Ειναι γνωστο οτι η ιστορια γραφεται απο τους κρατουντας και στα μετρα των κρατουντων η των πονηρων.
Δεν ειναι μονον η περιπτωση των Αρβανιτων,που ενω κρατησαν το μεγιστο βαρος του αγωνα για την απελευθερωση της Ελλαδας,καμια απολυτως μνεια δεν τους γινεται στα ιστορικα βιβλια ολων των βαθμιδων της ελληνικης παιδειας.Υπαρχουν,και δυστυχως θα υπαρχουν και στο μελλον,πολλες τετοιες περιπτωσεις,οπου αλλοι θυσιαζονται στους αγωνες και αλλοι καρπωνονται τα ωφελη και τη δοξα.
Μια εξ αυτων των περιπτωσεων ειναι αυτη της ...θυσιας των 700 θεσπιεων στις Θερμοπυλες,διπλα στον Λεωνιδα και τους 300 Σπαρτιατες.
Αφορμη γι'αυτες τις σκεψεις μου εδωσε η προσφατη (5-4-1997) αποκαλυψη του μνημειου,που τελικα εγινε με τις ενεργειες του πολιτιστικου συλλογου Θεσπιεων.
Την τιμη και την υποληψη της Ελληνικης Πολιτειας,που ωφειλε,μαζι με το αγαλμα του Λεωνιδα,να στησει ενα αναλογο μνημειο για τους Θεσπιεις,εσωσε ο Προεδρος της Ελληνικης Δημοκρατιας κ.Κ. Στεφανοπουλος,με την παρουσια του.
Ως γνωστον,οι νομοι της Σπαρτης δεν επετρεπαν στους Σπαρτιατες να εγκαταλειψουν επ'ουδενι την θεση της μαχης.Ετσι ο Λεωνιδας,εξηγησε στους υπολοιπους Ελληνες,οταν ειδε πλεον οτι ηταν αναποφευκτος ο χαμος τους,οτι οσοι απ'αυτους ηθελαν να φυγουν,θα επρεπε να το πραξουν πριν αρχισει η τελικη αναμετρηση.
Ολοι εφυγαν λοιπον,πλην των 300 του Λεωνιδα,οι οποιοι ησαν υποχρεωμενοι να μεινουν (η φυγη,η η εγκαταλειψη,ισοδυναμουσε επισης με θανατο,αλλα ατιμωτικο).
Οι 700 Θεσπιεις ομως με επικεφαλης τον Δημοφιλο,επελεξαν να μεινουν μαζι του και να υπερασπιστουν την Ελευθερια της Ελλαδας και ολων των αλλων Ελληνων.Και σκοτωθηκαν ολοι,αλλα δοξαστηκαν μονον οι Σπαρτιατες.Ενω η θυσια των Θεσπιεων «χαθηκε καθ'οδον».
Ο επιγραφοποιος Σιμωνιδης ο Κειος,εγραψε -εναντι αμοιβης-το περιφημο επιγραμμα,μονο για τους 300 Σπαρτιατες (γιατι μονο γι'αυτους πληρωθηκε...)« Ω ξειν αγγελειν Λακεδαιμονιοις οτι τηδε κειμεθα κοιμωμενοι,τοις κεινων ρημασι πειθομενοι».Αναλογο επιγραμμα εγραψε για τους πεσοντας στον Μαραθωνα Αθηναιους.Πληρωσαν κι αυτοι...
Οι δυσμοιροι Θεσπιεις δεν πληρωσαν τον Σιμωνιδη και δεν γνωριζω κανενα επιγραμμα η ωδη της γειτονισσας Κορυνας,η του γειτονα Πινδαρου για τη θυσια τους αυτη.
Αντιθετα οι διαμαχες μεταξυ Θηβαιων,Αθηναιων και Σπαρτιατων,ειχαν τον δυσμενεστερο αντικτυπο στη πολη τους,και πολλες φορες της γκρεμισαν τα τειχη πρωην συμμαχοι που γινονταν εχθροι η τα εχτιζαν πρωην εχθροι που επιθυμουσαν την τωρινη τους φιλια.
Λενε οτι η Δικαοσυνη ειναι τυφλη.Τελικα και η Δικαιοσυνη και η ιστορια εναι ανοιχτοματισες αλλα γκαβες,δηλ.αλλου κοιτανε και αλλου βλεπουν.
Περασαν λοιπον τα χρονια της αρχαιοτητας και η θυσια των Θεσπιεων βρισκοταν καπου ξεχασμενη η διπλομενη σε δυσπροσιτα ιστορικα κειμενα.
Ηλθε το Βυζαντιο και δικαιως δεν ασχοληθηκε με τους Θεσπιεις (τι σχεση μπορει να εχει μαζι τους...).Τοτε μαλιστα η πολη καταστραφηκε και ερημωθηκε εντελως.
Ηλθε το νεο Ελληνικο κρατος πουχε το ενα ποδι στην αρχαια Ελλαδα και το αλλο στο Βυζαντιο και επραξε κατα τη σταση του αυτη.Δηλαδη τιποτα!
Το 1985 ημουν καλεσμενος απο τον τοτε προεδρο του Συλλογου Θεσπιεων κ.Χαραλαμπο Αραχωβιτη,σε μια εκδηλωση τους.Ο προεδρος με καλεσε να πω δυο λογια,ενα χαιρετισμο.Αρβανιτες κι αυτοι οπως και ολοι σχεδον οι κατοικοι της επαρχιας Θηβων.Τους επισημανα λοιπον τις παραλληλες αδικιες που επεφυλλαξε η ιστορια στους Αρβανιτες και στους Θεσπιεις.
Δεν ξερω κατα ποσον επηρεασε αυτος ο λογος μου την φιλοτιμια των Θεσπιεων,παντως μετα απο ενα χρονο,πηραν την αποφαση να κανουν μονοι τους αυτο που ωφειλε να κανει η Πολιτεια..Ενα μνημειο για τους 700 Θεσπιεις,διπλα στο αγαλμα του Λεωνιδα,στις Θερμοπυλες.Ειχα επισημανει τοτε,οτι η θυσια των Θεσπιεων εχει ασυγκριτως μεγαλυτερη σημασια απ'αυτη των Σπαρτιατων,επειδη οι Σπαρτιατες θυσιαστηκαν «τοις κεινων ρημασι πειθομενοι»,δηλ. δεν ειχαν αλλη επιλογη.Αντιθετα οι Θεσπιεις οικειοθελως και εξ ερωτος προς την ελευθερια της Ελλαδας και των υπολοιπων Ελληνων οδευσαν προς τον θανατο.
Αξιζουν λοιπον θερμα συγχαρητηρια στους πρωτεργατες της υλοποιησης του εργου αυτου,στα μελη του πολιτιστικου συλλογου Θεσπιαιων.
Ολα καλα λοιπον,καλο και το μνημειο,αλλα χωρις ενα επιτυμβιο επιγραμμα,ανταξιο της θυσιας τους.
Αριστειδης Κολλιας (1998)