Αρβανίτικα της Υδρας σε δύο τόμους

Ελευθεροτυπία - Αρβανίτικα της Υδρας σε δύο τόμους

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΙΟΥΣΗΣ

Υμνος στην Ελληνική φυλή. «Τι Βενετσιάνοι αν λέγονταν και τι, και τι και αν Σαρακηνοί, και τι και αν Τουρκαλάδες; Ολους εσύ τους έλυωσες, όλους εσύ τους χώνεψες μες στις μικρές Ελλάδες» Σωτήρης Σκίπης

Ενα ζεστό πρωινό, τον Ιούνιο του 1987, ένας νέος ενθουσιώδης ερευνητής αποβιβαζόταν στην Υδρα με μια βαριά βαλίτσα και ένα μαγνητόφωνο. Σκοπός του να καταγράψει και να μελετήσει ό,τι είχε απομείνει από τα Αρβανίτικα, το μεσαιωνικό, επείσακτο γλωσσικό ιδίωμα που επιβίωνε ακόμη σε αρκετά χωριά της ηπειρωτικής και νησιωτικής Ελλάδας. Ακολούθησαν πολλές επισκέψεις και καταγραφές τοπωνυμίων, Αγιωνυμίων, παρωνυμίων, βαπτιστικών, ακτωνυμίων, μια και τα Αρβανίτικα τον 19ο αιώνα στάθηκαν η κυρίαρχη γλώσσα του νησιού.


Αυτήν μιλούσαν τα υδρέικα πληρώματα του 1821, στα Αρβανιτικά τραγουδούσαν τον έρωτα, έγραφαν τις επιστολές στον πρωθυπουργό της Ελλάδας, άκουγαν το Ευαγγέλιο της Αγάπης τη Μεγαλοβδομάδα, τραγουδούσαν τα ερωτικά στιχάκια του Κουπιτώρη.
Δεκαεννιά χρόνια μετά (αφού είχαν προηγηθεί το Εληνοαρβανίτικο Λεξικό του Μάρκου Μπότσαρη, ο Σκεντέρμπεης, ο Βηλαράς, η Ανδρος, η Εύβοια), ο Τίτος Γιοχάλας, σήμερα διευθυντής ερευνών στο Κέντρο Ερεύνης Επιστημονικών Ορων και Νεολογισμών της Ακαδημίας Αθηνών, όλα αυτά τα πολύ ενδιαφέροντα μας τα παρουσιάζει στο δίτομο έργο του «Υδρα, λησμονημένη γλώσσα», εκδόσεις Πατάκη, τηλ.: 2106081329, το οποίο αφιερώνει στους «ανησυχούντες» και μέλλοντες να ανησυχήσουν «πατριώτες».
Γι' αυτό το γλωσσοφιλολογικό καρδιογράφημα της Υδρας του 19ου και 20ού αιώνα, ο συγγραφέας σχολιάζει: «Τόλμησα χωρίς ενοχές σιωπής ή φοβίας να παρακολουθήσω την αργή αλλά σταθερή τήξη στο χυτήριο-χωνευτήρι του ελληνισμού των Αλβανών του 14ου, 15ου αιώνα και τη μετάλλαξή του, σε φλογερούς πατριώτες την ώρα της φωτιάς και του μπουρλότου το 1821. Το θέμα είναι πολύ επίκαιρο στις μέρες μας με το πλήθος των "ξένων" που κατακλύζουν την ελληνική κοινωνία, αλλά και που μπορεί μια μέρα και αυτοί να συμβάλουν καθοριστικά στην προκοπή αυτού του τόπου»