Γιαννης Π. Γκικας*. Αρθρο που δημοσιευθηκε στο περιοδικο «Μπεσα» το 1995 Οκτωβριος-Νοεμβριος, Β' περιοδος τευχος 1. Δημοσιευεται ολο το ποιημα στο παραπανω περιοδικο.
*Ο Γιαννης Γκικας,ειναι βραβευμενος απο την Ακαδημια Αθηνων για το εργο του,ενα θαυμασιο πραγματικα εργο: «Καστρα Ταξιδια».
«Για πολλους λογους πρεπει να λογαριαστει σημαντικη η αθησαυριστη αρβανιτικη ωδη που παρουσιαζω σ'αυτες τις σελιδες.Το μεγαλο αυτο στιχουργημα,αγνωστο ως τα τωρα στην αρβανιτικη βιβλιογραφια,βρισκεται δημοσιευμενο στο τευχος Μαη 1889 του περιοδικου «Απολλων»,που εβγαινε στον Πειραια. Σ'αυτο το περιοδικο συνεργαζοταν συγγραφεις και λογιοι της εποχης και εκδοτης ηταν ο Δ.Κ.Σακελλαροπουλος. Ο τομος οπου και το τευχος στο οποιο ειναι δημοσιευμενο το ποιημα,ειναι αφιερωμενος στον Δ.Μεσσαλα.Διαβαζουμε την αφιερωση:«Τω ευγενεστατω των γραμματων προστατη και φιλομουσω τα μαλα βαθυτατου σεβασμου και ευγνωμοσυνης τονδε τον πεμπτον τομον του Απολλωνος ανατιθησιν.Η Διευθυνσις». Η βασιλισσα που αναφερει η αφιερωση,ειναι η Ολγα,γυναικα του Γεωργιου του Α'. Το ποιημα ειναι γραμμενο για την Αλεξανδρα,κορη του Γεωργιου και της Ολγας.Τιτλος του: ΝΤΕ ΕΠΑΡΑ ΒΑΣΙΛΟΠΟΥΛΑ ΓΙΟΝΕ ΛΕΞΑΝΔΡΑ (Προς την πρωτην Βασιλοπουλαν μας Αλεξανδραν).Γραφτηκε απο Ελληνα Αρβανιτη,με την ευκαιρια των αρραβωνων της Αλεξανδρας με το μεγαλο Δουκα Παυλο Αλεξανδροβιτς,γιο του αυτοκρατορα της Ρωσιας Αλεξανδρου του Β' και αδελφο του αυτοκρατορα Αλεξανδρου του Γ'. Η Αλεξανδρα παντρευτηκε το 1889 και πεθανε το 1891 στη Ρωσια.Μονο δυο χρονια εζησε μετα το γαμο της.Ο ταφος της βρισκεται στο ναο Πετρου και Παυλου στην Πετρουπολη (πρωην Λενινγκραντ),οπου και αλλα μελη της αυτοκρατορικης οικογενειας της Ρωσιας. Το 1889,λοιπον,ηρθε στην Ελλαδα ο Παυλος για να παρει την Αλεξανδρα,να πανε στη Ρωσια να παντρευτουν και το γεγονος αυτο δινει την ευκαιρια στον λογιο Αρβανιτη μας να εκφρασει ποιητικα τα αισθηματα του. Η πρωτη εκπληξη-για τον σημερινο αμυητο-αρχιζει με το μοτο: Σε ψαλλω αλβανιστι εις γλωσσαν ηρωικην ην ωμιλει ο ναυαρχος Μιαουλης ο Μποτσαρης και ολο το Σουλι. Αλλα δεν προκειται για τιποτα παραξενο,αφου αυτη ειναι η αληθεια.Και ο Ευβοικης καταγωγης Μιαουλης (το επιθετο του Βωκος-Μπωκος-απ ' τα Φυλλα της Χαλκιδας) ειχε μητρικη του γλωσσα τ'αρβανιτικα και οι Μποτσαραιοι και μια πλειαδα πρωταγωνιστων του εθνικου αγωνα,μιλαγαν τ'αρβανιτικα,γιατι απλουστατα ηταν Ελληνες Αρβανιτες. Στο σημειο αυτο πρεπει να υπενθυμισουμε πως την εποχη που γραφεται η προκειμενη ωδη,βρισκοντουσαν σε ανθιση οι αλβανολογικες σπουδες στην Ελλαδα και,μαλιστα,πολυς γινοτανε λογος για ενωση της ανυπαρκτης τοτε ως κρατους,Αλβανιας,με την Ελλαδα και τη δημιουργια ελληνοαρβανιτικου βασιλειου.Ασφαλως γι'αυτο και η Ολγα θελησε να μαθει κι αρβανιτικα. Εντυπωσιαζομαστε σημερα,διαβαζοντας αυτους τους στιχους στο V τμημα της Ωδης: ...εμαθον,οτι (η Ολγα) φορει ενιοτε μπολιαν, ως νυμφη Ελευσινια, Μεγαρις και Κουλουριωτισσα, και οτι εμαθε την αλβανικην την οποιαν ομιλει,οπως και την ελληνικην, και το εχομεν τουτο ως καμαρι οι αλβανοι παντες. «Οι αλβανοι παντες» (αρμπeρορτe σα κου γκιεμι)!Στις μερες μας δικαιολογημενα ξενιζει ο χαρακτηρισμος.Αλλα,ξερουμε πως την εποχη εκεινη πολλοι λογιοι αλλα και προγενεστεροι και μεταγενεστεροι και παλιοι περιηγητες,ομιλουν αλλοτε περι Αλβανων και αλλοτε περι Αρβανιτων.Ο δευτερος χαρακτηρισμος ειναι σημερα ο καθιερωμενος κι αποδεχτος γιατι εκφραζει τον Ελληνα Αρβανιτη.Ο προσεχτικος αναγνωστης της Ωδης θα διαπιστωσει τα εντονα αρβανιτικα συναισθηματα του ποιητη. Στο ποιημα αυτο,πριν απ'ολα,πρεπει να επισημανουμε τις εκφραστικες δυνατοτητες της αρβανιτικης γλωσσας,οπως αυτες,μαλιστα,φανερωνονται σ'ενα τετοιο μακροσκελες εντεχνο ποιημα.Βεβαια,η κατα λεξη μεταφραση,στη λογια γλωσσα της εποχης,που παραθετει ο στιχουργος,ειναι φυσικο ν'απεχει απ'τη λιτοτητα των ομοιοκατακλητων αρβανιτικων στιχων,που κρατανε την πρωτογενη λυρικη τους αυθορμητοσυνη και καθαροτητα.Ενα δευτερο σημειο που πρεπει να επισημανουμε,ειναι ο πατριωτισμος των Αρβανιτων μας που εκπηγαζει απ'το συναισθηματικο τους κοσμο,που εμμονα διακατεχεται απο θολες ηρωικες αναμνησεις του παρελθοντος,οι οποιες σκοτεινες και συγκεχυμενες κυκλοφορουν μεσα στο αιμα τους και ενστικτωδικα τους δινουν το ψυχικο και σωματικο κουραγιο ν'αντισταθουν και να επιζησουν.Ο θαυμασμος και η λατρεια του Αρβανιτη μας για μια πριγκηποπουλα,οπως η Αλεξανδρα,δεν εκφραζει ψυχρη και φανατισμενη προσηλωση προς ενα θεσμο,προς ενα ειδος πολιτευματος,αλλα εχει το νοημα της αναζητησης της ιστορικης του διαδρομης. Πισω απ'το βασιλια,για τον Ελληνα Αρβανιτη,κρυβεται ο ασβεστος Θρυλος.Κρυβεται,ισως,ο Μεγαλεξανδρος,ο Λεων Σγουρος,ο Γκινος Μπουας Σπατας,ο Σκεντερμπεης,ο Κωνσταντινος Παλαιολογος,ο Μερκουρης Μπουας, οι Μποχαλαιοι και τοσοι αλλοι μεσαιωνικοι αυθεντες και αρχηγοι του.Πισω απο συμβολα ο Αρβανιτης ψαχνει να βρει τον εαυτο του,τις καταβολες του. Ο δημιουργος της Ωδης,υπογραφει στο τελος με τ'αρχικα του:Δ.Θ.Στο εξωφυλλο,ομως,στον καταλογο των «ευγενως λαβοντων μερος εις την συνταξιν του Ε' τομου»,αναμεσα στ'αλλα ονοματα (Ν.Γ.Λιγιαλειδης,Λ.Σ.Βλαστος,Σπ. Δε. Βιαζης,Ν.Καζαζης,Π.Γ. Κρεμος, Φ.Κ. Σκοκος), διαβαζουμε και τ'ονομα Θεοχαρης Δ. Αυτος, λοιπον,ισως, ειναι ο ποιητης μας της Ωδης,ενας Αρβανιτης απ'την Υδρα η τις Σπετσες πιθανον αφου τ'ονομα του Θεοχαρης ειναι και επιθετο ναυτικων οικογενειων αυτων των δυο νησιων.Ευχομαι φιλιστορες νεοι ερευνητες ν'ασχοληθουν με το θεμα.Εγω καταθετω το ευρημα μου.Το ποιημα δημοσιευεται σε πιστη αναπαραγωγη απ'τις σελιδες του περιοδικου «Απολλων».
*Ο Γιαννης Γκικας,ειναι βραβευμενος απο την Ακαδημια Αθηνων για το εργο του,ενα θαυμασιο πραγματικα εργο: «Καστρα Ταξιδια».