«Είχα χρέος να γίνω ο άνδρας του σπιτιού»
Επί πολλούς αιώνες ο δανεισμός φύλου -η «ορκισμένη παρθένα» (δεν) πρέπει να συγχέεται με τον λεσβιασμό- ήταν μια αποδεκτή και συνηθισμένη πρακτική για τις γυναίκες του αλβανικού βορρά. Το πανάρχαιο εθιμικό δίκαιο, το γνωστό «Κανούν», που ρύθμιζε -και ως ένα βαθμό ρυθμίζει και σήμερα- τη ζωή στις απομονωμένες ορεινές περιοχές της Αλβανίας, προέβλεπε την αρχηγία γυναίκας στην οικογένεια εφόσον εξέλιπαν οι άντρες. Και αυτό το φαινόμενο ήταν εκτεταμένο στις κάστες του βορρά, όπου οι αιματηρές βεντέτες ξεκλήριζαν το ανδρικό στοιχείο.
Άλλες, πάλι, επέλεγαν τη μοίρα της «ορκισμένης παρθένας» για να αποφύγουν την παντρειά με ανεπιθύμητους γαμπρούς και μερικές για να είναι ανεξάρτητες.
Ο πατέρας της Καμίλε δεν σκοτώθηκε βέβαια σε βεντέτα, πέθανε από φυσικά αίτια, αυτό όμως δεν είχε σημασία. Αφότου έπαψε να υφίσταται πατριάρχης στην οικογένεια και δεν υπήρχε άλλος άνδρας, έπρεπε κάποια από τις γυναίκες να ανταποκριθεί στην έκτακτη ανάγκη δίνοντας τον «όρκο της παρθενίας». Και αυτό έκανε η 10χρονη Καμίλε.
«Δεν αισθάνθηκες ποτέ να καταπιέζεται η γυναικεία σου υπόσταση, δεν πέρασε από το μυαλό σου κάποια στιγμή να τα παρατήσεις και να κάνεις οικογένεια;», την ρωτάμε. Δεν διστάζει καθόλου ν' απαντήσει. Δείχνει απολύτως συμφιλιωμένη με τον ρόλο της.
«Όχι. Είχα χρέος να γίνω άνδρας. Οι συνθήκες επέβαλαν να κρατήσω ανοιχτό το σπίτι και την οικογένεια δεμένη. Όσο για τα παιδιά, έχουν οι συγγενείς μου, το ίδιο μου κάνει. Το σημαντικό για μένα ήταν να γίνω ο άντρας του σπιτιού και το πέτυχα».
Καμιά-νεις δεν αμφισβήτησε ποτέ την εξουσία της Καμίλε.
«Δεν χρειάστηκε να κάνω χρήση του όπλου μου, αλλά το είχα πάντα μαζί μου», λέει γελώντας και τραβάει από το ζωνάρι της βράκας ένα Τοκάρεφ, που όπως όλες οι Αλβανές έτσι και εκείνη φρόντισε -«καλού κακού»- να εξασφαλίσει την άνοιξη του 1997, όταν με την «εξέγερση των πυραμίδων» λεηλατήθηκαν οι στρατιωτικές αποθήκες.
Η Καμίλε πάτησε τα 89 της χρόνια, αλλά έχει την υγεία και τη διάθεση σαραντάρας. Τρέφεται με ψωμί από καλαμπόκι, λαχανικά, τουρσί και φρέσκα αυγά, δεν διατηρεί καλή σχέση με το κρέας, «τραβάει» δυο-τρεις ρακές την ημέρα και αντιμετωπίζει τη ζωή με χιούμορ.
«Αν ήσουν τώρα δέκα χρόνων και δεν υπήρχε άνδρας στην οικογένεια, θα έκανες το ίδιο;» τη ρωτώ φεύγοντας.
«Άλλαξαν οι καιροί, τώρα οι γυναίκες σκέφτονται αλλιώς. Εγώ, πάντως, θα έκανα σίγουρα το ίδιο αν χρειαζόταν». Η «Σότα της Κρούγιας» συμβολίζει μια ολόκληρη εποχή, με ρίζες στον Μεσαίωνα, η οποία χάνεται για την Αλβανία. «Ορκισμένες παρθένες» υπήρχαν πολλές τον περασμένο αιώνα στις ορεσείβιες του βορρά αλλά και στους αλβανικούς πληθυσμούς του Κοσόβου και του Μαυροβουνίου.
Η Καμίλε Στέμα είναι από τις τελευταίες δυο-τρεις και αυτές σε προχωρημένη ηλικία. Και ενώ όλες-οι πίστευαν ότι με τον θάνατό τες θα έκλεινε οριστικά ο κύκλος αυτής της παράδοσης, μια νεαρή «Σότα» έκανε την εμφάνισή της μέσα από λουτρό αίματος συγκλονίζοντας την αλβανική κοινή γνώμη.
Επί πολλούς αιώνες ο δανεισμός φύλου -η «ορκισμένη παρθένα» (δεν) πρέπει να συγχέεται με τον λεσβιασμό- ήταν μια αποδεκτή και συνηθισμένη πρακτική για τις γυναίκες του αλβανικού βορρά. Το πανάρχαιο εθιμικό δίκαιο, το γνωστό «Κανούν», που ρύθμιζε -και ως ένα βαθμό ρυθμίζει και σήμερα- τη ζωή στις απομονωμένες ορεινές περιοχές της Αλβανίας, προέβλεπε την αρχηγία γυναίκας στην οικογένεια εφόσον εξέλιπαν οι άντρες. Και αυτό το φαινόμενο ήταν εκτεταμένο στις κάστες του βορρά, όπου οι αιματηρές βεντέτες ξεκλήριζαν το ανδρικό στοιχείο.
Άλλες, πάλι, επέλεγαν τη μοίρα της «ορκισμένης παρθένας» για να αποφύγουν την παντρειά με ανεπιθύμητους γαμπρούς και μερικές για να είναι ανεξάρτητες.
Ο πατέρας της Καμίλε δεν σκοτώθηκε βέβαια σε βεντέτα, πέθανε από φυσικά αίτια, αυτό όμως δεν είχε σημασία. Αφότου έπαψε να υφίσταται πατριάρχης στην οικογένεια και δεν υπήρχε άλλος άνδρας, έπρεπε κάποια από τις γυναίκες να ανταποκριθεί στην έκτακτη ανάγκη δίνοντας τον «όρκο της παρθενίας». Και αυτό έκανε η 10χρονη Καμίλε.
«Δεν αισθάνθηκες ποτέ να καταπιέζεται η γυναικεία σου υπόσταση, δεν πέρασε από το μυαλό σου κάποια στιγμή να τα παρατήσεις και να κάνεις οικογένεια;», την ρωτάμε. Δεν διστάζει καθόλου ν' απαντήσει. Δείχνει απολύτως συμφιλιωμένη με τον ρόλο της.
«Όχι. Είχα χρέος να γίνω άνδρας. Οι συνθήκες επέβαλαν να κρατήσω ανοιχτό το σπίτι και την οικογένεια δεμένη. Όσο για τα παιδιά, έχουν οι συγγενείς μου, το ίδιο μου κάνει. Το σημαντικό για μένα ήταν να γίνω ο άντρας του σπιτιού και το πέτυχα».
Καμιά-νεις δεν αμφισβήτησε ποτέ την εξουσία της Καμίλε.
«Δεν χρειάστηκε να κάνω χρήση του όπλου μου, αλλά το είχα πάντα μαζί μου», λέει γελώντας και τραβάει από το ζωνάρι της βράκας ένα Τοκάρεφ, που όπως όλες οι Αλβανές έτσι και εκείνη φρόντισε -«καλού κακού»- να εξασφαλίσει την άνοιξη του 1997, όταν με την «εξέγερση των πυραμίδων» λεηλατήθηκαν οι στρατιωτικές αποθήκες.
Η Καμίλε πάτησε τα 89 της χρόνια, αλλά έχει την υγεία και τη διάθεση σαραντάρας. Τρέφεται με ψωμί από καλαμπόκι, λαχανικά, τουρσί και φρέσκα αυγά, δεν διατηρεί καλή σχέση με το κρέας, «τραβάει» δυο-τρεις ρακές την ημέρα και αντιμετωπίζει τη ζωή με χιούμορ.
«Αν ήσουν τώρα δέκα χρόνων και δεν υπήρχε άνδρας στην οικογένεια, θα έκανες το ίδιο;» τη ρωτώ φεύγοντας.
«Άλλαξαν οι καιροί, τώρα οι γυναίκες σκέφτονται αλλιώς. Εγώ, πάντως, θα έκανα σίγουρα το ίδιο αν χρειαζόταν». Η «Σότα της Κρούγιας» συμβολίζει μια ολόκληρη εποχή, με ρίζες στον Μεσαίωνα, η οποία χάνεται για την Αλβανία. «Ορκισμένες παρθένες» υπήρχαν πολλές τον περασμένο αιώνα στις ορεσείβιες του βορρά αλλά και στους αλβανικούς πληθυσμούς του Κοσόβου και του Μαυροβουνίου.
Η Καμίλε Στέμα είναι από τις τελευταίες δυο-τρεις και αυτές σε προχωρημένη ηλικία. Και ενώ όλες-οι πίστευαν ότι με τον θάνατό τες θα έκλεινε οριστικά ο κύκλος αυτής της παράδοσης, μια νεαρή «Σότα» έκανε την εμφάνισή της μέσα από λουτρό αίματος συγκλονίζοντας την αλβανική κοινή γνώμη.