Πορτραίτο: Μητέρα Τερέζα
«Στο αίμα είμαι αλβανίδα, υπηκοότητα έχω ινδική, είμαι καθολική καλόγρια. Όσο για τον προορισμό μου, ανήκω στον κόσμο. Όσο για την καρδιά μου, αυτή ανήκει ολοκληρωτικά στον Ιησού», έτσι περιέγραφε την ταυτότητά της η γυναίκα του 1,55cm με την τεράστια καρδιά που κατάφερε να αγκαλιάσει και να συγκινήσει, να βοηθήσει και να παρηγορήσει τους φτωχότερους των φτωχών όλου του κόσμου. Η μητέρα Τερέζα είναι μια προσωπικότητα πανανθρώπινη, που ταύτισε την ύπαρξή της με τον αγώνα για την ισότητα και την προστασία των αδυνάτων.Η μητέρα του Ελέους
Γεννήθηκε το 1910 στα Σκόπια. Βαφτίστηκε Άγκνες Γκόνξα Μπόζαξιου. Ο πατέρας της ήταν εύπορος έμπορος που ταξίδευε πολύ, ήταν μορφωμένος, ηγετική μορφή της δημόσιας ζωής των Σκοπίων, υποστηρικτής των τεχνών και της τοπικής εκκλησίας. Οι αναταραχές στην περιοχή των Βαλκανίων και οι συνεχείς πόλεμοι επηρέασαν και την οικογένεια Μπόζαξιου. Ο πατέρας της Τερέζας, έντονα πολιτικοποιημένος και υπερασπιστής της ανεξαρτησίας της Αλβανίας, πέθανε μετά από ένα ταξίδι για το Βελιγράδι, κάτω από αδιευκρίνιστες συνθήκες. Η χήρα και τα τρία ορφανά έμειναν ξαφνικά χωρίς καμία οικονομική εξασφάλιση. Παρ' όλες τις οικονομικές δυσκολίες η μητέρα δούλευε σκληρά και συντηρούσε τα παιδιά της. Παράλληλα, το σπίτι γινόταν κάθε μέρα σημείο συγκέντρωσης και περίθαλψης των φτωχών της γειτονίάς. Η Άγκνες έμαθε από μικρή να μοιράζεται και να βοηθά τους αδυνάτους.
Το κάλεσμα
Σε ηλικία 12 ετών ένιωσε την ανάγκη να αφιερωθεί στη θρησκευτική ζωή. Όταν άκουσε το κήρυγμα ενός Ιησουίτη ιεραποστόλου που μιλούσε για τις δράσεις της ιεραποστολής στην Ινδία, αποφάσισε πως αυτό θέλει να κάνει στη ζωή της. Να προσφέρει στους φτωχούς «να βγει και να δώσει τη ζωή του Χριστού στους ανθρώπους». Μόλις ενηλικιώθηκε ακολούθησε το μακρύ δρόμο προς την Καλκούτα της Ινδίας όπου και έμελλε να ξεκινήσει το έργο της. Μετά από χρόνια απομόνωσης και μοναστικής ζωής και αφού δούλεψε για ένα διάστημα ως δασκάλα-μοναχή, κατάλαβε ότι έπρεπε να βγει έξω από την ασφάλεια του σχολείου και να διευρύνει την προσφορά της ανακουφίζοντας τον πόνο περισσότερων ανθρώπων. Δεν άντεχε να βλέπει τον κόσμο να υποφέρει στους δρόμους και να μην κάνει κάτι για αυτό.
Πρόσωπο με πρόσωπο με τη φτώχεια
Το Σεπτέμβριο του 1946 ανέλαβε μια πολύ δύσκολη αποστολή. Θα έπρεπε να βοηθήσει τους φτωχούς, ζώντας ανάμεσά τους, αποκομμένη από οποιαδήποτε άνεση που μπορεί να της παρείχε η μονή. Η ίδια πείνασε, κρύωσε, κουράστηκε σωματικά, παρακάλεσε για φιλοξενία και προμήθειες. Αυτή η δοκιμασία την έβαλε για πρώτη φορά στη θέση αυτών που πέθαιναν από πείνα και εξαθλίωση. Ήταν μια καθοριστική καμπή στη ζωή της. Το 1948 αποφάσισε πως βρήκε το δρόμο της. Έβγαλε το ράσο και ντύθηκε με το γνωστό λευκό μανδύα με το μπλε τελείωμα που έγινε το σήμα κατατεθέν του ιεραποστολικού τάγματος που λίγο μετά πήρε την άδεια από το Βατικανό να ιδρύσει.
Ιεραποστολικό έργο
Οι «Ιεραπόστολοι του Ελέους» είχαν στόχο να φροντίσουν τους πεινασμένους, τους γυμνούς, τους άστεγους, τους σακάτηδες, τους τυφλούς, τους λεπρούς και όλους όσοι νιώθουν ανεπιθύμητοι και παραμελημένοι από την κοινωνία. Το αργότερα τεράστιο έργο της ξεκίνησε αρχικά από μια μικρή ομάδα δεκατριών ατόμων στην Καλκούτα.
Το πρώτο «κέντρο» που δημιούργησε ήταν το «σπίτι για τους ετοιμοθάνατους» στην Καλκούτα, όπου βρήκαν καταφύγιο και περίθαλψη οι πιο εξαθλιωμένοι από τους φτωχούς της περιοχής. Άνθρωποι ταλαιπωρημένοι κάθε θρησκείας και ηλικίας είχαν την ευκαιρία στο τέλος της ζωής τους για έναν αξιοπρεπή θάνατο σύμφωνα με τα έθιμα της θρησκείας τους. «Όμορφος» έλεγε, «είναι ο θάνατος για εκείνους που έζησαν σα ζώα να πεθάνουν σαν άγγελοι».
Η δυστυχία όμως δεν τελείωνε. Έτσι, η επόμενη πρωτοβουλία ήταν να ανοίξει ένα κέντρο περίθαλψης λεπρών. Σειρά είχαν τα ορφανά και άστεγα παιδιά. Ο κόσμος της Ινδίας είχε ήδη αρχίσει να αναγνωρίζει την προσφορά της και οι κάτοικοι τη λάτρευαν σα μητέρα τους, τη θαύμαζαν και περίμεναν πολλά από αυτήν. Το παράδειγμά της άρχισε να περνά τα όρια της Ινδίας και το έργο της άρχισαν σιγά σιγά να ακολουθούν και άλλες μονάχες σε άλλα σημεία του πλανήτη. Σε μερικά χρόνια οι «Αδερφές του ελέους» κατέκτησαν όλο τον κόσμο παραδίδοντας μαθήματα αγάπης, αλτρουισμού και αδελφοσύνης σε όποιο σημείο του κόσμου υπήρχε ανάγκη.
Η ίδια η μητέρα τερέζα, ακόμη και σε μεγάλη ηλικία, ταξίδεψε σε εμπόλεμες ζώνες σώζοντας μικρά παιδιά, όπως το 1982 στη Βηρυτό. Ακολούθησαν οι πρώην κομμουνιστικές χώρες, τα θύματα του Τσερνομπίλ, οι πεινασμένοι της Αιθιοπίας, αλλά και θύματα σεισμών.
Παγκόσμια «μητέρα»
Στη διάρκεια του χρόνου οι «αδελφές του Ελέους» της μητέρας Τερέζας από 12 αυξήθηκαν σε χιλιάδες, υπηρετώντας τους φτωχότερους των φτωχών σε πάνω από 100 χώρες. Σήμερα πάνω από 4.000 μοναχές παρέχουν ανθρωπιστικό έργο παγκοσμίως, φροντίζοντας για πρόσφυγες, ορφανά, ασθενείς με AIDS τυφλούς, ανάπηρους ηλικιωμένους, αλκοολικούς, φτωχούς και άστεγους, θύματα φυσικών καταστροφών, επιδημιών και λιμών.
Όταν το 1979 της απονεμήθηκε το Νόμπελ Ειρήνης, δέχτηκε κριτικές μεταξύ των οποίων κάποιοι ισχυρίζονταν ότι με τη δράση της δεν κατάφερνε να λύσει το πρόβλημα, ίσα ίσα το συντηρούσε. Η ίδια υποστήριζε ότι ο θεός δεν την έστειλε για να πετύχει αλλά για να προσπαθήσει και να πιστέψει σε κάτι καλύτερο. Όταν την κατηγόρησαν ότι δεν πρέπει αν δίνει στους φτωχούς το ψάρι αλλά το καλάμι για να ψαρέψουν αναστέναζε βαθιά «Ω, Θεέ μου θα έπρεπε να δεις αυτούς τους ανθρώπους. Δεν έχουν καν τη δύναμη να σηκώσουν το καλάμι. Δίνοντάς τους ψάρια, τους βοηθώ να βρουν τη δύναμη να ψαρέψουν αύριο». Όποιος έχει αγγίξει άνθρωπο που να πεθαίνει μέσα στην εξαθλίωση ξέρει ότι αυτό είναι αλήθεια. Αλλά, δυστυχώς, στην ασφάλεια και την τάξη του δυτικού μας πολιτισμού δεν μπορούμε οι περισσότεροι να το καταλάβουμε.
Το αφιέρωμα αυτό έγινε με αφορμή τις επερχόμενες γιορτές των Χριστουγέννων, που θεωρούνται κατ' εξοχήν μέρες αγάπης. Ωστόσο, το πανανθρώπινο μήνυμα αγάπης και προσφοράς που κατέστησε σύμβολο τη Μητέρα Τερέζα, δε χρειάζεται τέτοιες αφορμές για να μας είναι επίκαιρο.
Trivia
- Κατά τη διάρκεια της ζωής της και μετά το θάνατό της η αναγνώριση στο πρόσωπό της έβρισκε έκφραση σε διάφορα βραβεία και διακρίσεις που της δόθηκαν από οργανισμούς, κυβερνήσεις, πανεπιστήμια και από το Βατικανό. Σήμερα η πνευματική της θέση στην καθολική εκκλησία είναι ένα σκαλοπάτι κάτω από αυτή της Αγίας. Ανήκει στους «ευλογημένους»
- Το 1999 σε δημοσκόπηση που έγινε στις ΗΠΑ εξελέγη η πιο αξιοθαύμαστη προσωπικότητα του 20ου αιώνα.
- Αξιομνημόνευτη είναι η παρέμβασή της με επιστολές στον Πρόεδρο του Ιράκ Σαντάμ Χουσείν και στον Αμερικανό Πρόεδρο Τζωρτζ Μπους πριν από τον πόλεμο του κόλπου. Τους προέτρεπε να ακολουθήσουν το δρόμο της ειρήνης.
- Έχει πει:
«Βλέπω το θεό σε κάθε ανθρώπινο πλάσμα που συναντώ»
«Ο θεός δεν απαιτεί από εμάς να πετύχουμε, απλά να προσπαθήσουμε».
- Όταν μετά την απονομή του Νόμπελ Ειρήνης ρωτήθηκε τι μπορούμε να κάνουμε για να προωθήσουμε την παγκόσμια ειρήνη, έδωσε την εξής απλή απάντηση: «πηγαίνετε σπίτια σας και αγαπήστε την οικογένειά σας».
Κατερίνα Ευσταθιάδου