Γιατί και πότε άλλαξαν τα ονόματα των χωριών;
Του Φάνη Ζουρόπουλου
Δημοσιογράφος, Πρόεδρος της Ε.Ι.Ε.Τ.
Δημοσιογράφος, Πρόεδρος της Ε.Ι.Ε.Τ.
Σύμφωνα με τους περισσότερους ιστορικούς μας το τέλος του Ελληνισμού, το πότε δηλαδή τελείωσε ιστορικά ένας λαός που σημάδεψε με την παρουσία του την πορεία της ανθρωπότητας τοποθετείται στο 529μ.Χ. όταν ο Ιουστινιανός έκλεισε και τυπικά την τελευταία φιλοσοφική σχολή της Αθήνας, άποψη που υιοθέτησε και ο Κοραής. Αργότερα η έρευνα άρχισε να αλλάζει αυτή την άποψη και από τα τέλη του 19ου το τέλος του Ελληνισμού μετατέθηκε στην άλωση της Κωνσταντινουπόλεως από τους Τούρκους το 1453.
Μέχρι το 1909, μετονο¬μάστηκαν 23 οικισμοί. Και τότε γίνεται η μεγάλη τομή. Αποφασίστηκε η οργανωμένη εθνική επιχείρηση για τον εξελληνισμό των ονομάτων των οικισμών με το διάταγμα «περί συστάσεως επιτροπείας προς μελέτη των τοπωνυμίων τής Ελλάδος και εξακρίβωση του ιστορικού λόγου αυτών». Μετά το τέλος των Βαλκα¬νικών πολέμων και υπό την πί¬εση κρίσιμων εθνικών θεμά¬των το ελληνικό κράτος αποφάσισε τη μαζική ελληνοποίηση με την αλλαγή όλων των ονομάτων πόλεων και χωριών που δεν είχαν ελληνική ρίζα αλλά τούρκικη, σλαβική, βλά¬χικη, αρβανίτικη ή που απλά ήταν κακόηχα, με το σκεπτι¬κό ότι θα έπρεπε τα τοπωνύ¬μια να συμβαδίζουν με την επίσημη γλώσσα, την ελληνι¬κή. Για το λόγο αυτό συστήθηκαν νομαρχιακές επιτρο¬πές από καθηγητές, εφόρους αρχαιοτήτων, απλούς δημό¬σιους υπαλλήλους, οι οποίοι ανέλαβαν επίσημα βάσει νο¬μοθετικού διατάγματος του 1926 (που επικυρώθηκε με νε¬ώτερο διάταγμα της 13ης Νο¬εμβρίου 1927 και με το ν. 4096/1929), το πατριωτικό καθήκον της μετονομασίας των ξενόφωνων ή κακόηχων ονομάτων συνοικισμών, χω¬ριών και πόλεων, προβλέπο¬ντας μάλιστα και σχετικές νο¬μικές κυρώσεις για τους πα¬ραβάτες.
Το 1915, με 61 μετονομα¬σίες θεωρείται καλή χρονιά. Μεταξύ 1916 και 1919 σημειώ¬νονται άλλες 65 μετονομασί¬ες. Η χαμηλή παραγωγικότη¬τα της επιτροπής ωθεί την κυ¬βέρνηση, στις 10 Οκτωβρίου 1919, να υποχρεώσει την επι¬τροπή να προχωρήσει σε αναγκαστική συνεργασία με τους δασκάλους όλης της χώ¬ρας προκειμένου να προχω¬ρήσει ο εξελληνισμός. Μετα¬ξύ 1920 και 1925, ανακοινώνο¬νται μόνο 61 νέες μετονομα¬σίες, λόγω της διεθνούς συ¬γκυρίας, της συζήτησης περί μειονοτικών δικαιωμάτων και τις ανταλλαγές των πληθυ¬σμών.
Οι επιτροπές που είχαν συ¬σταθεί για τους σκοπούς αυ¬τούς, στην προσπάθεια τους να αλλάξουν πλήθος ονομά¬των έφτασαν συχνά σε τραγε¬λαφικά αποτελέσματα. Γέμι¬σαν τον χάρτη της Ελλάδας με 34 Καλλιθέες, 10 Αχλαδιές, 22 Μηλιές, 18 Πλατανιές, 21 Καστανιές, 14 Κερασιές, 25 Καλύβια, 11 Κεφαλόβρυσα κ.ο.κ.
Μέχρι το 1928, μετονομάζο¬νται 2.500 περίπου οικισμοί! Τη χρονιά εκείνη πραγματοποιήθηκαν οι πρώτες αλλα¬γές ονομάτων στην περιοχή μας: Τα Αρφαρά ονομάστη¬καν Αμπελόκηποι και η Βλοβοκά ονομάστηκε Αιγές. Μεταξύ 1929-1952 ακολου¬θούν 354 μετονομασίες. Τη πενταετία 1953-1957 σημειώ¬νονται 760. Το 1955, ειδικά, ήταν η χρονιά της μαζικής αλλαγής στα ονόματα των χωριών μας, ήτοι: Η Αράχο¬βα έγινε Εξοχή, η Βεργουβίτσα έγινε Μοναστήρι, η Σβυρού έγινε Όαση, η Βαλκουβίνα έγινε Άμπελος. Το 1957, η διαδικασία των μετονομασιών ολοκληρώθηκε (τοπικά) με τη Βερσοβά που έγινε Χρυσάνθιο.
Ανάμεσα 1958 και 1971 πραγματοποιήθηκαν άλλες 326. Έκτοτε οι μετονομα¬σίες των οικι¬σμών γίνονται σπάνιες.
Ωστόσο το υπουργείο Εσωτερικών εγκρίνει σπο¬ραδικά κάποια μετονο¬μασία «βαρβαρόφωνου» οικισμού, όπως εκείνη των «Νέων Λιοσίων» σε «Ίλιον», τον Σεπτέμβριο του 1994.
Πέραν όμως από την ενη¬μερωτική ιστορική αυτή αναδρομή, μεγάλο ενδιαφέ¬ρον παρουσιάζει και η έρευ¬να για το τι σημαίνουν εκεί¬να τα ονόματα, που, παρά την υποχρεωτική τους αλλα¬γή (μέσα από την εθνική πολιτική του περασμένου αιώ¬να) δεν λένε να σβήσουν από τη λαϊκή ντοπιολαλιά και χρησιμοποιούνται αναλλοίωτα από γενιά σε γενιά για εκατοντάδες χρόνια.
Αυτό όμως θα αποτελέσει θέμα ειδικού σημειώματος.
www.eiet2.gr/content/view/912/183/