Μια ακόμα καινούρια αρχή για την Αλβανία
19/06/2006
Η Αλβανία υπέμεινε μια γεμάτη εμπόδια μετακομμουνιστική μεταβατική περίοδο, αλλά τώρα φαίνεται να έχει μπει στην ευθεία, γράφει ο Ρόμπερτ Ώστιν του πανεπιστημίου του Τορόντο. Ο πρωθυπουργός Σάλι Μπερίσα προχώρησε σε μέτρα για την αντιμετώπιση του οργανωμένου εγκλήματος και την αλλαγή της εικόνας της χώρας ως καταφύγιο λαθρεμπόρων. Εισήγαγε μεγαλύτερη διαφάνεια στην κυβέρνηση και άρχισε να βγάζει στο φως περιπτώσεις σύγκρουσης συμφερόντων. Εν τω μεταξύ, τα άλλοτε αποκρουστικά Τίρανα έλαβαν μια νέα όψη χάρη στις ανακαινιστικές προσπάθειες του δημάρχου Έντι Ράμα. Ωστόσο, η πολιτική ζωή εξακολουθεί να παραμένει έντονα διχασμένη και οι αλβανοί περιμένουν να δουν εάν θα κρατήσει ο ρυθμός της προόδου.
Του Ρόμπερτ Ώστιν για τους Southeast European Times -- 19/06/06
 Κτίρια με έντονα χρώματα, ανακαινισμένα κυβερνητικά γραφεία και πάρκα έχουν δημιουργήσει μια τελείως νέα ατμόσφαιρα. [Gent Shkullaku] |
Υπήρξαν πολλά ξεκινήματα για το κρατίδιο της Αλβανίας. Το 1992, το Δημοκρατικό Κόμμα του Σαλί Μπερίσα ανήλθε στην εξουσία σε ένα κύμα εναντίωσης κατά του κομμουνισμού. Η αισιοδοξία για ταχείες αλλαγές και εκούσιων απαρνήσεων συνόδευσαν τη νίκη του Μπερίσα. Παρά τα όποια επιτεύγματά της, η κυβέρνηση Μπερίσα κατέρρευσε το 1997 μέσα σε ένα κλίμα αποτυχίας λόγω των καταστροφικών κομπίνων τύπου πυραμίδας που κόντεψαν να οδηγήσουν σε εμφύλιο πόλεμο. Υποσχόμενος θεραπεία ηλεκτροσόκ για την οικονομία, οι απλοί Αλβανοί οδύρονταν ότι έλαβαν «όλο το ηλεκτροσόκ αλλά όχι θεραπεία». Το αντιπολιτευόμενο Σοσιαλιστικό Κόμμα κέρδισε τις εκλογές του 1997 που διεξήχθησαν υπό την αιγίδα της διεθνούς κοινότητας υποσχόμενο ένα νέο ξεκίνημα. Κυβέρνησε έως το 2005. Η διαβλεπόμενη αλαζονεία και η διαφθορά το οδήγησε στην πτώση την προηγούμενη χρονιά.
Το μεγαλύτερο παράπονο των αλβανών ήταν η διαβρωτική διαφθορά που σήμαινε ότι έπρεπε να ‘λαδώσεις’ κάποιον για να κάνεις οτιδήποτε και ότι οι πολιτικοί φαινόντουσαν να γίνονται όλο και πλουσιότεροι. Η διαφθορά στην Αλβανία δεν μπορούσε να παραβλεφτεί. Το 2005, ο Μπερίσα διεξήγαγε μια φιλοπρόοδη εκστρατεία με συνθήματα όπως "Καιρός για αλλαγή" και "Με καθαρά χέρια". Οι σοσιαλιστές έτειναν να κοιτάζουν στο παρελθόν στην άσχημη περίοδο του 1997 – κάτι που όλοι οι αλβανοί ήθελαν να ξεχάσουν, ιδιαίτερα εφόσον στην πλειοψηφία τους είχαν επενδύσει και χάσει τα χρήματά τους σε σχήματα πυραμίδας.
Αφότου ανέλαβε την εξουσία, ο Μπερίσα δεσμεύτηκε να αλλάξει ριζικά την Αλβανία. Έχουν γίνει ήδη πολλά. Η εστίασή του είναι στις ξένες επενδύσεις και ελπίζει ότι οι ξένοι θα δουν τις ευκαιρίες, ιδιαίτερα στον τουρισμό – τομέα που είναι ήδη έτοιμος για τεράστια ανάπτυξη καθότι η Αλβανία έχει θαυμάσιες ακτές και φοβερή φυσική ομορφιά. Γνωστός για την εργατικότητά του, ο Μπερίσα έχει ανοίξει πόλεμο με τη διαφθορά της χώρας από την κορυφή έως τα νύχτα, περιόρισε το μέγεθος της κυβέρνησης και μείωσε δραστικά τους φόρους. Η Αλβανία, μέχρι σήμερα, είχε περιορισμένες ξένες επενδύσεις. Οι περισσότεροι επενδυτές κρατήθηκαν μακριά φοβούμενοι την αστάθεια.
Για να ταρακουνήσει τα πράγματα, ο Μπερίσα έφερε πίσω στην Αλβανία πολλά νέα αδιάφθορα άτομα που σπούδασαν στη Δύση για να στηρίξουν την ομάδα του. Το υπουργικό του συμβούλιο είναι νεαρότερο και το πιο ευέλικτο σχήμα από ότι αυτό των προκατόχων του. Όσο για τη διεθνή εικόνα της Αλβανίας, η οποία συχνά ισοδυναμεί με τη διαφθορά, τη βία, τα ναρκωτικά και την παράνομη διακίνηση ανθρώπων, ο Μπερίσα λαβαίνει μέτρα αντιμετώπισης των εγκληματιών. Πρόσφατα καθαίρεσε από τη θέση του τον γενικό εισαγγελέα της χώρας Θεοντόρι Σολάκου για την απροθυμία του να αντιμετωπίσει τις εγκληματικές ομάδες της χώρας. Η κίνηση αυτή εξόργισε την αντιπολίτευση αλλά είτε ο Σολάκου φοβόταν τους εγκληματίες είτε σχετιζόταν με αυτούς το αποτέλεσμα ήταν το ίδιο, έπρεπε να φύγει. Για την εξάλειψη της ενδημικής διακίνησης ανθρώπων και ναρκωτικών κατά μήκος της Αδριατικής και έως την Ιταλία, η κυβέρνηση επέβαλε αυστηρούς περιορισμούς στην ιδιοκτησία σκαφών.
 Ο αλβανός πρωθυπουργός Σαλί Μπερίσα δεσμεύτηκε να αναβαθμίσει την εικόνα της χώρας. [Gent Shkullaku] |
Επιπλέον, πάταξε τη σύγκρουση συμφερόντων εντός της κυβέρνησής του, κάτι στο οποίο η προηγούμενη κυβέρνηση είχε δείξει λίγη προσοχή. Οι συλλήψεις είναι ήδη σημαντικές και πολλοί εγκληματίες που πριν θεωρούνταν απόβλητοι βρίσκονται τώρα στη φυλακή. Ο Μπερίσα λέει ότι ο αγώνας κατά της διαφθοράς και της εγκληματικότητας "προχωρά πολύ γρηγορότερα από ότι περιμέναμε, με πραγματικές επιτυχίες". Η κουβέντα που ακούγεται στο δρόμο είναι ότι η δημόσια τάξη βελτιώνεται παράλληλα με τη μεγαλύτερη διαφάνεια από πλευράς της κυβέρνησης, Φαίνεται ότι αυτό που λείπει είναι η πολιτική θέληση από την κορυφή. Διεθνείς οργανισμοί συμφωνούν ότι υπήρξε σημαντική πρόοδος.
Ωστόσο, η πολιτική ζωή της Αλβανίας παραμένει σε ένταση και είναι διχασμένη. Αν και οι περισσότερες πλευρές συμφωνούν για τον τελικό στόχο – ένταξη στο ΝΑΤΟ και την ΕΕ – εντούτοις αρνούνται να συντονίσουν από κοινού μια στρατηγική. Η έννοια της αποτελεσματικής και πιστής αντιπολίτευσης δεν έχει ακόμα ριζώσει. Και αυτό κρατάει πίσω τη χώρα. Από μια πιο αισιόδοξη πλευρά, η Αλβανία τελικά έχει συμφωνία σταθεροποίησης και σύνδεσης με την ΕΕ. Αυτό αποτελεί ένα σημαντικό πρώτο βήμα σε αυτό που υπόσχεται να είναι μια μακρόχρονη και γεμάτη προκλήσεις πορεία προς τα μπρος έως την τελική ένταξη στην ΕΕ.
Τα πράγματα κινούνται στην Αλβανία. Στα Τίρανα, η σήμερα αναπτυσσόμενη πρωτεύουσα των 600.000, μπορεί να δει κανείς τον ορίζοντα των γερανών. Ο δυναμικός δήμαρχος της πόλης, ο Έντι Ράμα, ο οποίος ηγείται και του αντιπολιτευόμενου Σοσιαλιστικού Κόμματος, εγκωμιάζεται για την μεταμόρφωση της άλλοτε αποκρουστικής πρωτεύουσας. Κτίρια με έντονα χρώματα, ανακαινισμένα κυβερνητικά γραφεία και πάρκα έχουν δημιουργήσει μια τελείως νέα ατμόσφαιρα.
Επίσης, υπάρχει σταθερή δραστηριότητα στην άλλοτε ανέλπιδη υποδομή. Παρόλα αυτά, οι αλβανοί κουράστηκαν να περιμένουν και ο Μπερίσα θα πρέπει να διατηρήσει το ρυθμό. Το κληροδότημά του έχει δύο πτυχές – ήταν βασικό πρόσωπο στο τρίκλισμα του αλβανικού κομμουνισμού. Τη φορά αυτή, μου είπε, θέλει οι Αλβανοί να τον θυμούνται για την ένταξη στο ΝΑΤΟ και την ΕΕ. Παρά τη μυριάδα των προβλημάτων, οι αλβανοί δείχνουν μια αισιοδοξία που αψηφάει και την συχνά ξεθεωτική πραγματικότητα της φτώχειας. Οι αλλεπάλληλες δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι οι αλβανοί βλέπουν το μέλλον με αισιοδοξία – κι αυτό όταν γύρω στις 800,000 άτομα έφυγαν από τη χώρα αναζητώντας ένα καλύτερο μέλλον αλλού.
Η Αλβανία μπορεί να βρίσκεται για τα καλά στην ευθεία μετά σχεδόν από 15 χρόνια διακοπτόμενης μεταβατικής περιόδου. Αυτό αποτελεί καλά νέα για τους ανθρώπους που υπόμεναν τη μετακομμουνιστική μεταβατική περίοδο με την ελπίδα ότι τώρα ενδεχομένως να έχουν φτάσει στον προορισμό τους.
Ο Robert C. Austin διδάσκει ιστορία και πολιτική της ΝΑ Ευρώπης στο Κέντρο Διεθνών Μελετών Munk του πανεπιστημίου του Τορόντο..