ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑ
Το μπεστ σέλερ από τα Τίρανα
Ο Σκεντέρμπεης, ο Αλή Πασάς Τεπελενλής, ο Λάμπρος Τζαβέλας, ήρωες ενός βιβλίου που έσπασε κάθε ρεκόρ πωλήσεων στην Αλβανία. Ο συγγραφέας του διετέλεσε υπουργός του Φατός Νάνο
Ο βασικός λόγος που αυτό το μυθιστόρημα προκάλεσε τόσο μεγάλο ενδιαφέρον αλλά και τόσο βαθιά διαμάχη σχετίζεται με το θέμα με το οποίο καταπιάνεται. Ο Μπεν Μπλούσι είχε την τόλμη να αναδιφήσει σε μία από τις περιόδους της Ιστορίας της Αλβανίας που παραμένουν εν γένει ομιχλώδεις και σχεδόν ανεξερεύνητες, αλλά στην ουσία πολύ βαρυσήμαντες, όπου πασχίζει να βρει τα αίτια και την εξήγηση των όσων πραγματεύεται. Στο εν λόγω έργο του ο Μπεν Μπλούσι είχε την αρετή να προσφέρει στους αναγνώστες του μια αρκετά σύνθετη θεώρηση της ιστορίας τους, η οποία διέφερε πολύ από τα στερεότυπα του μέχρι τότε σερβιρίσματός της. Στο επίκεντρο της προσοχής, επομένως, βρίσκεται μια περίοδος κατά την οποία στην Αλβανία, υπό την αυξανόμενη πίεση της τουρκικής κυριαρχίας, συντελείται ο εξισλαμισμός μεγάλου μέρους των Αλβανών, οι οποίοι ασπάζονται τη νέα θρησκεία που φέρει μαζί του ο κατακτητής. Μια αλλαγή, ασφαλώς, διόλου εύκολη, συχνά δραματική και επώδυνη.
Πυρήνας του μυθιστορήματοςΝα ζεις σε νησίείναι τα συμβάντα στη ζωή μιας οικογένειας, σε κάποιο χωριό στον Νότο της Αλβανίας, τέλη του 18ου- αρχές του 19ου αιώνα. Η αρχή του μυθιστορήματος συμπίπτει ακριβώς με τη στιγμή που το πρώτο μέλος της κάποια ημέρα αποφασίζει να αλλαξοπιστήσει, να γίνει μουσουλμάνος, προκειμένου να διευκολύνει τη ζωή της οικογένειάς του. Η απόφαση αυτή επέφερε μεγάλο κλονισμό και βαθιά διένεξη σε όλο το χωριό. Στη συνέχεια ξετυλίγεται η ιστορία μερικών γενεών αυτής της οικογένειας, τα μέλη της οποίας μοιράζονται ανάμεσα στις δύο θρησκείες, αλλά παρ΄ όλα αυτά βρίσκουν τον τρόπο να συμβιώσουν.
Απλοποιώντας κάπως τα πράγματα, θα δούμε ότι πρόκειται για ένα μυθιστόρημα που επιχειρεί να συλλάβει και να ερμηνεύσει τις διεργασίες οι οποίες έλαβαν χώρα τα δύσκολα και ταραγμένα εκείνα χρόνια και μέσα από τις οποίες κατέστη δυνατό να συγκροτηθούν και βαθμιαία να μορφοποιηθούν οι μηχανισμοί επιβίωσης των Αλβανών ως λαού, διαμορφώνοντας ταυτόχρονα και αρκετές από τις ιδιότητες που, με την πάροδο του χρόνου, εξελίχθηκαν στα πιο βαρυσήμαντα χαρακτηριστικά και απαραίτητα στοιχεία της κοινής ζωής τους.
Οχι τυχαία το μυθιστόρημα φέρει τον τίτλοΝα ζεις σε νησί. Η βασική μεταφορά του παραμένει αυτή του νησιού. Το νησί είναι η συγκεκριμένη οικογένεια που ζητεί να επιβιώσει, είναι το συγκεκριμένο χωριό που θέλει να επιβιώσει, είναι η Αλβανία που πασχίζει να επιβιώσει. «Μοναδικό μέλημα των νησιωτών είναι πώς να σώσουν το νησί τους από τις μπόρες και τους κατακτητές» λέει ένα από τα πρόσωπα του βιβλίου.
Οχι τυχαία η δράση του μυθιστορήματος μεταφέρεται από τη μία εποχή στην άλλη παρακολουθώντας μια πλούσια πινακοθήκη προσώπων, ανώνυμων και ιστορικών (οι ζωές και οι ιστορίες των οποίων συνυφαίνονται φυσιολογικά), που δρουν στην αχανή επικράτεια της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Η αλληλουχία των γεγονότων, από τα Γιάννινα του Αλή Πασά Τεπελενλή ως τη Μοσχόπολη της ακμής και της παρακμής, στη Θεσσαλονίκη, στην Κωνσταντινούπολη, στην Κρήτη, φιλοτεχνεί την ευρεία και πειστική εκείνη εικόνα μέσα από την οποία αναδύεται το μήνυμα πως η ζωή στο νησί είναι αδιανόητη χωρίς τη μεγάλη θάλασσα που το περιβάλλει. Ασφαλώς, ένα μυθιστόρημα δεν μπορεί να περιοριστεί στα όρια αυτού που λέγεται βασικό του μήνυμα. ΤοΝα ζεις σε νησίείναι ένα μυθιστόρημα της σχέσης του ανθρώπου με τη ζωή και τον θάνατο, τον έρωτα, το σήμερα, το χθες και το μέλλον και, αναμφίβολα, με την αιωνιότητα, επομένως τη θρησκεία. Παρ΄ όλα αυτά παραμένει ένα μυθιστόρημα για την Ιστορία, όπου ο Μπλούσι καταφεύγει ώστε να βρει την ερμηνεία για οτιδήποτε αφορά το σήμερα.
Ο κ.Ρiro Μisha είναι συγγραφέας, διευθυντής του Ινστιτούτου Διαλόγου και Επικοινωνίας των Τιράνων.
www.tovima.gr/default.asp?pid=2&ct=56&artid=295847&dt=25/10/2009