Το σχολείο αποτελεί τον κατ' εξοχήν ιδεολογικό μηχανισμό του κράτους (για να θυμηθούμε λιγάκι και το μακαρίτη τον Πουλαντζά). Επομένως, και τα σχολικά εγχειρίδια ιστορίας είναι όργανα για την καλλιέργεια μιας ορισμένης ιδεολογίας η οποία καλείται να υπηρετήσει μια πολύ συγκεκριμένη πολιτική σκοπιμότητα: την αναπαραγωγή του κράτους. Η ιστορική γνώση, ως εκ τούτου, μπορεί να είναι παρούσα, μπορεί και να απουσιάζει, ανάλογα με το πόσο καλά εξυπηρετεί αυτό το σκοπό: για το κράτος, για το κάθε κράτος, εθνικό δεν είναι το αληθές, αλλά αληθές είναι το εθνικό - κάτι που καθόλου δεν θ' άρεσε στον εθνικό μας ποιητή. Η ιστορία, λοιπόν, που διδάσκεται στα σχολεία είναι κατ' αναγκην «εθνική ιστορία», υπό την έννοια ότι (πρέπει να) καλλιεργεί και να αναπαράγει την ιδεολογία του έθνους - κράτους.
Έτσι, λοιπόν, είναι μάλλον απίθανο να διαβάσουμε σε σχολικά εγχειρίδια για γεγονότα όπως πχ. ότι το κύριο σώμα των υπερασπιστών της Κωνσταντινούπολης κατά την άλωση ήταν Γενοβέζοι, πώς εξηγείται να είναι «το γένος» υποδουλο και ταυτόχρονα να κρατά στα χέρια του το θαλάσσιο εμπόριο και υψηλότατες θέσεις στην οθωμανική γραφειοκρατία, ότι οι μισοί αγωνιστές του '21 δεν μιλούσαν Ελληνικά (ήταν Αρβανίτες), για τη σφαγή της Τριπολιτσάς, ότι ο Οδυσσέας Ανδρούτσος ήταν δερβίσης, πώς απέχτησε την τεράστια περιουσία του ο άκαπνος Μακρυγιάννης, για την ανταρσία των Υδραίων επί Καποδίστρια, για την γελοιοποίηση του 1897, ποιοι κατάφεραν να εξαφανίσουν τον ελληνισμό από τη Μικρά Ασία, ποια είναι η μόνη χώρα στην όπου οι δοσίλογοι κι οι μαυραγορίτες της κατοχής, αντί να πάνε φυλακή έγιναν άρχοξη, κλπ. κλπ.
υσα τά
Άρα, λοιπόν, όλη η παραφιλολογία που έχει αναπτυχθεί τελευταία για τα σχολικά εγχειρίδια ιστορίας θα είχε νόημα μόνον εφόσον αποκαλύπτει την ιδεολογία που επιχειρείται να καταστεί κυρίαρχη, και μέσω αυτής την πολιτική σκοπιμότητα που υποκρύπτεται. Εξ άλλου, δεν θα πρέπει να μας διαφεύγει το γεγονός ότι η ιστορική αλήθεια λαμβάνει πάντοτε διαφορετική όψη, ανάλογα με τη θέση απ' όπου την αντικρίζεις.