Μετά την προβολή της ταινίας τέθηκε, σύμφωνα με το συνηθισμένο γραπτό σχολιασμό που γίνεται, το εξής ερώτημα: «Τελικά, 15 περίπου χρόνια μετά από τον πρώτο ερχομό Αλβανών μεταναστών στην Ελλάδα, πιστεύετε ότι έχουμε συνηθίσει να ζούμε μαζί τους;» Οι απόψεις είναι των παιδιών. Τα συμπεράσματα ανήκουν σε εσάς.
- Οι Έλληνες, όποτε δουν ένα Αλβανό στο δρόμο, αμέσως σκέφτονται τη λέξη Αλβανός και του την κολλάνε, υποτιμητικά, στο κούτελο σαν ετικέτα. Όταν θα φτάσουμε στο σημείο να αποβάλλουμε αυτή τη συνήθεια, τότε θα τους έχουμε συνηθίσει.
- Υπάρχει αυτή η δυνατότητα, που έχει ήδη αρχίσει να εφαρμόζεται μέσω της νέας γενιάς. Δε λέω πως όλοι τους είναι αλήτες, αλλά ακόμα και αν υπάρχουν 2-3 εγκληματίες, δε σημαίνει πως όλοι τους είναι. Οφείλουμε να ψάξουμε για έναν Αλβανό φίλο και να μάθουμε να ζούμε με το διαφορετικό και όχι με το στερεότυπο.
- Πάρα πολύς κόσμος τους αντιπαθεί, τους βρίζει και γενικά τους υποτιμάει απλώς διότι ακούγονται κάποια σχόλια, όπως ότι έχει αυξηθεί η εγκληματικότητα εξαιτίας τους κτλ. Οι πιο πολλοί από αυτούς είναι νέοι άνθρωποι, ηλικίας 15-25 περίπου.
- Η πλειοψηφία των Ελλήνων τούς έχει συνηθίσει γιατί τους παίρνουν πολλοί στη δουλειά τους και έχουν σταματήσει να τους εκμεταλλεύονται. Όχι βέβαια όλοι, γιατί πάντα θα υπάρχουν κάποιοι που δεν θα δέχονται τις αλλαγές που κάποιες φορές είναι θετικές.
- Κάποιοι Έλληνες σέβονται τους Αλβανούς γιατί καταλαβαίνουν ότι έχουν καρδιά και ψυχή και έχουν ανάγκη τα χρήματα και άλλα σημαντικότερα πράγματα.
- Και ναι και όχι. Μερικοί άνθρωποι τους θεωρούν κατώτερους και τους έχουν στο «φτύσιμο». Άλλοι, οι οποίοι έχουν ψάξει το θέμα και βλέπουν βαθύτερα και πιο λογικά, πιστεύουν πως πρέπει να δεχτούμε τους Αλβανούς σαν ανθρώπους και όχι σαν σκουπίδια.
- Πιστεύω πως δεν έχουμε συνηθίσει να ζούμε με Αλβανούς. Τουλάχιστον όχι όλοι οι Έλληνες.
- Αντί να φοβόμαστε τον ταλαίπωρο Αλβανό εργάτη, θα έπρεπε να είμαστε επιφυλακτικοί με τον εκατομμυριούχο που φοράει τα ακριβότερα ρούχα και έχει αυτοκίνητο πολυτελείας.
- Εγώ πιστεύω ότι τους έχουμε συνηθίσει άλλα όχι αρκετά. Για παράδειγμα, κάποια Αλβανάκια ήταν άριστοι μαθητές και θα γινόντουσαν σημαιοφόροι, άλλα δεν έλειψαν οι αντιδράσεις Ελλήνων. Κατά τη γνώμη μου, αυτό ήταν λάθος γιατί αυτά τα παιδιά διάβαζαν, μελετούσαν και ήταν άξια να γίνουν σημαιοφόροι. Αν μπαίναμε στη θέση τους, αυτό δε θα μας άρεσε και θα αντιδρούσαμε όπως αυτοί. Μου φαίνεται όμως ότι θα πρέπει να μπούμε στη θέση τους για να καταλάβουμε.
- Προσωπικά, δεν έχω κανένα πρόβλημα με τους Αλβανούς, γιατί δεν μου έχουν κάνει τίποτα.
- Κατά τη γνώμη μου, δεν έχουμε συνηθίσει να ζούμε με ξένους ανθρώπους και αυτό οφείλεται στην άποψη των γονέων μας. Μας μαθαίνουν πως οι Αλβανοί είναι κατώτεροι και απλώς εμείς τους βάλαμε στη χώρα μας και τους φιλοξενήσαμε. Γι’ αυτό πρέπει να μας σέβονται. Αυτό δεν είναι αλήθεια! Όλοι οι άνθρωποι είναι ίσοι απλώς εμείς τους βοηθήσαμε στη δύσκολη στιγμή τους. Αυτό όμως δε σημαίνει ότι τους συμπαθούν όλοι. Κατά τη γνώμη μου, τα 7/10 των Ελλήνων δε συμπαθούν τους ξένους (Αλβανούς), το 1/10 δεν τους δίνει σημασία και τα 2/10 πιστεύουν στην ισότητα και κάνουν προσπάθεια να μοιράζονται όλοι αυτές τις ιδέες.
- Εγώ νομίζω ότι η σημερινή κοινωνία έχει συνηθίσει να ζει με τους Αλβανούς. Όποτε πηγαίνω στο χωριό μου ή είμαι στο Ηράκλειο, βλέπω παιδιά να παίζουν με Αλβανάκια ακόμη και να ζουν μαζί τους.
Πολλές, ποικίλες και αρκετά αντικρουόμενες οι γνώμες των παιδιών. Εγώ θα ήθελα να κλείσω, σε συνέχεια του τελευταίου σχολίου που παρατέθηκε, με την εικόνα που μου έχει μείνει στο μυαλό από το φροντιστήριο που δούλευα κάποτε: Ελληνάκια και τα Αλβανάκια στο ίδιο θρανίο να μιλάνε και να γελάνε αμέριμνα μαζί. Αυτοί, ίσως, είναι η ελπίδα για ένα ομορφότερο κόσμο, πιο δεκτικό στη διαφορετικότητα του άλλου και λιγότερο προσκολημμένο στα, προαναφερθέντα, «στερεότυπα».
Κυπριωτάκης Μιχάλης
ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΚΑΙ ΑΛΛΑ,ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΟΤΕΡΑ ΠΡΑΓΜΑΤΑ ΠΟΥ ΜΠΟΡΟΥΝ ΝΑ ΜΑΣ «ΔΕΣΟΥΝ»:Η ΓΝΩΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΜΑΣ ΚΑΙ ΤΗΝ ΚΑΤΑΓΩΓΗ ΜΑΣ!