ΟΙ «ΑΡΒΑΝΙΤΕΣ» ΕΠΟΙΚΟΙ ΤΟΥ 14ου ΑΙΩΝΑ (1315 – 1468)

ΟΙ «ΑΡΒΑΝΙΤΕΣ» ΕΠΟΙΚΟΙ ΤΟΥ 14ου ΑΙΩΝΑ (1315 – 1468)

Όταν η Άννα Κομνηνή (γεννήθηκε το 1083) κλείστηκε σε μοναστήρι, καθώς απέτυχε να ανατρέψει τον αυτοκράτορα αδελφό της, έγραψε την «Αλεξιάδα», μια απομίμηση της Ιλιάδας στα μέτρα του πατέρα της Αλέξιου Κομνηνού. Στο κείμενο αυτό γίνεται η πιο παλιά αναφορά, που εμείς γνωρίζουμε, στο όνομα Αρβανίτης. Περιγράφεται ως Αλβανικής καταγωγής κάτοικος της αυτοκρατορίας που μιλά μη ελληνική γλώσσα. Έως τον ΙΓ’ αι. οι Αρβανίτες ζούσαν νομαδικά ως βοσκοί και κτηνοτρόφοι σε πρόσκαιρους οικισμούς στην Ήπειρο και στην Θεσσαλία. Ήταν Τόσκηδες που κατέβαιναν να ξεχειμωνιάσουν και δεν ξαναγύριζαν στις ταραγμένες από τους πολέμους πατρίδες τους. Οι πρώτοι μόνιμοι οικισμοί αναφέρονται στην Θεσσαλία το 1315. Στα 1320, είχαν πλημμυρίσει την πεδιάδα εκτός από τις περιοχές, όπου υπήρχαν κάστρα που κατείχαν Καταλανοί και Βυζαντινοί. Ζούσαν σε φάρες (πατριές). Όταν πια η Θεσσαλία δεν τους χωρούσε, άρχισαν να κατεβαίνουν προς την Φθιώτιδα. Οι τόποι ήταν ρημαγμένοι από τους αδιάκοπους πολέμους και οι Αλβανοί απλά έστηναν τα σπιτικά τους σε ερημωμένες περιοχές. Η προκοπή τους έγινε αιτία να διαδοθεί πως ήταν και πολύ καλοί γεωργοί.

Ο εποικισμός της Πελοποννήσου

Ο δεσπότης (1348 – 1380) του Μιστρά Μανουήλ Κατακουζηνός, έχοντας ανάγκη από εργατικά χέρια στην επίσης έρημη Πελοπόννησο, προσκάλεσε Αλβανούς να την εποικίσουν. Ανταποκρίθηκαν 10.000 οικογένειες, που εγκαταστάθηκαν σε χωριστούς οικισμούς και εργάζονταν στα χωράφια «για ένα κομμάτι ψωμί». Ο Κατακουζηνός αναφέρει πως ανάμεσα στους Αλβανούς του Μοριά υπήρχαν οι Μπούιοι, Μαλακάσιοι και Μεσαρίται και πως ζούσαν στα βουνά και σε δυσπρόσιτα χωριά. Ο επίσης δεσπότης (1383 – 1407) του Μιστρά Θεόδωρος Α’ κάλεσε άλλες 10.000 οικογένειες Αλβανών, καθώς οι προηγούμενοι δεν επαρκούσαν. Ο γενικός επίτροπος των δουκάτων της Ανατολικής Στερεάς Φίλιππος Νταλμό διακήρυξε πως, όποιος ήθελε να καταλάβει εγκαταλελειμμένη γη στα εδάφη του, θα είχε για δύο χρόνια «προνόμιο ασυδοσίας» (απαλλαγή από κάθε είδους φορολογία).

Οι «Αρβανίτες» της Αττικής

Πολλοί σπεύσανε, οι περισσότεροι Αλβανοί. Στα 1380, μεγάλα τμήματα του αλβανικού λαού μετακινήθηκαν νότια με αρχηγούς τον (Γκίνη) Πέτρο Μπούα Σπάτα και τον Πέτρο Λιόσια. Έφτασαν ως την Αττικοβοιωτία. Νέο ρεύμα Αλβανών μεταναστών έφτασε στην Αττική το 1402. Κάποια στιγμή, οι Αλβανοί είχαν κατακλύσει τις περιοχές Αττικής, Μεγαρίδας, Άνδρου, Νότιας Εύβοιας, Ύδρας, Σπετσών, Σαλαμίνας, Αίγινας, Αργολίδας, Κορινθίας, Ανατολικής Αχαΐας, Βόρειας Αρκαδίας, Βόρειας Καρύταινας, Πύλου, Κορώνης, Ταϋγέτου και Κάβο Μαλλιά (Βάτικα), όπως αναφέρει ο Σπυρίδων Λάμπρου. Μέσα σε ελάχιστα χρόνια, οι Αλβανοί μετανάστες είχαν γίνει «Αρβανίτες»: Χριστιανοί που μιλούσαν ιδίωμα Αλβανικό και ένιωθαν υπερήφανοι υπήκοοι της Βυζαντινής αυτοκρατορίας και Έλληνες. Άλλωστε, δεν έμειναν όλοι εργάτες. Κάποιοι, μη βρίσκοντας δουλειά παρά την πρόσκληση και τα έρημα εδάφη, έγιναν ληστές. Κάποιοι άλλοι πρόκοψαν. Στα τέλη του ΙΔ’ αι. ο γιος του Πέτρου, Ιωάννης Σπάτας, αναγορεύτηκε ηγεμόνας στην περιοχή της Αιτωλίας, γύρω από το Αγγελόκαστρο και την ομώνυμη λίμνη (παλιά Λυσιμαχεία). Έδιωξε τους Ανδεγαυούς αποίκους, κυρίευσε την Άρτα και την Ναύπακτο και απλώθηκε σε ολόκληρη την Αιτωλοακαρνανία. Το κράτος άντεξε στις Τουρκικές επιθέσεις έως τα 1450. Το φρούριο της Ναυπάκτου έως το 1499.

Τα αλβανικά αυτόνομα κράτη

Άλλοι Αρβανίτες αντιστάθηκαν τόσο σθεναρά, όταν οι Τούρκοι εισέβαλαν στην Βόρεια Πελοπόννησο (1423), ώστε ο στρατηγός τους Τουραχάν, πριν να αποχωρήσει, έβαλε και έφτιαξαν μια πυραμίδα από 800 αρβανίτικα κεφάλια. Αλλά και μετά την πτώση της Πελοποννήσου δεν υπέκυψαν. Στα 1463, η Βενετία πολεμούσε την Οθωμανική αυτοκρατορία και κάλεσε τους Έλληνες να επαναστατήσουν. Ξεσηκώθηκαν Μανιάτες, Λακεδαιμόνιοι και Αρκάδες, Έλληνες (με αρχηγό τον Μιχαήλ Ράλλη) και Αρβανίτες ( με αρχηγό τον Πέτρο Μπούα). Κράτησαν μέχρι το 1468, όταν οι δυτικοί σύμμαχοι τους εγκατέλειψαν. Η αρβανίτικη φρουρά που υπεράσπιζε το Άργος σφάχτηκε από τους Τούρκους, ενώ ο Ράλλης βρήκε φριχτό θάνατο με παλούκωμα.

http://ypeppas.blogspot.com/2007/10/blog-

post_07.html

Γιάγκουρας: Λίγη Ιστορία. Περί της καταγωγής (μου) των Αρβανιτών ...

---

Το όνομα Ράλλης είναι αρβανίτικο καί σημαίνει «σπάνιος».