Τετάρτη 14 Απριλίου 2010

ΑΛΗ ΝΤΙΝΟ : Ένας Ευγενής Μπέης


Ο Αλή Ντίνο (Μπέη) ή " Dino" όπως υπέγραφε τα σχέδιά του, είναι μια ξεχωριστή φιγούρα του Μεσοπολέμου. Σκιτσογράφος με καταγωγή Αλβανική και μουσουλμάνος στο θρήσκευμα, κατάφερε με ένα ιδιαίτερα λιτό σχέδιο, να κερδίσει όχι μόνο τους αναγνώστες της εποχής αλλά και την αγάπη όσων τον συνάντησαν. Ήταν κοσμοπολίτης κι ευγενής στις επιλογές του. Έτσι η ίδια του η ζωή, απαντάει ακόμα και σήμερα στην διάχυτη συμπάθεια όσων των «διάβαζαν» ή τον γνώριζαν, παρά την καταγωγή και το θρήσκευμα. (¨Έχουν σωθεί αρκετές εγκωμιαστικές αφηγήσεις συγχρόνων και νεώτερών του). Γεννήθηκε στην Πρέβεζα το 1891 μέσα σε μια οικογένεια αξιωματούχων της τουρκοκρατίας. Παππούς του ήταν ο Αμπιντίν Ντίνο πασάς που διετέλεσε Βαλής του αρχιπελάγους (διοικητής του Αιγαίου) επί Αβδουλή Χαμίτ. Σπούδασε Πολιτικές Επιστήμες στην Σορβόννη. Όταν επέστρεψε στην Ελλάδα , προσπάθησε να εφαρμόσει «επιτυχώς» την επιστήμη του, μιας κι εκλέχθηκε δυο φορές βουλευτής Πρέβεζας με το προοδευτικό κόμμα του Παπαναστασίου (6 Δεκεμβρίου1915 -30 Ιουνίου 1917). Όμως η υγιής «διαστροφή» του ταλέντου, τον έκανε κάποια στιγμή ν αναρωτιέται «...τι κάμω, άμα μέσα στο ιερό περιβόλι, όπως το λένε, και γω ο ίδιος δεν ξέρω τι χρειάζομαι». Έ, μετά από τέτοια πολιτική αυτοκριτική, κατάντησε... σκιτσογράφος.
Δούλεψε σε αρκετά έντυπα, στον «Σατανά», στο «Φλιτ», στον «Φανό των Συντακτών», στον «Ελεύθερο Τύπο» του Καβαφάκη και κυρίως στην «Πρωία» όπου εργαζόταν μέχρι το απρόσμενο, πρόωρο τέλος του το 1938. Συμμετείχε ενεργά στους κύκλους των σκιτσογράφων της εποχής. Ήταν από τα ιδρυτικά μέλη της «Ένωσης Σκιτσογράφων» όπου διετέλεσε και πρόεδρος όπως επίσης και ταμίας της «Ένωσης Σωματείων Εικαστικών Τεχνών». Ήταν περισσότερο εκλεκτικός και λιγότερο παραγωγικός στη δουλειά του. Το στιλ του αν και χιουμοριστικό, δεν χρησιμοποιούσε τα εργαλεία της καρικατούρας . Επέλεγε ένα λιτό σκίτσο που πατούσε στις «ρεαλιστικές» γραμμές των εικονιζόμενων, αφήνοντας όμως μέσα από την περιγραφή και την στάση τους, να διαφεύγει μια περιπαικτική γελοιογραφική ειρωνεία. Του άρεσε να «κοιτάζει» μέσα από το σχέδιο, παγώνοντας τον χρόνο σε στιγμές, τονίζοντας ρόλους και κοινωνικές συμπεριφορές. Φαίνεται ότι τον ενδιέφερε περισσότερο ο «χαρακτήρας» των ανθρώπων παρά οι άνθρωποι μέσα στο εφήμερο πολιτικό γεγονός. Πράγμα που έκανε τη δουλειά του να είναι λιγότερο «πολιτική γελοιογραφία» και περισσότερο γελοιογραφική ηθογραφία. (Έχουν σωθεί αρκετά τέτοια σκίτσα με περιγραφές «Τσάμηδων» και Πρεβεζάνων όπως και επώνυμα πρόσωπα της «καλής κοινωνίας» των Αθηνών).
Η λιτότητα του σχεδίου του, έκαναν δικαιολογημένα τον Κώστα Μητρόπουλο να τον θεωρήσει «προάγγελο» της νεότερης γελοιογραφίας και «ανανεωτή » του γελοιογραφικού σχεδίου.
Σήμερα έχουν σωθεί ελάχιστα κομμάτια της δουλειάς του. Κάποια τέτοια αναδημοσίευσαν ο Δημήτρης Σαπρανίδης και ο Γήσης στα βιβλία τους. Όμως πραγματικό θησαυρό, αποτελεί η συλλογή της κόρης του Σαφέτ. Η αγάπη για τη δουλειά του πατέρα της κα η συνεργασία της με το δήμο Πρέβεζας, κατέληξαν το 1993 σε έναν πολύτιμο τόμο με σχεδόν το σύνολο των σωζόμενων έργων του. Αδημοσίευτα οικογενειακά σχέδια, εικονογραφήσεις, γελοιογραφίες και πρόχειρα σκίτσα σημειωματάριων μαζί με σχόλια και μνήμες ανθρώπων που τον γνώρισαν, το υλικό αυτό αποτελεί σήμερα την βιβλιογραφική κιβωτό του Αλή Ντίνο.
Με την πολύτιμη μεσολάβηση του Λειβαδίτη σκιτσοβοσκού Γιάννη Γερούλια, συνάντησα την Σαφέτ Ντίνο- Μαυρομμάτη στο σπίτι της στην Αθήνα. Ένα σπίτι γεμάτο από τα καδραρισμένα πρωτότυπα του «Dino». Η αγάπη της Σαφέτ για έναν ταλαντούχο πατέρα που σχεδόν δεν πρόλαβε να τον γνωρίσει, είναι αυτή που κράτησε ουσιαστικά τη μνήμη και τη δουλειά του Αλή Ντίνο ζωντανή μέχρι σήμερα.