Αλβανία, Η παράδοση της παρθενίας και η προσαρμογή στο σύγχρονο τρόπο ζωής

ΕΙΔΙΚΟ ΘΕΜΑ: Αλβανία- Η παράδοση της παρθενίας και η προσαρμογή της κοινωνίας στο σύγχρονο τρόπο ζωής - Ερευνα του Balkan Insight

Στην Αλβανία, ενώ οι κάτοικοι της πρωτεύουσας, Τίρανα, φαίνεται να έχουν συμφιλιωθεί με την ιδέα της αποκαλούμενης "σεξουαλικής επανάστασης", παραδοσιακοί ηθικοί κώδικες και αξίες εξακολουθούν να έχουν γερές βάσεις στις βόρειες περιοχές της χώρας, αν και, σε ορισμένες περιπτώσεις, τα πράγματα φαίνεται ν' αλλάζουν σταδιακά.

Τουλάχιστον, αυτό προκύπτει από τα στοιχεία που συνέλεξε και δημοσιεύει σε εκτενές ρεπορτάζ, στο διαδικτυακό του ιστότοπο, το βαλκανικό ερευνητικό δίκτυο "Balkan Insight".

Η σχετική έρευνα, που εκπονήθηκε στο πλαίσιο ενός προγράμματος του δικτύου, ξεκινά με την ιστορία ενός νεαρού Αλβανού, του Αλτίν, ο οποίος επέστρεψε από το Λονδίνο, όπου ζει και εργάζεται, στο Κούκες, απ' όπου κατάγεται, προκειμένου να βρει την κατάλληλη κοπέλα για να παντρευτεί.

Τρεις εβδομάδες, όμως, αργότερα η αναζήτηση της κατάλληλης νύφης αποδεικνύεται -αν μη τι άλλο- δύσκολη και επίπονη διαδικασία. Οι συγγενείς του Αλτίν, τού είχαν υποσχεθεί πως θα τού έβρισκαν πολλές υποψήφιες νύφες, "πιστές" στον παραδοσιακό κανόνα της παρθενίας έως τη σύναψη γάμου, προκειμένου να διαλέξει τη μελλοντική σύζυγό του. Ωστόσο, οι υποψήφιες -αν και παρθένες- δεν ήταν αυτό που αναζητούσε ο Αλτίν, ο οποίος διανύοντας την τρίτη δεκαετία της ζωής του, είχε αρκετές σχέσεις στο Λονδίνο, αλλά πάντα μ' έναν χαρακτήρα εφήμερο, αφού γι' αυτόν η Αλβανίδα σύζυγος "έχει άλλο ρόλο και άλλες υποχρεώσεις".

Όμως, η αναζήτηση της ιδανικής νύφης στην Αλβανία δεν φαίνεται ν' αποδίδει καρπούς, αφού, όπως λέει ο νεαρός, οι περισσότερες από όσες τού γνώρισαν "είναι είτε πολύ νέες ή απλά ακατάλληλες".

Η παράδοση της παρθενίας της μέλλουσας νύφης είναι βαθιά εδραιωμένη στις αντιλήψεις των κατοίκων αρκετών περιοχών της Αλβανίας, ενώ στο παρελθόν αποτελούσε κανόνα απαράβατο.

Η Σούκε Ντούντα από το ορεινό χωριό Θεθ της Αλβανίας, αν κι έχει ήδη "πατήσει" τα 90, παραμένει παρθένα, πιστή στα ήθη και έθιμα της περιοχής της. Φορώντας τις μακριές, μάλλινες κάλτσες της, σύμβολο της αγνότητάς της, έχει περάσει όλη τη ζωή στο χωριό της. "Δεν μού άρεσαν οι υποψήφιοι που μού πρότειναν για γάμο κι έτσι αποφάσισα να παραμείνω παρθένα για το υπόλοιπο της ζωής μου. Αυτό είναι το έθιμο", σιγοψιθυρίζει η ηλικιωμένη.

Η Σούκε Ντούντα, η οποία ζει στο σπίτι, όπου έμεναν και οι γονείς της, μοιάζει να προέρχεται από έναν κόσμο, τα ήθη και έθιμα του οποίου φαίνεται σιγά-σιγά να "ξεθωριάζουν", αφού έτσι … επιτάσσει ο σύγχρονος τρόπος ζωής.

Σήμερα, ακόμη και στις πιο απομακρυσμένες περιοχές της Αλβανίας, όπου τα ταμπού, που σχετίζονται με την παράδοση, τα ήθη και έθιμα έχουν ρίζες αιώνων, η "σεξουαλική απελευθέρωση" μοιάζει σταδιακά να αποκτά τη δική της δυναμική.

Οι αλβανικοί κώδικες συμπεριφοράς σε ό,τι αφορά το γάμο, οι δεσμοί αίματος, αλλά και φαινόμενα, όπως οι "ορκισμένες παρθένες" (σ.σ. γυναίκες που ζουν και συμπεριφέρονται ως άνδρες, με βαθιά πίστη στην αιώνια παρθενία), έχουν αποτελέσει από το 19ο αιώνα και έπειτα αντικείμενο ενδελεχούς μελέτης και εκτενών συζητήσεων μεταξύ ειδικών και ξένων -κυρίως- συγγραφέων.

Στη σύγχρονη Αλβανία, πολλά από τα παραπάνω έχουν αλλάξει, αν και σε αρκετές περιοχές, η εμμονή στην παράδοση και τους κανόνες της καλά κρατεί...

Κανόνες ηθικής με ρίζες στην αρχαιότητα

Στις ορεινές, αγροτικές περιοχές της Αλβανίας, η απώλεια της παρθενίας μιας γυναίκας από κάποιον που δεν είναι ο νόμιμος σύζυγός της, παραμένει ζήτημα "ταμπού", εξαιτίας, κυρίως, της μεγάλης επιρροής που συνεχίζει να έχει ο κώδικας τιμής του Λεκ Ντουκαγκίνι.

Ο Νέμπι Μπαρντόσι, ειδικός στο εθιμικό δίκαιο της Αλβανίας και καθηγητής στο Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο των Τιράνων, εξηγεί πως αυτό που είναι γνωστό ως κώδικας τιμής είναι στην ουσία μια ομάδα κανόνων και αξιών, που επικαιροποιούνται ανά τους αιώνες από διάφορους συγγραφείς, νομικούς και εθνικούς ή τοπικούς ηγέτες.

"Παρά το γεγονός ότι αυτό το σετ των κανόνων του κώδικα τιμής υπάρχει κυρίως στη βόρεια Αλβανία, ίδιες ή παρόμοιες αξίες εξακολουθούν να υπάρχουν σε άλλα μέρη της χώρας, έχοντας την ίδια προέλευση", σημειώνει ο κ. Μπαρντόσι.

Ωστόσο, μπορεί τα παραδοσιακά ήθη και έθιμα να τηρούνται -λιγότερο ή περισσότερο πιστά- σε αρκετές περιοχές της Αλβανίας, αλλά από την κατάρρευση του κομμουνιστικού καθεστώτος και μετέπειτα, ραγδαίες εξελίξεις σημειώθηκαν και είναι πλέον προφανείς στον τρόπο που πολλοί κάτοικοι της βαλκανικής αυτής χώρας προσεγγίζουν ένα ζήτημα, άλλοτε "ταμπού" στην κοινωνία τους: το σεξ.

Η αστικοποίηση, η μεγαλύτερη διείσδυση των μέσων μαζικής ενημέρωσης στην κοινωνία, καθώς και η μετανάστευση έπαιξαν σημαντικό ρόλο στην αλλαγή του "τοπίου" σε ό,τι αφορά τα παραδοσιακά ήθη κι έθιμα.

Το "Balkan Insight" μεταφέρει, μέσα από την έρευνά του, την ακόλουθη ενδεικτική ιστορία: Σε κεντρικό "νάιτ κλαμπ" των Τιράνων, μια όμορφη νεαρή κοπέλα λικνίζεται στους ρυθμούς μοντέρνας μουσικής από το συγκρότημα που παίζει επί σκηνής, τραβώντας ως "μαγνήτης" πάνω της τα βλέμματα των ανδρών. Η νεαρή χώρισε από το σύντροφό της πριν από δύο εβδομάδες και, όπως λέει, παρά το γεγονός ότι η μητέρα της γνώριζε για τη σχέση της, δεν μιλούσαν γι' αυτήν. "Δεν μιλάμε, στην πραγματικότητα πολύ. Όχι για τέτοιου είδους ζητήματα", λέει χαρακτηριστικά η 23χρονη, η οποία ζει στα Τίρανα εδώ και μια δεκαετία. Προηγουμένως, ζούσε με την οικογένειά της στη μικρότερη και πιο συντηρητική κοινωνία του Κούκες, στη βόρεια Αλβανία.

Ο πατέρας της, ο οποίος ήταν δάσκαλος σε δημοτικό σχολείο της περιοχής, έχει γίνει πλέον επιχειρηματίας, ενώ η μητέρα της ασχολείται με τις δουλειές του σπιτιού. Η ίδια αισθάνεται πολύ τυχερή που η οικογένειά της μετακόμισε στην πρωτεύουσα, καθώς, όπως λέει, σε διαφορετική περίπτωση θα ήταν "όμηρος" των σκληρών περιορισμών που η παράδοση επιβάλλει σε πολλά κορίτσια στην Αλβανία. Μια πραγματικότητα που, όπως λέει, βιώνουν ακόμη και οι ίδιες της οι ξαδέλφες.

"Και οι δύο κόρες του θείου μου είναι είτε παντρεμένες είτε αρραβωνιασμένες, παρά το γεγονός ότι είναι μικρότερες από ό,τι εγώ", εξηγεί, ενώ στην ερώτηση τι επιπτώσεις μπορεί να έχει για μια κοπέλα, αν οι γονείς της ανακαλύψουν ότι διατηρεί προγαμιαίες σεξουαλικές σχέσεις, λέει χαρακτηριστικά: "το καλό γι' αυτήν θα είναι να πρόκειται για το μελλοντικό της σύζυγο, γιατί αλλιώς…".

Για να παντρευτεί μια κοπέλα τον "κατάλληλο άνδρα", θα πρέπει, όπως σημειώνει η νεαρή, "να είναι παρθένα και να διατηρήσει ανέγγιχτη την τιμή της".

Σε αντίθεση με τα Τίρανα, στο Κούκες, όπως λέει η νεαρή, είναι πολύ σπάνια η εικόνα μιας κοπέλας να κυκλοφορεί ασυνόδευτη στο δρόμο, μετά τη δύση του ήλιου. Τα δε μπαρ της περιοχής έχουν μεν συνήθως πολύ κόσμο, αλλά οι πελάτες, στη συντριπτική τους πλειοψηφία, είναι άνδρες.

Ο Αχμέτ Μεργκούτι, πατέρας έξι παιδιών, ο οποίος διανύει ήδη την όγδοη δεκαετία της ζωής του, έχει ζήσει την άνοδο και την πτώση του κομμουνιστικού καθεστώτος στην Αλβανία και έχει δει νέες αξίες, ήθη και έθιμα να αντικαθιστούν τα παλιά.

Αλλά, σ' όλη αυτή την πορεία των αλλαγών, τήρησε πιστά τις παραδοσιακές αρχές και τους αλβανικούς κώδικες τιμής και ηθικής, ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά το γάμο και την παρθενία.

Τόσο οι γιοι του όσο και οι κόρες τους παντρεύτηκαν, όχι μόνο κατόπιν δικής του συναίνεσης, αλλά και δικής του παρέμβασης. "Εγώ ήμουν αυτός που αποφάσισε, καθώς ξέρω αυτά που αυτοί δεν ξέρουν και ξέρω καλά τι είναι καλύτερο γι' αυτούς", λέει χαρακτηριστικά ο Αχμέτ Μεργκούτι, ο οποίος έχει μια ντουζίνα εγγόνια!

Ως το γηραιότερο μέλος της ευρύτερης οικογένειας των Μεργκούτι, όλοι έρχονται σ΄αυτόν για συμβουλές. Αλλά, όπως λέει, οι καιροί έχουν αλλάξει και αυτό είναι κάτι που δεν τού αρέσει.

"Ολα έχουν προχωρήσει πολύ περισσότερο από όσο θα φανταζόμουν", λέει με παράπονο και προσθέτει: "Έχω δει να γίνονται πράγματα σε δημόσια θέα, που είναι δύσκολο να τ' ανεχτεί κάποιος".

Ο Αχμέτ Μεργκούτι δηλώνει ακόμη πως ντρέπεται για ορισμένα πράγματα, που προβάλλονται από την τηλεόραση. "Νομίζουν πως ανακάλυψαν την ελευθερία ή ότι, ίσως, την έχουν εφεύρει, αλλά αυτό που ακολουθούν είναι λανθασμένο", λέει χαρακτηριστικά.

Προηγούνταν της εποχής τους...

Το βιβλίο "Tri motra ne nje qytet" (Τρεις αδελφές σε μια πόλη) μιλά για την ιστορία τριών κοριτσιών, αδελφών από την Αλβανία, που γεννήθηκαν στην Αυστραλία κι αποφάσισαν να επιστρέψουν στη χώρα τους και να ζήσουν στο Κούκες.

Το βιβλίο εξιστορεί την πορεία της ζωής των τριών γυναικών που αποφάσισαν να εγκαταλείψουν την Αυστραλία και να επιστρέψουν στην πατρίδα τους, καθώς και το τι τούς συνέβη έκτοτε.

Παρά το γεγονός ότι πρόκειται για μυθιστόρημα, ο συγγραφέας, Πετρίτ Παλούσι, λέει πως βασίζεται σε μια αληθινή ιστορία. "Ήρθαν (οι αδελφές) τη δεκαετία του 1970 και έμεναν σ' ένα σπίτι δίπλα στο Μαύρο Δρίνο", εξηγεί ο Πετρίτ Παλούσι, διευθυντής του "Radio Kukes".

Ο ίδιος επισημαίνει πως παρά το γεγονός ότι πρόκειται για μια αληθινή ιστορία, αποφάσισε να αλλάξει τα ονόματα και πολλά από τα γεγονότα που καταγράφονται στο βιβλίο, για λόγους ηθικής τάξης.

"Μία απ' αυτές (τις τρεις αδελφές) μού δίδασκε αγγλικά, όταν ήμουν μικρό παιδί", θυμάται ο Πετρίτ Παλούσι και σημειώνει πως και άλλοι κάτοικοι του Κούκες θυμούνται τις τρεις αδελφές, εξαιτίας του γεγονότος ότι είχαν έρθει από το εξωτερικό, αλλά κυρίως επειδή δεν έδιναν καμία σημασία στον ηθικό "κώδικα" της μικρής κοινωνίας της αλβανικής αυτής πόλης.

"Θυμάμαι ότι ήταν πολύ όμορφες και ότι ντύνονταν διαφορετικά και ακολουθούσαν έναν τρόπο ζωής καθόλα ανταγωνιστικό στον κομμουνιστικό", σημειώνει ο κ. Παλούσι και προσθέτει πως τουλάχιστον οι δύο απ' αυτές είχαν συνάψει σχέσεις με κάποιους άνδρες της περιοχής, κάτι που, την εποχή εκείνη, ήταν αδιανόητο για μια γυναίκα.

Οι τρεις αδελφές "πλήρωσαν" το τίμημα του σύγχρονου και σίγουρα διαφορετικού τρόπου ζωής που ακολουθούσαν. Μια εξ αυτών έμεινε πέντε χρόνια στη φυλακή, με την κατηγορία της "προπαγάνδας", η άλλη "δραπέτευσε" στην τότε ενιαία Γιουγκοσλαβία και η τρίτη παρέμεινε στην Αλβανία και παρά το γεγονός ότι δεν ήταν φυλακισμένη ζούσε υπό άθλιες συνθήκες, έως την κατάρρευση του καθεστώτος.

Και οι τρεις είναι ζωντανές και, σύμφωνα με τον διευθυντή του "Radio Kukes" έχουν επιστρέψει στην Αυστραλία.

"Συνήθιζαν να κάνουν μπάνιο στο ποτάμι, φορώντας μπικίνι και οι άνδρες μαζεύονταν και τις κοιτούσαν", θυμάται ο Πετρίτ Παλούσι, σύμφωνα με τον οποίο οι τρεις αδελφές έκαναν τη δική τους "σεξουαλική επανάσταση" στη συντηρητική κοινωνία της μικρής αυτής πόλης.

"Ο τρόπος ζωής τους ήταν σοκαριστικός για τους ανθρώπους της περιοχής, που είχαν αναμείξει τις παραδοσιακές αλβανικές αξίες με τον κομμουνιστικό ηθικό συντηρητισμό. Ήταν μια πολιτισμική σύγκρουση, που ίσως και να ήταν πρόωρη", σημειώνει χαρακτηριστικά ο κ. Παλούσι.

Κι αν αυτά συνέβαιναν στην Αλβανία της δεκαετίας του 1970, για τη σύγχρονη πραγματικότητα, ο καθηγητής Γκέργκι Σινάνι, καθηγητής φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο των Τιράνων, υπογραμμίζει ότι, προκειμένου οι πολίτες να προσαρμοστούν σε νέες αξίες, απαιτείται μια σταδιακή διαδικασία. "Η διαδικασία της κατάρρευσης των ταμπού ενδέχεται να βρει ορισμένους ανθρώπους απροετοίμαστους στο να οικοδομήσουν τις ζωές τους πάνω σ' αυτές τις νέες αξίες", καταλήγει.

Σ.Π.


http://web.ana-mpa.gr/balkans/article.php?doc_id=608649

ΕΙΔΙΚΟ ΘΕΜΑ: Αλβανία- Η παράδοση της παρθενίας και η προσαρμογή ...

11 Νοεμ. 2010 ... Οι αλβανικοί κώδικες συμπεριφοράς σε ό,τι αφορά το γάμο, ... Ωστόσο, μπορεί τα παραδοσιακά ήθη και έθιμα να τηρούνται -λιγότερο ή ...
web.ana-mpa.gr/balkans/article.php?doc... - Προσωρινά αποθηκευμένη