Γράφει ο φιλόλογος-γλωσσολόγος Μάριος Δημόπουλος
Επειδή συχνά υποστηρίζεται από τους Σέρβους και από ορισμένους Έλληνες εθνικιστές ότι οι Αλβανοί δεν κατάγονται από τους αρχαίους Ιλλυριούς, αλλά ότι ήρθαν από τον Καύκασο τους τελευταίους αιώνες, ας δούμε τι γράφει η Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια Παύλου Δρανδάκη, σ.413, τ.3. Το κείμενο αυτό υπογράφει ο διακεκριμένος καθηγητής της Βυζαντινής Ιστορίας του Πανεπιστημίου Αθηνών Κ. Άμαντος:
‘’Είναι ευνόητον ότι οι περισσότεροι των ερευνητών αποκλίνουν υπέρ της γνώμης ότι οι σημερινοί Αλβανοί, όσον και αν ανεμίχθησαν μετ’ άλλων λαών, πρέπει να κατάγωνται κατά μέγα μέρος τουλάχιστον, εκ των αρχαίων κατοίκων της χώρας, των Ιλλυριών. Τουλάχιστον εις το εσωτερικόν, εις την ορεινήν Αλβανίαν, δεν δυνάμεθα να δεχθώμεν ότι οι αρχαίοι Ιλλυριοί έφυγαν και ότι άλλοι λαοί αντικατέστησαν αυτούς. Τα παμπάλαια πατριαρχικά έθιμα, όλος ο βίος των ορεινών Αλβανών συνηγορεί υπέρ της γνώμης ότι είναι απόγονοι των αρχαίων Ιλλυριών. Διαφέρει το ζήτημα ως προς τους κατοίκους των παραλίων, των πεδιάδων και της Ηπείρου. Εκεί ήτο πολύς ελληνικός πληθυσμός. Δεν υπάρχει λοιπόν αμφιβολία ότι εις τους σημερινούς Αλβανούς υπάρχει άφθονον ελληνικόν αίμα (νότια και παράλια), σερβικόν και εν μέρει ιταλικόν, αλλ’ ότι τον κύριον πυρήνα αποτελεί το ιλλυρικόν στοιχείον, το διασωθέν εις την ορεινήν Αλβανίαν και εκείθεν διαδοθέν και εις τα παράλια.
Ανθρωπολογικαί παρατηρήσεις δεικνύουν ότι οι βόρειοι Αλβανοί, οι Γκέγκηδες, προς βορράν του ποταμού Γενούσου (Σκούμπη) είναι υψηλοί, υπερβραχυκέφαλοι, με σκοτεινόν χρώμα τριχών και οφθαλμών, ενώ οι νότιοι Αλβανοί, οι Τόσκηδες με την υποδιαίρεσιν των Λιάπηδων, είναι πολύ βραχύτεροι το ανάστημα, ολιγώτερον βραχυκέφαλοι, με ανοικτόν χρώμα τριχών και οφθαλμών. Παραλείπουμε άλλας ανθρωπολογικάς υποδιαιρέσεις και αρκούμεθα εις τας μνημονευθείσας δύο κυριωτέρας. Αύται δεικνύουν ότι οι Γκέγκηδες ανήκουν εις την Διναρικήν ομάδα λαών με το υψηλόν ανάστημα, η οποία περιλαμβάνει κατοίκους από των Ανατολικών Άλπεων μέχρι της Ελληνικής Πίνδου, εκτείνεται δηλ. επί της ιδιοτρόπου γεωλογίας των Διναρικών Άλπεων και των προεκτάσεων αυτών. Τα μηνομονευθέντα ανωτέρω ανθρωπολογικά γνωρίσματα των Γκέγκηδων εχαρακτήρισεν ο Γάλλος ανθρωπολόγος Pittard ως ιλλυρικά, ταύτα δε διακρίνουσιν κατά μέγα μέρος και τους Μαυρωβουνιώτας και τους Ερζεγοβινίους, ολιγότερον δε τους Βοσνίους και τους Δαλμάτας και τους Κροάτας, οι οποίοι ανεμίχθησαν με περισσότερους Σλάβους. Ότι και οι Τόσκηδες δεν έχουν ακραιφνή τα ιλλυρικά ανθρωπολογικά στοιχεία οφείλεται επίσης εις την ανάπτυξιν αυτών. Κατά ταύτα οι Γκέγκηδες πρέπει να θεωρηθούν ως οι γνησιώτεροι απόγονοι των Ιλλυριών.
Εξ άλλου η προσθήκη του άρθρου εις το τέλος της λέξεως, η οποία παρατηρείται και εις την ρουμανικήν και εις την βουλγαρικήν θεωρείται θρακικής αρχής και ενισχύει την γνώμην των γλωσσολόγων Airt και Weigand, οι οποίοι πιστεύουν ότι Θρακών και όχι Ιλλυριών απόγονοι είναι οι σημερινοί Αλβανοί. Εις ενίσχυσιν της γνώμης του αναφέρει ο Weigand ακόμη και την παρατήρησιν ότι η αλβανική δεν έχει λέξεις δια την αλιείαν, ούτε τους όρους κόλπος, λιμήν κ.λπ., ενώ οι αρχαίοι Ιλλυριοί ήσαν περίφημοι ναυτικοί. Παρά τας αντιρρήσεις αυτάς δεν πιστεύω ότι είναι δυνατόν να αρνηθώμεν την ιλλυρικήν αρχήν των Αλβανών. Ίσως μόνον προσετέθησαν εις αυτούς και Θράκες, ο ευκινητότερος λαός της χερσονήσου του Αίμου’’.
Όπως βλέπουμε πουθενά δεν αναφέρεται η άποψη ότι οι Αλβανοί ήρθαν από τον Καύκασο τους τελευταίους αιώνες. Ο Κ. Άμαντος θεωρεί τους Αλβανούς απογόνους των Ιλλυριών. Ωστόσο σε αυτό το δημοσίευμα βλέπουμε ότι οι Έλληνες και οι Αλβανοί παρουσιάζονται ως λαοί διαφορετικοί μεταξύ τους, εξ ου και η αναφορά του Κ. Άμαντου ότι ‘’ εις τους σημερινούς Αλβανούς υπάρχει άφθονον ελληνικόν αίμα (νότια και παράλια)’’, θέση με την οποία δεν συμφωνούμε, εφ’ όσον θεωρούμε ότι οι Έλληνες και οι Αλβανοί αποτελούν τον ίδιο λαό. Επίσης δεν μνημονεύεται η θεωρία της Πελασγικής καταγωγής των Αλβανών, μια θεωρία που στηρίζεται σε περισσότερα στοιχεία από αυτή των Ιλλυριών. Ο Κ. Άμαντος μνημονεύει και τη θεωρία της Θρακικής καταγωγής των Αλβανών, την οποία και απορρίπτει. Ο Κ. Άμαντος προφανώς θεωρεί τους Θράκες λαό ξένο προς τους Έλληνες. Αλλά, όπως είδαμε σε παλιότερο δημοσίευμά μας, κατά τον καθηγητή Jean Faucounaou οι Θράκες ήταν Πρωτοΐωνες, δηλαδή Πρωτοέλληνες. Αυτό επιβεβαιώνεται και από τους αρχαίους Έλληνες συγγραφείς. Κατά τον Ξενοφώντα και άλλους οι Θράκες θεωρούνταν συγγενείς με τους Ίωνες, οι οποίοι κατά τον Ηρόδοτο (Ι, 56) υπήρξαν το Πελασγικό στην καταγωγή σκέλος του Ελληνικού έθνους. Άρα και Θράκες να είναι οι Αλβανοί είναι Έλληνες στην καταγωγή.