Γράφει ο φιλόλογος-γλωσσολόγος Μάριος Δημόπουλος
Ο στρατηγός Ξέρξης Λίβας στο βιβλίο του με τίτλο ‘’Η Αιγηίς κοιτίς των Αρίων και του Ελληνισμού, που πήρε βραβείο Ι. Κούμαρη της Ελληνικής Ανθρωπολογικής Εταιρείας, υποστηρίζει την ελληνική καταγωγή των Αλβανών. Ας δούμε ορισμένα αποσπάσματα από το έργο του: ‘’Δια τους Αλβανούς δύναται να λεχθή, ότι δεν υφίσταται θέμα από της τιθεμένης απόψεως, διότι (και αν ακόμη ήθελον θεωρηθή ως εκπρόσωποι των αρχαίων Ιλλυριών) είναι πανθομολογουμένως αυτόχθονες της Βαλκανικής και ανήκουν κατ’ ακολουθίαν εις την γενικήν Πελασγικήν ομοφυλίαν…Παρ’ όλα ταύτα, ποία ήτο και μέχρι προ τινος (προτού αρχίσουν αι ραδιουργίαι των Αυστροούγγρων και των Ιταλών) η πραγματική κατάστασις εν Αλβανία από της απόψεως των κρατούντων αισθημάτων μεταξύ του λαού, διατηρούντος προφανώς κατά μέγα μέρος την ανάμνησιν της Ελληνικής του καταγωγής, μας παρέχεται εκ των κατά το 1880 λόγων του Crispi εν τη Ιταλική Βουλή (Cl. Nicolaides, La Macedoine, Berlin – 1899, sel. 203) ’’Τι έχομεν με τους Αλβανούς…Διότι, θάττον ή βράδυον, οι Αλβανοί, εάν καταστώσιν ανεξάρτητοι, θα επραγματοποίουν την ένωσίν των με την Ελλάδα’’. Είναι γνωστή η περί το 1875 συνωμοσία του εξ Αλβανών Τούρκου Αξιωματικού Εμίν Βέη (Εμίν Κορτζάς μετά ταύτα, ως αξιωματικός του Ελληνικού Στρατού), προς ενσωμάτωσιν της Αλβανίας προς την Ελλάδα. Γνωρίζομεν πάλιν, ότι (Κ. Άμαντος, Οι Βόρειοι Γείτονες της Ελλάδος – 1923, σελ. 149 και 156) ‘’…οι Αλβανοί…υπέβαλον τον Ιούνιον του 1878 υπόμνημα εις τον λόρδον Beaconsfield, δι’ ου εζήτουν την αυτονομίαν της χώρας των…(και) προέτειναν την ομοσπονδιακήν ένωσιν μετά της Ελλάδος…’’, ασχέτως του εάν εδικαιολόγουν τούτο, εν τω υπομνήματι εκ του ότι ‘’η Ελλάς επίσης…όπως και η Αλβανία, έχει τους Σλάβους εχθρούς’’…Οι πραγματικοί απόγονοι των αρχαίων Ιλλυριών, εκτεινομένων τότε μέχρι των Ανατολικών Άλπεων και ανηκόντων άλλως τε (ως εν τοις πρόσθεν είρηται) εις την Πελασγικήν-Αρχαιοελληνικήν ομοφυλίαν και ομογλωσσίαν, πρέπει να αναζητηθώσι σήμερον Βορείως του Αλεσίου και του ποταμού Δρίλωνος. Σλαβεφώνησαν όμως οι άνθρωποι αυτοί, εν τω μεταξύ, πλησίον ολίγων παρεισάκτων Σλάβων, όπως αλβανεφώνησαν μερικώς οι Νοτίως της γραμμής ταύτης Έλληνες και Ηπειρώται, πλησίον ολιγίστων επίσης μετακλήτων Αλβανών…Ο εκ των ημετέρων ανθρωπολόγος Ι. Κούμαρης έχει γράψει περί Αλβανών, ‘’Εκείνο το οποίον ανέκαθεν έκαμεν εντύπωσιν εις τους (Ευρωπαίους προφανώς) ερευνητάς’’, είναι το γεγονός ότι ‘’ενθυμίζουν εις τα χαρακτηριστικά του προσώπου κατά πλείστον τους Έλληνας’’, προσθέτων ‘’οι Τόσκοι κυρίως’’. Αποδίδει τούτο εις την φυλετικήν συγγένειαν μεταξύ Ελλήνων και Ιλλυριών, αλλ’ ημείς γνωρίζομεν ήδη εκ των προεκτεθέντων, ότι οι Αλβανοί της σημερινής Αλβανίας είναι εις το σύνολόν των απόγονοι των αλβανοφωνησάντων εν τω μεταξύ αρχαίων βορειο-ηπειρωτών Ελλήνων. Διά τούτο φυσικά (κατά τον Κ. Άμαντον, Οι Βόρειοι Γείτονες της Ελλάδος – 1923, σελ. 178, ‘’Ο Cvijitch, ο γνωστός Σέρβος εθνολόγος και γεωγράφος, (παρετήρησε και) γράφει ότι πολλάκις δεν διακρίνονται οι Τόσκοι των Ελλήνων, τόσον πολύ ομοιάζουν’’.
Δεν συμφωνούμε απόλυτα με τις απόψεις του Ξέρξη Λίβα. Ο Ξέρξης Λίβας δεν γνώριζε την Αλβανική γλώσσα. Αν την γνώριζε, θα καταλάβαινε ότι η Αλβανική γλώσσα έχει στενή σχέση με την Ελληνική και ότι είναι ένα πρωτοελληνικό ιδίωμα, όπως σωστά τη χαρακτήρισε ο Ιάκωβος Θωμόπουλος. Έτσι δεν θα χρειαζόταν να υποστηρίξει ότι οι Αλβανοί είναι Αλβανόφωνοι Έλληνες Ηπειρώτες. Εξ άλλου υπάρχουν αρκετές αποδείξεις ότι η Αλβανική γλώσσα ομιλείτο από τους κατοίκους του Ελλαδικού χώρου από την προϊστορική περίοδο. Κατά την άποψή μας η γλώσσα των Αλβανών είναι που αποδεικνύει την Ελληνικότητά τους. Βέβαια δεν μπορούμε να στηριχτούμε μόνο στη γλώσσα, για να μιλήσουμε για την καταγωγή ενός λαού. Χρειάζονται και οι ανθρωπολογικές και γενετικές μελέτες και αυτές έχουν δείξει ότι Έλληνες και Αλβανοί έχουν κοινή καταγωγή.
Αυτό όμως που θα πρέπει να τονίσουμε είναι ότι ένας εθνικόφρων συγγραφέας όπως ο Ξέρξης Λίβας υποστηρίζει την Ελληνική καταγωγή των Αλβανών, ενώ η πλειοψηφία των Ελλήνων αγνοεί το γεγονός αυτό και θεωρεί τους Αλβανούς ως έναν ξένο προς τους Έλληνες λαό και μάλιστα έχει μια υποτιμητική άποψη για αυτούς. Πολλοί μάλιστα Έλληνες εθνικιστές προβάλουν την αντιεπιστημονική άποψη ότι τους Αλβανούς τους έφεραν δήθεν οι Τούρκοι από τον Καύκασο, όταν όλα τα αποδεικτικά στοιχεία συνηγορούν υπέρ της αυτοχθονίας τους, κάτι που δέχεται και ο Ξέρξης Λίβας, ο οποίος, όπως είδαμε, γράφει ότι οι Αλβανοί είναι αυτόχθονες της Βαλκανικής.