Προλογος του περιοδικου «Ελληνισμος» που δημοσιευθηκε η προκηρυξη του «Αρβανιτικου Συνδεσμου»Ο παρακατω προλογος δημοσιευθηκε απο το συμβουλιο συνταξης που αποτελειτο απο τους: Νεοκλη Καζαζη,Κ. Μητσοπουλο,Κ.Πιταλα ,Φ.Σακελλαροπουλο, Π. Καρολιδη, Γ.Στρειτ και Φ. Βιρβιλη,γνωστους διανοουμενους και εγκυρους επιστημονες.
ΕΛΛΑΣ ΚΑΙ ΑΛΒΑΝΙΑ
Η Ελληνικη παλιγγενεσια κατα τον αιωνα τουτον επετευχθη μεν κατ'εξοχην δια των εθνικων του Ελληνισμου δυναμεων,φυσικων τε και ηθικων,αλλ'ουκ ολιγον συνετελεσεν εις την γενναιοτεραν διεξαγωγην και την ταχυτεραν αποπερατωσιν του αγωνος η μεθ'ημων συνεργασια της φυλης εκεινης,ητις δια στενωτατων δεσμων αιματος συνδεδεμενη,ηγωνισθη εν τη πρωτη γραμμη και κατα ξηραν και κατα θαλασσαν.Η φυλη αυτη εινε η Αλβανικη,απο παλαιτατου χρονου συγγενης προς την ελληνικην,μετα της οποιας πλεον η απαξ αφωμοιωθη,επιδιωξασα τον αυτον σκοπον,την ελευθεριαν και την αυτονομιαν της χωρας,ητις απ'αιωνων ανηκει εις αμφοτερους τους λαους.Οι Ελληνες μετα δυσκολιας ηθελον τολμηση κατα τας αρχας του αιωνος τουτου να αποσεισωσι τα δεσμα τυραννικης εξουσιας,αν δεν εγνωριζον εκ των προτερων,οτι θα ειχον συμπρακτορας και συναγωνιστας τους Αλβανους.Απο του Σουλιου και της λοιπης Ηπειρωτοαλβανιας,απο των νησων της Υδρας και των Σπετσων,ο Ελληνισμος ελαβε τους γενναιοτατους των κατα ξηραν και θαλασσαν προμαχων.
Ησαν ουτοι Αλβανοι συγχρονως και Ελληνες,διοτι εκ των ιστορικων αυτων παραδοσεων εγνωριζον,και ανευ των δεδομενων της επιστημης,οτι κατηγοντο απο των αυτων προγονων.
Βαπτισθεντες πολλοι των Αλβανων εν τω αιματηρω λουτρω της ελληνικης παλιγγενεσιας καθηκον ειχον και συμφερον να εξακολουθησωσι και εν τω μελλοντι την αυτην πολιτικην της συνεργασιας.Δυστυχως δεν κατορθωθη επι μακρον χρονον τουτο.Η μεταξυ των δυο λαων φιλια και σχεσις εξηκολουθησεν επι τινα καιρον,επηλθον πλεον η απαξ συνννοησεις περι συμπραξεως κατα του επαπειλουντος αυτους πανταχοθεν κοινου εχθρου,αλλ'απετυχον,ενεκα δυσμενων περιστασεων,και ιδια ενεκα εξωτερικων ραδιουργιων επιβουλου πολιτικης,αποβλεπουσης ιδια εις την απορροφησιν και την υποταγην της ελληνοαλβανικης φυλης.Και σημερον,υπερ πασαν αλλην περιστασιν,Αυστριακοι,Ιταλοι,Σλαυοι προσπαθουσι παντι τροπω να ραδιουργησωσι τους γενναιους πληθυσμους των διαφορων διαμερισματων της Αλβανιας και να παρασυρωσιν αυτους εις ενεργειαν,ητις εν τη πραγματικοτητι ουδενα αλλον σκοπον εχει, η την εκμεταλλευσιν της ηρωικης φυλης προς θεραπειαν αλλοτριων συμφεροντων.
Γιγνωσκομεν ασφαλως,οτι αι προσηλυτιστικαι ενεργειαι απετυχον μεχρι της στιγμης ταυτης,δεν εινε δ'ευκολον,ως εκ της νοημοσυνης των Αλβανων,να επιτυχωσι και εν τω μελλοντι.Αλλ' οπως δηποτε αι τοιαυται αποπειραι,αν μη τι αλλο,τα μαλιστα συντελουσιν εις την μειζονα διασπασιν των φιλικων σχεσεων μεταξυ Αλβανων και Ελληνων.Αι ξεναι προπαγανδαι,αι εν Αλβανια και εκτος αυτης απο τινος χρονου εργαζομεναι,αδιαφορουσαι εξ ολοκληρου δια τα πραγματικα των Αλβανων συμφεροντα,εις εν κυριως εργαζονται,εις την προκλησιν ρηξεως μεταξυ των δυο αδελφων λαων,ους αειποτε συνεδεσε κοινη τυχη,κοινοι αγωνες,δυναται δε να εξασφαλιση το ιστορικον αυτων μελλον μονον κοινη συνεννοησις και συνεργασια.
Γιγνωσκουσιν εν τη μοχθηρια αυτων οποια εσονται τα αποτελεσματα τοιαυτης ρηξεως-η εξασθενησις αμφοτερων των λαων,αρα η ευχερεστερα εξοντωσις.Η φυσικη και ηθικη δυναμις της Χερσονησου του Αιμου ερειδεται κατ'εξοχην επι των δυο τουτων αδελφων λαων-των Ελληνων και των Αλβανων.Εκ τουτων απερρευσαν οι αγωνες προς ελαττωσιν της δυναστειας των Οσμανιδων.Απο του δεκατου πεμπτου αιωνος,καθ'ον επεσεν η Κωνσταντινουπολις με τον τελευταιον αυτης Βασιλεα,και συγχρονως η Κροια με τον πολυθρυλητον Σκενδερμπεην,μεχρι του δεκατου ενατου αιωνος,καθ'ον Αλβανοι και Ελληνες επι κεφαλης εχοντες μεγαλους και ηρωικους αρχηγους,εκλονησαν την δυναμιν των Σουλτανων,η δε Χερσονησος του Αιμου οφειλει την μερικην αυτης ελευθεριαν εις αμφοτερους τουτους τους λαους,οιτινες εν τουτοις συνετελεσαν μαλλον εις την απολυτρωσιν των αλλοφυλων η εις την εαυτην.Και σημερον επιζητειται η ενεργεια του αλβανικου ξιφους προς σκοπους,μηδεν κοινον εχοντας προς την ελευθεριαν της Αλβανιας.Δεν αμφιβαλλομεν,οτι οι Αλβανοι εννοησαν ηδη και εννοουσι την κατ'αυτων στηνομενην παγιδα,ουδε θα παρασυρθωσιν υπο των τυχοδιωκτικων αποπειρων,των εξω της χωρας εργαζομενων κομιτατων,οι αρχηγοι των οποιων αγνοουσιν ως επι το πλειστον και αυτην την αλβανικην γλωσσαν,αν δεν εινε κοινοι τυχοδιωκται,χαριν ευτελεστατου κερδους εμπορευομενοι πολυτιμωτατα της πατριδος αυτων συμφεροντα.
Προ των εκτροπων τουτων,των προς ζημιαν της πραγματικης Αλβανιας συμβαινοντων,καθηκον ειχον οι γνησιοι Αλβανοι να διαμαρτηρηθωσι και συνεννοηθωσι προς αποκρουσιν των εχθρικων επιβουλων.Καθ' ον χρονον περιφερουσιν εξευτελιζοντες την εθνικην αυτων σημαιαν κερδοσκοποι και τυχοδιωκται,επρεπε ν'αναλαβωσιν αυτοι ουτοι το εργον της παλιγγενεσιας.Αργα ισως,αλλ' οπως δηποτε παντοτε εινε καιρος.Ουτως οι εν Ελλαδι κατοικουντες Αλβανοι,συνεννοηθεντες μετα των εν τω εξωτερικω ομοφυλων,ανελαβον την ιδρυσιν εθνικου συνδεσμου ερειδομενου επι καθαρων αλβανικων βασεων,δηλαδη εχοντος υπ'οψει κατ'εξοχην τα εθνικα συμφεροντα της ιδιαιτερας αυτων πατριδος.
Η κατωτερω δημοσιευμενη προκηρυξις εινε το προγραμμα και η αφετηρια της Νεας Αλβανιας,οποιαν πρεπει να κατανοηση αυτη εαυτην και να εργασθη προς επιτυχιαν των εθνικων ποθων.Αποδεχομεθα ανεπιφυλακτως τας εν αυτω αναγραφομενας αρχας,εν πεποιθησει φρονουντες,οτι δι'αυτων και μονον,εν ειλικρινεια πραγματοποιουμενων,εγκειται το κοινον συμφερον Αλβανων και Ελληνων.Ως εγραφομεν εν τω προηγουμενω φυλλω «Ελλας ανευ Αλβανιας και Αλβανια ανευ Ελλαδος ουδεν γενναιον δυνανται να επιτελεσωσιν εν τη Χερσονησω του Αιμου».Η ιδεα αυτη ,βασιζομενη επι των πραγματικων συμφεροντων των δυο αδελφων λαων,αναπτυσσεται προσφυεστατα και κατηγορηματικωτατα εν τη Αλβανικη προκηρυξει.
Οτι απο μακρου χρονου υπηρξε κοινος ποθος Αλβανων και Ελληνων αρχεται εκδηλουμενον δια των πραγματων.Ημεις απο καρδιας ευχομεθα την πληρη επιτευξιν της επιδιωκομενης συνεννοησεως και θα εργασθωμεν παντι σθενει εις πραγματωσιν αυτης.
Εινε η αφετηρια της οριστικης λυσεως του μεγαλου ανατολικου προβληματος,πρωταγωνιστουντων κατ'αυτην και διευθυνοντων των δυο αρχαιοτατων και ισχυροτατων φυλετικων στοιχειων και παραγοντων της Χερσονησου του Αιμου,των Αλβανων και των Ελληνων.
Μαιος 1899