Ο Γιάννης Βρεττός μας πληροφορεί πως οί περί την Δωδώνη Αρβανίτες διατηρούσαν τους πανάρχαιους θρύλους καί τις παραδόσεις γιά την ιερότητα τού βουνού Τόμαρον καί ότι τελικά εκεί ανακαλύφθηκε το πανάρχαιο Μαντείο.
Ας δούμε τώρα καί κάποια ενδιαφέρουσα μαρτυρία τού Άγγλου περιηγητή William Martin Leake (Ληκ),έτσι καθώς τού την διηγήθηκε ένας Δεσπότης της περιοχής τού Τεπελενίου.
Οί Χορμοβίτες,λέει,προτού υποταχτούν στον Αλήπασα,ήσαν ληστές καί πλιατσικαδόροι.
Έπιαναν τα στενά τού Τεπελενίου καί αιχμαλώτιζαν τούς διαβάτες.
-«Ένας από τούς παπάδες τους τρύπωνε στη κουφάλα ενός δέντρου,ανάμεσα Τεπελένι καί γεφύρι,ενώ οί άλλοι αρματωμένοι ταμπουρώνονταν από τις δυό μεριές τού δρόμου.
Ο Παπάς σταματούσε τούς ταξιδιώτες καί τούς υποχρέωνε να ακούσουν τον «Δωδωναίο Χρησμό».
Αν ο περαστικός ήταν Μουσουλμάνος,η φωνή τού Μαντείου πρόσταζε να τον γδύσουν καί να τον κρεμάσουν στο δέντρο.
Αν ήταν Χριστιανός από εχθρικό χωριό,τον γκρέμιζαν στο ποτάμι.Σε άλλες περιπτώσεις το «Μαντείο» ικανοποιόταν με την αρπαγή τού αλόγου του η τού γαϊδάρου του καί τον εξαναγκασμό τού ταξιδιώτη να συνεχίσει το δρόμο του πεζοπορώντας».
( Σιμόπουλος, «Ξένοι ταξιδιώτες στην Ελλάδα», Τ.Γ1 σελ. 343).
Η μαρτυρία είναι χαρακτηριστική καί της Αρβανίτικης νοοτροπίας,πού δεν χαρίζεται ούτε σε Χριστιανό ούτε σε Μουσουλμάνο,καθώς καί της κατάστασης πού επικρατούσε πριν την εποχή τού Αλήπασα.
Τέλος γιά τη διασωσμένη παράδοση καί τούς θρύλους τού αρχαίου Μαντείου το συμπέρασμα είναι αυτονόητο.
ΒΛΕΠΕ:Mπαμπά Τομόρρι
