Ο ΠΑΜΕΙΝΩΝΤΑΣ και η ΜΑΡΙΓΩ (ΒΑΣΙΛΗΣ ΛΑΣΚΟΣ)

Απο το ομωνυμο εργο του μεγαλου λογοτεχνη Μ.Καραγατση.
Επιλογη Α' Κεφαλαιου που αναφερεται στους γονεις του.Και ειναι χαρακτηριστικο των καταβολων που εφερε ο ηρωας αυτος.


Ο Παμεινωνδας και η Μαριγω
Οταν καποιος παναθλιος φουκαρας κερδισει καμιαν απροσδοκητη δραχμη,θυμομαστε την περιπαιχτικη παροιμια:«επιασε κι η Λεψινα σταρι!».Οχι πως ο καμπος της ειν'ολοτελα αγονος.Μα δεν μπορει να παραβληθει με τα καρποφορα χωματα της Θεσσαλιας,που λεει ο λογος.Αν η Λεψινα δεν πιανει σταρι,πιανει ομως λαδι.Κι ο γερο Λασκος ειχε ελιες,πολλες ελιες,πανω απο δυο χιλιαδες ριζες,που θα τις κληρονομουσαν-οταν ερχοταν η ωρα- τα τρια του αγορια.Μα οι Αρβανιτες του καιρου εκεινου ησαν κοκκαλα γερα,φταναν τα ενενηντα χρονια,τα εκατο!Κι οταν,επι τελους,πεθαιναν,οι γιοι που τους κληρονομουσαν,ησανε πια γεροντοι...

Ετσι λοιπον,θα περνουσε τα νιατα του-τη ζωη του-ο Παμεινωντας Λασκος,ζωντας απο το χαρτζηλικι του πατερα του;Προσμενοντας ποτε θα πεθανει ο γερος,να γινει κι αυτος νοικοκυρης;Τετοια πραγματα δεν αρμοζουν σ'ενα Λασκο...

-Πατερα!Το συλλογιστηκα καλα.Θα παω στην Αθηνα να δουλεψω.

-Και τι δουλεια θα κανεις μωρε;

-Λαδια...θ'αγοραζω τα λαδια της Λεψινας.

Και θα τα πουλαω στην Αθηνα.

-Και που θα βρεις παραδες,να ξεκινησεις το αλισβερισι;

-Δικος μου λογαριασμος.

-Αειντε!Και με την ευχη μου.

Αυτη η κουβεντα γινηκε περι το 1870 και εις απταιστον αλβανικην.Επειδη οι Λασκοι ησαν Αρβανιτες,μελη της καθαροαιμης πατριας των Κουντουριωταιων,που κατοικει το τριγωνο Λεψινα-Μαντρα-Μαγουλα.Λεγονται Κουντουριωταιοι,επειδη κοιτιδα τους ειναι τα Κουντουρα.Μελος αυτης της πατριας ηταν κι εκεινος που-πριν τριακοσια χρονια-μεταναστεψε απο τα Κουντουρα στη Νυδρα και στεριωσε τη φαμιλια των Κουντουριωτηδων.Φαμιλια θαλασσινων κερδοσκοπων,ναυμαχων και πολιτικων ηγετων.

Ετσι,ο Παμεινωντας Λασκος-νεοτατος τοτε-ηρθε στην Αθηνα του Τρικουπη και του Δεληγιαννη-τη μικρη,τη φτωχη,την ευτυχισμενη-για να εμπορευθει.Οπως και τωρα,ετσι και τοτε,ενας καλος δουλευτης μπορουσε να κανει την τυχη του.Ο Παμεινωντας ηταν πρακτικος ανθρωπος,θετικος,δραστηριος,επιμονος.Μπηκε στις δουλειες της Αγορας,στην οδον Αθηνας,γυρω απ'το Βαρβακειο.Κυριως λαδια.Μα και αλλα ειδη μπακαλικης.Νταραβεριστηκε με τον κοσμο του «εγχωριου» εμποριου εκεινου του καιρου.Εναν κοσμο που δεν αλλαξε πολυ απο τοτε.Αντρες φισκα στο φιλοτιμο,λιαν ευεξαπτοι,διαρκως κοπανισμενοι,ετοιμοι για παρεξηγηση,καμα,διμουτσουνη κτλ.Σχολειο περιφημο,οπου ο νεαρος λεψινιωτης διδαχθηκε τα πρακτικα μυστικα της ζωης.Οπου κερδισε χρηματα.

Περασαν καμποσα χρονια.Ο Παμεινωντας ειναι τωρα τριαντα χρονων και λαδεμπορος καλοστεκουμενος,με ονομα στην αγορα.Οι δουλεις του πηγαινουν καλα.Και θα παν ακομα καλυτερα,με τη βοηθεια του Θεου.

Εν'απομεσημερο,μια σουστα λεψινιωτικη σταματαει μπροστα στο μαγαζι του.Ειναι η σουστα καποιου συγγενη του,αδερφου της μανας του.

-Γεια χαρα,μπαρμπα! Τι γινεται η Λεψινα;Ελα να πιουμε ενα ποτηρακι.

Μα ο μπαρμπας θωρει τον Παμεινωντα με ματια σοβαρα.

-Παμεινωντα,κλεισε το μαγαζι κι ανεβα στην σουστα.Πεθανε ο πατερας σου.Τον βρηκε ο χαρος την ωρα που κλαδευε τα λιοδεντρα...

Η σουστα προσπερναει το Δαφνι και παιρνει τον κατηφορο του Σκαραμαγκα.Ολογυρα πευκα κι ελιες,ως τη θαλασσα.Το βραδυ πεφτει απαλα.Κι ο Παμεινωντας,καθισμενος πλαι στον αμιλητο μπαρμπα,ονειροπολει και συλλογιεται.

Ο γερος πεθανε.Πεθανε κλαδευοντας τα λιοδεντρα του.Ετσι πεθαινουν οι Λασκοι.Πανω στη δουλεια,κανοντας το χρεος τους.Μα ποιο ειναι το χρεος αυτουνου,του Παμεινωντα;Τωρα,κληρονομαει.Εφτακοσιες ριζες ελιες,χωραφια,μετρητα.Μ'αυτα και μονο ειναι πλουσιος.Χωρια τα δικα του καζαντια,απο το μαγαζι της Αθηνας.

-Το μαγαζι της Αθηνας ειναι καλο,του μουρμουριζει μια φωνη στο αυτι.Μονος σου το εφτιαξες,με την αξιοτη σου.Ποσα κερδισες! Και ποσα θα κερδισεις ακομα! Πουλα τις εφτακοσιες ελιες,τ'αμπελια,τα χωραφια της κληρονομιας σου.Και ριξε τα χρηματα στο μαγαζι.Να μεγαλωσεις το τζιρο σου,το εμποριο σου.Μια οκα λαδι θ'αγοραζεις,μια οκα χρυσαφι θα κερδιζεις.Πρωτος εμπορας της Αθηνας θα γινεις!Με σπιτι στην Πλακα,με βιττορια,με υποληψη,με σχεσεις!θα παντρευτεις,θα παρεις προικα γερη και γυναικα αρχοντοπουλα.Την κορη του Τσιγγρου,του Σκουλουδη.Θα γινεις δημαρχος,Βουλευτης,υπουργος!

Οταν ο Παμεινωντας εφτασε στην Λεψινα,ειχε γινει κιολας πρωθυπουργος με τη φαντασια του.Μα παρατησε-προσωρινως βεβαια-τα ονειρα του στη μπαντα.Τωρα,επρεπε να μοιρολογησει τον πατερα του,να παρηγορησει τη μανα του.

Εθαψαν,το γερο-Λασκο,το αλλο πρωι.Και τ'απογευμα,συναχτηκαν τα τρια αγορια του μακαριτη,να κανονισουν τα κληρονομικα.

-Εσυ,Παμεινωντα,του λεν οι δυο αλλοι,εχεις το μαγαζι σου στην Αθηνα.Τι τα θελεις τα χωραφια;Δεν μας τα δινεις εμας,να τα δουλεψουμε για λογαριασμο μας;Η σοδεια,δικη σου θα'ναι.Εμας θα μας δινεις κατι για τον κοπο μας.Αδερφια σου ειμαστε,δεν θα σε κλεψουμε.

-Ευχαριστω σας αδερφια,τους αποκρινεται.Μα δεν ειναι λογος.Την αποφαση μου την εχω παρει.Αυριο πουλαω το μαγαζι της Αθηνας.Κι ανοιγω αλλο εδω,στην Λεψινα.

-Τρελαθηκες,ρε Παμεινωντα;Παρατας το γαμο και πας για πριναρια;

-Ο γαμος της Αθηνας δεν ειναι παντα γαμος.Ειδα τοσους και τοσους γερους εμπορους να πεθαινουν στην ψαθα...Και τα πριναρια της Λεψινας,ειν'ελιες,αμπελια,χωραφια.Ολα τ'αγαθα της μανας γης.Καλλιο πρωτος στο χωριο μου,παρα δευτερος στην Αθηνα.

Κατεπλευσε ο μπαρμπας.Και γεμισε το μαγαζι ασπρες μουστακες,κοκκινη μυτη και φουσκωμενη κοιλια.

-Καλο στο μπαρμπα!

-Καλημερα,ανηψιε!Κερνα με ενα τσιπουρο.

Ο γερος ρουφηξε το ποτηρακι του απνευστι.Ηπιε κι ο Παμεινωντας αλλο ενα,καθως το γυρευει η εθιμοτυπια.Κι ηρθε η ωρα της κουβεντας.

-Πως πηγαινουν οι δουλειες ανηψιε;

-Πως να παν μπαρμπα!Κακα,ψυχρα κι αναποδα.Το μαγαζι θελει ανθρωπο απο πανω του.Και τα χτηματα,ανθρωπους απο πανω τους.Πηγαινω στα χτηματα,ερχουνται και με φωναζουν:«Τρεχα στο μαγαζι!».Τρεχω στο μαγαζι,ερχουνται και με φωναζουν:«Σε γυρευουν οι εργατες στα χτηματα!».Χιλια κομματια να γινω;

Ο μπαρμπας ακουει.Στριβει τις μουστακες του,πολυ συλλογισμενος.Και βγαζει την οριστικη και ανεκκλητο αποφαση του:

-Πρεπει να παντρευτεις.Να σε βοηθαει η γυναικα σου στα χτηματα,στο μαγαζι.

-Σωστα μιλας.Μα ποια να παρω;Μου ηρθαν πολλες προξενιες.Για την κορη του Γκικα,την αδερφη του Λαζαρου...

-Κολοκυθια!Εγω σου βρηκα νυφη.Την Κυριακη θα γινουν οι αρρεβωνες.

-Μα...

-Δεν εχει μα και ξεμα!Εδωσα λογο.

Μια κι ο «μπαρμπας» εδωσε λογο,του Παμεινωντα δεν του πεφτει λογος.

-Μπορω να μαθω ποια ειναι;τολμαει να ρωτησει.

-Η κορη του Κανακη,απο τη Μαγουλα.Μαριγω τη λενε.Και τωρα,κερνα ενα τσιπουρο,κυρ-γαμπρε!Καλα στεφανα.Και κοιτα να την αγκαστρωσεις με την πρωτη!

Αν ο Παμεινωντας ηταν Αρβανιτης μια φορα,η Μαριγω ηταν τρεις.Κοπελα ισαμ'εκει πανω,ομορφη,καλοφτιαγμενη,γερη,εξυπνη,δραστηρια και πεισματαρα.Πεισματαρα σαν Αρβανιτισσα.

Οι νιοπαντροι εστησαν το νοικοκυριο τους στο προγονικο των Λασκων,ενα ισογειο σπιτακι στη βορινη ακρη του χωριου,κοντα στη δημοσια.Τωρα,ο Παμεινωντας εχει συντροφο.Κατι παραπανω:συνεταιρο καλο στη ζωη και τις δουλειες.Η Μαριγω κραταει το νοικοκυριο,κοιταει το μαγαζι,δουλευει στα χτηματα.Η Μαριγω παραστεκει στον αντρα της,τον βοηθαει,τον συμβουλευει με το τετραγωνο αρβανιτικο μυαλο της.Τον προφυλαει απο κακοτοπιες.Χρονια καλα ακολουθησαν το γαμο τους.Χρονια κερδους.Ο Παμεινωντας ειναι τωρα νοικοκυρης στη Λεψινα.

Χρονια καλα,χρονια κακα...Τι αμαρτιες ξεπληρωνουν ο Παμεινωντας κι η Μαριγω,και δεν μπορει να τους στεριωσει παιδι;Καθε χρονια,η γερη μητρα της κοπελας καρπιζει απο το λεβεντικο σπορο του αντρα.Καθε χρονια,ενα ολογερο παιδι γεννιεται,υποσχεση χαρας κι ευτυχιας.Μα τι καταρα ειναι αυτη;Δεν προφταινει να χρονισει το μωρο,κι ερχεται η πνευμονια,η ιλαρα,η οστρακια,ο κοκιτης.Ολες εκεινες οι αρρωστιες που ειναι «Ηρωδηδες» των παιδιων.Με φουσκωμενη κοιλια η Μαριγω-παντοτε αγκαστρωμενη-ξεπροβοδαει το στερνογεννημενο της στο κοιμητηρι.Κλαιει και θρηνει,η δυστυχη.Και ζει με μιαν ελπιδα:μηπως αυτο,που θεριευει στη μητρα της ειναι τυχερωτερο απο τ'αλλα που σαπιζουν στο χωμα.

Μα ο Παμεινωντας ειναι αντρας.Αντρας πραγματικος και προληπτικος μαζι.Καθε φορα που νεκροφυλαει ενα παιδι του,δεν κλαιει μοναχα,μα και στοχαζεται.Και κρινει,κι αποφασιζει.

-Μαριγω.λεει μια μερα της γυναικας του.Το σπιτι μας σκοτωνει τα παιδια.Ειναι υγρο κι αναεριστο.Ειναι χρουσουζικο.Θα χτισω αλλο σπιτι.

Το καινουργι σπιτι χτιστηκε απεναντι στο παλιο.Ομορφο σπιτι,πλουσιο για την εποχη,αρχοντικο.Το κατω πατωμα ειναι μισοκατωγι.Τ'απανω ξαπλωνεται μεγαλο,ευρυχωρο.Ανεβαινεις απο εξωτερικη πλακοστρωτη σκαλα,που ξεκιναει απο την πλαινη αυλη.Πλακοστρωτη κι η αυλη,μ'ενα γερο πευκο κατοχρονιτικο στη μεση.Στην αλλη ακρη της αυλης,ειναι χτισμενο ξεχωρο ενα σπιτακι-μιακαμαρα-που επισημως παιζει ρολο μαγεριου.Μα δεν ειναι μονο μεγεριο.Εκει τρωει η φαμιλια,εκει ξημεροβραδιαζει.Σημερα,αυτην την καμαρα θα την λεγαμε living-room.

Το πρωτο παιδι που γεννηθηκε στο καινουργιο σπιτι-το 1890-ηταν ο Γιαννης.Υστερα γεννηθηκε η Αθηνα-το 1891-κι ο Αγησιλαος,το 1895.Ο ξορκημενος χαρος δεν κοταει να πατησει το ποδαρι του στο καινουργιο αρχοντικο του Παμεινωντα Λασκου.

Το 1899,γεννηθηκε ακομα ενα παιδι.Ενα αγορι καλοφτιαγμενο,γεροδεμενο,θεριο σωστο!Η Μαριγω θαμαξε σαν το πρωτοαντικρισε,πως καταφερε να το φτιασει και να το γεννησει απο τα σπλαχνα της!

Το βαφτισαν λιγες μερες υστερ'απο τη γεννα.

Και το 'βγαλαν Βασιλη.

Λεξικό Κ.Χριστοφορίδη σελ.193

ΒΛΕΠΕ:http://ellines-albanoi.blogspot.com/2011/05/blog-post_10.html
http://ellines-albanoi.blogspot.com/2009/09/1899-1943.html