Οί πρώτες επιτυχίες των επαναστατών πλημμυρίζουν χαρά τις καρδιές των Τόσκηδων και τού Ελληνικού πληθυσμού της Ηπείρου. Η αισιοδοξία εξόγκωνε την κάθε αλήθεια και της προσέθετε χίλιες δυό ασύστατες και αντιφατικές διαδόσεις. Ο Κωλέττης ,έλεγαν ,ήταν συνεννοημένος με τούς επαναστάτες,η δε Αγγλία ετοίμασε και την επιτροπή γιά να χαράξει τα νέα σύνορα της Ελλάδας. Οί αγαθοί πατριώτες της Ηπείρου ένα μόνον δεν ήξεραν,πόσον αντιπαθούσε τον Κωλέττη και την πολιτικήν του.Την χαρά τους εξάλλου ,εθέρμαινε ακόμη πιό πολύ ο θρύλος γιά την ανδρεία των επαναστατών και την ιπποτική συμπεριφορά τους .«Αυτοί πάντες,γράφει ο Ηπειρώτης Β. Ζώτος από διηγήσεις τού πατέρα του,άτακτος στρατός,εφέρθησαν ως ο ευγενέστερος στρατός της υφηλίου.Όλοι οί κάτοικοί τους προσφέρουν κάθε ευκολία και κάθε υλική βοήθεια,και η λαϊκή μούσα δεν παραλείπει να πλέξη τούς στίχους της ,γιά να τιμήση τον περίφημο αρχηγό τους. Μεταφέρουμε εδώ μερικούς από ένα απέραντο τραγούδι εκείνων των ημερών,από την «Άνοιξη του 1847 ».
Γκιών Λέκας ήρως,Σκεντέρμπεης άλλος,
των Μουσουλμάνων εχθρός μεγάλος,(μουσουλμάνοι οί ίδιοι!)
τέκνον γενναίον Νέας Ηπείρου,
συμπατριώτης Μάρκου και Πύρρου,
ελευθερίας σημαίαν θείαν,
είς τα βουνά μας,με τι ανδρείαν,
παντού υψώνει,κατατροπώνει,
βάρβαρα στίφη,λαούς λυτρώνει!
Ευλογημένος,εύγε , Γκιών Λέκα!
Τούρκους βαρβάρους καταπελέκα.
Εν τω μεταξύ ο σουλτάνος ,μαθαίνοντας ότι οί Τόσκηδες εσήκωσαν επανάσταση στην Ήπειρο,δίνει εντολή να ετοιμασθεί εκστρατεία γιά να τούς υποτάξει τελειωτικά. Ένα σώμα στρατού από την Καστοριά,εφοδιασμένο με πυροβολικό και ένα άλλο από τα Γρεβενά ,κινούν προς το Αργυρόκαστρο,το Γκινόκαστρο στην γλώσσα των Αλβανών. Ο Γκιολέκα τούς επετέθη και, αφού εδεκάτισε τον στρατό της Καστοριάς,επολιόρκησε τούς υπόλοιπους στο Αργυρόκαστρο. Οί επιτυχίες του αυτές εδραίωσαν την πεποίθηση και στούς άλλους αρχηγούς ,ότι η επανάσταση είχεν οριστικά επιβληθεί. Δεν είχαν πιά παρά άλλο να κάνουν,να προχωρήσουν στον τελικό σκοπό. Μαζεύονται λοιπόν στις 15 Αυγούστου,στο Κουρβελέσι όλοι οί μπέηδες και αγάδες Τσάμηδες και Λιάπηδες,οπλαρχηγοί και εκπρόσωποι των επαναστατημένων περιοχών,και γράφουν μιάν αναφορά προς τον Όθωνα,την Κυβέρνησή του και την Βουλή των Ελλήνων,με την οποίαν ικετεύουν τις ανώτατες πολιτειακές αρχές τού ελεύθερου κράτους να τούς δεχτούν ως υπηκόους-στην περίπτωση πού η επανάστασις θα είχε ως αποτέλεσμα την προσάρτηση της χώρας στο Ελληνικό Βασίλειο-με ειδικές συμφωνίες,πού θα απέβλεπαν ,φυσικά ,στην προστασία τού θρησκεύματός τους.
Εδόθηκε η αναφορά των μωαμεθανών Λιάπηδων και Τσάμηδων στην Ελληνική κυβέρνηση. Δυστυχώς όμως ,όταν έφθασε στην Αθήνα ο εκπρόσωπός τους Μούρτο Τσάλη,ο πρωθυπουργός Ιωάννης Κωλέττης,πού γιά ένα λόγο παραπάνω, ως Ηπειρώτης πού ήταν,θα έκανε το παν γιά να δικαιωθεί το αίτημά της,έφυγε από την ζωή. Την 1η Σεπτεμβρίου 1847 ο μεγάλος εκείνος πατριώτης είχε σβήσει,ακριβώς με τον καημό,ότι αφήνει την Ελλάδα στα στενά όρια ελεύθερη και την ιδιαιτερή του πατρίδα υπόδουλη. Άφησε γράφει η ιστορία ,την τελευταία του πνοή ψιθυρίζοντας ένα ηπειρωτικό κλέφτικο τραγούδι. Η είδηση τού θανάτου του εσκόρπισε βαθιά λύπη και απογοήτευση στούς Ηπειρώτες και στούς Τόσκηδες.Και ,ως να εσήμαινε η μεγάλη εκείνη ατυχία κακό προμήνυμα για την έκβαση τού αγώνος,από την στιγμήν εκείνη έγειρε η επανάστασις απότομα και ραγδαία προς την δύση της.
Μετά από καταστροφές και αποδεκατισμό των επαναστατών,λήγει και ο ηρωικός τούτος αγώνας.Ο γενικός αρχηγός Ζενέλ μπέης Γκιόν Λέκα,το πρωτοπαλίκαρό του ο Τζελήλ αγά Τσέλιο Πίτσαρη και άλλοι κατέφυγαν στην Ελλάδα.
Όταν ηρέμησαν τα πράγματα και έδωσε αμνηστεία ο σουλτάνος,παρουσιάσθηκε ο Γκιόν Λέκα ,τον Δεκέμβριο τού ίδιου χρόνου,στον τοπάρχη της θεσσαλίας και εδήλωσε υποταγή.Το 1852 δε , η τουρκική κυβέρνησις τον διώρισε τοπάρχη στο Μαυροβούνιο,όπου και εσκοτώθηκε σε κάποιαν εκστρατεία. Στην Ελλάδα όμως έμεινε αλησμόνητος γιά την παλληκαριά του και έως σήμερα χρησιμοποιείται το ονομά του,στην παροιμιώδη έκφραση «μας κάνει τον Γκιουλέκα». Ο Τσέλιο Πίτσαρη δεν είναι γνωστό τι έγινε κατά τα πρώτα μετά την επανάσταση χρόνια.Πιθανώτερο όμως είναι ,ότι επωφελήθει και αυτός από την αμνηστεία και ξαναγύρισε στην Ήπειρο.
Πάντως ,τριάντα χρόνια αργότερα ,κατά την Θεσσαλικήν επανάσταση τού 1877,τον βρίσκουμε να μετέχει σ' αυτήν ως καπετάνιος ενός σώματος Αλβανών,με τούς οποίους και έλαβε μέρος στην μάχη της Μακρυνίτσας.Μετά το τέλος της επανάστασης εκείνης,μη μπορώντας να ξαναγυρίσουν στην Ήπειρο,αυτός και μερικές δεκάδες από τα παληκάρια του ήλθαν στην Αθήνα,φουστανελοφόροι όλοι και πάνοπλοι. Υπέκυψαν εδώ στην ανάγκη τού αφοπλισμού και καθένας ακολούθησε την δική του τύχη. Ο ίδιος ο Τσέλιο Πίτσαρη πού το όνομά του οί Αθηναίοι μετέτρεψαν σε Τσελιοπίτσαρης,έζησε με την υποστήριξη τού δημάρχου Αθηναίων Δημητρίου Σούτσου,με τον οποίον είχε συμπολεμήσει στην Θεσσαλία.Δεν άφησε δε,ούτε όταν έφτασε σε πολύ προχωρημένη ηλικία,την αγωνιστική του ορμή και τα ενδιαφεροντά του γιά τα εθνικά ζητήματα.Έγινε οπαδός τού Δεληγιαννικού κόμματος,πού ήταν το φλογερώτερο,μετείχε σε όλες τις διαδηλώσεις του και εστόλιζε απαραιτήτως,με την γραφική του παρουσία,ημέρα και νύχτα,το λαϊκό θεωρείο της Βουλής των Ελλήνων(Ο γηραιός εκείνος γενειοφόρος με την φουστανέλα,στον περίφημο πίνακα τού Κ.Ορλόφ σε ελαιογραφία πού απεικονίζει τον Χαρίλαο Τρικούπη σε ομιλία του στην Βουλή των Ελλήνων).
«Αρβανίτες,οί Δωριείς τού Νεωτέρου Ελληνισμού» τού Κ.Μπίρη
Λεξικό Κ.Χριστοφορίδη
ε αμυδρά
Βλέπε πιτσιρίκος
στο ίδιο σελ.202
ε αμυδρά
Λέκας ο Αλέκος,ο Αλέξανδρος
Γκιώνης=Γιάννης
Βλέπε:Τσέλιος
Πιτσάρι(Ήπειρος):
σελ.271
ΒΛΕΠΕ:Πιτσά
Οικογένειες Σούτσου καί Γκίκα
Ο Θεσσαλικός αγώνας τού 1878
livepedia.gr
