Κυριακή 10 Μαΐου 2009

ΠΛΑΚΑ,η παλαιά συνοικία των Αθηνών


....Η περιοχή στην οποίαν εκτίσθηκε η συνοικία των γκαγκαρέων της Αθήνας αναφέρεται από τον 17ον αιώνα με το όνομα Πλάκα.Ο Καμπούρογλους,πού εθεωρούσε κάπως υποτιμητική γιά την πόλη της Αθήνας την παρουσία αρβανίτικου στοιχείου μέσα στούς κόλπους της,καί προσπαθούσε να παρακάμψη τα σχετικά τεκμήρια,επίστευε,ότι το όνομα αυτό επεκράτησε από κάποιαν πλάκα,πού θα ήταν πεταμένη εκεί κάπου στην οδόν Θέσπιδος.Στην πραγματικότητα,μόνον αν κάποια πλάκα βρισκόταν πεταμένη σ'έναν κάμπο,όπου καί οί πέτρες ήσαν σπάνιες,θα δημιουργούσε ασφαλώς τοπωνύμιο.Στην Αθήνα όμως ,όπου τον παλιό καιρό σε όλους τούς δρόμους ,τούς ανηφορικούς μάλιστα ,πού ήσαν διαμορφωμένοι με πλατιά σκαλοπάτια,υπήρχαν πλάκες,από επιγραφές,επιτύμβια καί σαρκοφάγους ,μιά από τις πλάκες αυτές δεν θα αποτελούσε φαινόμενο,τόσον εξαιρετικό,ώστε να χαρακτηρίση τοπωνυμικά την περιοχή της.Καί η εξήγηση δεν ήταν καθόλου πειστική ,άλλοι επρόβαλαν την γνώμη,ότι ο λόγος στον οποίον οφείλεται το τοπωνύμιο είναι ότι στην περιοχή εκείνη ο τόπος είναι επίπεδος καί ομαλός σαν πλάκα.Αλλά καί η εξήγησις αυτή θα ήταν λογική προκειμένου γιά την Αθήνα,αν όλη η υπόλοιπη πόλις ήταν κτισμένη σε έδαφος ορεινό καί ανώμαλον,πράγμα όμως πού δεν συμβαίνει,αφού οί συνοικίες της Μητροπόλεως ,τού Ροδακίου,τού Καλαμιώτη,τού Βοριά,τού Ψυρή,τού Τάτση,τού Αγίου Φιλίππου,της Βλασαρούς καί ,γενικά,το μεγαλύτερο μέρος της
 πόλεως ήταν κτισμένο σε πεδινό,ομαλώτατο καί εντελώς επίπεδο έδαφος.

Άσχετα όμως προς όλα αυτά ,ελέγχοντας τις δύο εκδοχές πού αποδίδουν το τοπωνύμιο στην ελληνική λέξι πλάκα ,πρέπει να προσέξουμε καί να δώσουμε μεγάλην σημασία στο γεγονός ,ότι κυρίως οί κάτοικοι της ίδιας συνοικίας ,οί δίγλωσσοι,δηλαδή ,γκαγκαραίοι,την έλεγαν Πλάκα. Οί γηγενείς Αθηναίοι δεν εσυνήθιζαν ,όπως φαίνεται από τα γραπτά μνημεία ,να την ονομάζουν έτσι.Όσες πηγές της Αθηναιογραφίας ,έως την εποχή τού Όθωνος ,αναφέρουν συνοικίες της πόλεως ,ονομάζουν αυτήν την περιοχήν με τα ονόματα..Αληκόκου,Κοντιτό,Κανδήλι,καί με τις ενορίες πού περιελάμβανε.Ο Παναγής Σκουζές την γράφει,όπως είδαμε ,Πλάκα,συγχρόνως όμως αναφέρει τον όρο Πλακιώτες ως ισοδύναμον με το Αρβανίτες.Άλλη λοιπόν πρέπει να είναι η εξήγησις τού τοπωνυμίου.Καί,αφού η συνοικία κτίζεται από τούς Αρβανίτες καί από αυτούς κυρίως λέγεται Πλάκα ,επιβάλλεται να εξετάσωμε καί στη γλώσσα τους τι σημαίνει η λέξις καί πως η σημασία της προσαρμόζεται στην ιστορική πραγματικότητα.
Πλάκα(Αέρηδες,18ος αι.)

Το 1925 ο φιλόλογος Πέτρος Φουρίκης ,πού σαν παλαιός Κουλουριώτης (Σαλαμίνα),ήξερε τα Αρβανιτίκα,έδωσε την εξήγηση..Πλάκα στ' αρβανίτικα σημαίνει γηρασμένη,παλιά.Δεν είχε όμως πρώτος σκεφθή αυτήν την εξήγησι,αλλά την είχε διδαχθεί από τον καθηγητή της Ιστορίας ΠΑΥΛΟ ΚΑΡΟΛΙΔΗ. Ο σύγχρονος τού Φουρίκη φιλόλογος ΠΕΤΡΟΣ ΛΑΛΕΧΟΣ, παίρνοντας αφορμή από τα «Τοπωνυμικά των Αθηνών»,Κώστα Μπίρη,1946,σελ.258.καταγράφει τις απόψεις του σε επιστολή του.Το πρωτότυπο της επιστολής τού Λαλεχού κατετέθη στα Γενικά Αρχεία τού Κράτους με αρ. π. 12233/14-8-59),όπου αναφέρεται καί εξηγείται η αρβανίτικη προέλευσις τού τοπωνυμίου,έγραψε σε επιστολή του,ότι ο γλωσσομαθέστατος εκείνος καθηγητής τού Πανεπιστημίου εδίδασκε ότι ..το τοπωνύμιον Πλάκα είναι η αλβανική λέξις Πλάκα ,η οποία σημαίνει παλαιά (πλάκου=παλαιός). Εσχέτιζε δε ετυμολογικώς τας δύο λέξεις ως έχουσας την αυτήν ρίζαν (παλ-πλα). Μόνον στην γλωσσολογικήν άποψιν περιορίσθησαν οι αλβανομαθείς φιλόλογοι. Ως προς την ιστορική ,ο Φουρίκης ικανοποιήθηκε με την ιδέαν,ότι οί αλβανόγλωσσοι κάτοικοι ωνόμαζαν «Πλάκα Αθήνα» μετά την απελευθέρωσιν ό,τι οί άλλοι Αθηναίοι έλεγαν Παλιά Αθήνα,δηλαδή,την περιοχήν της μεσαιωνικής πόλεως,γιά να την διακρίνουν από την νεώτερη πόλιν.Με άλλα λόγια ,ότι ο όρος επλάσθηκε κατά την οθωνική εποχή....
....Εκεί λοιπόν στην παλιά Αθήνα εκείνων των χρόνων,έγινε η εποίκισις των Αρβανιτών γκαγκαρέων της Αργοναυπλίας περί τα τέλη τού 16ου αιώνος.Οί ίδιοι δε μετέτρεψαν στην γλώσσα τους το τοπωνύμιο Παλιά Αθήνα,δημιουργώντας τον όρο Πλακ' Αθήνα,Πλάκα.Καί ενώ,με την νέα οικοδόμησι της πού έκαναν οί Αρβανίτες,παύει πιά να χρησιμοποιήται από τούς Αθηναίους το παλιό τοπωνύμιο,η συνοικία πού προκύπτει μένει γνωστή με το νέο πού έπλασαν εκείνοι ,ως ΠΛΑΚΑ....

Κώστας Η.Μπίρης(Aρβανίτες,οί Δωριείς τού Νεωτέρου Ελληνισμού)
ΒΛΕΠΕ:Αθήνα,η πρωτεύουσα της Κάτω Αλβανίας
Αρβανίτες στην Αθήνα
Plaka
Λεξικό Κ.Χριστοφορίδη σελ.329
ε αμυδρά
Πλιάκος επώνυμο
Πλιάκας επώνυμο
Πλιάκης επώνυμο




Βλέπε τις δύο φωτογραφίες καί το τι εννοούν-σαν οί ευρωπαίοι λέγοντας «Έλληνες».
Δύο τινά υπήρχαν στην αντίληψη των περιηγητών στην Ελλάδα:ή ότι οί Αλβανοί πού έβλεπαν παντού ως πρωταγωνιστές ήταν η συνέχεια των αρχαίων ελληνικών χρόνων ή κατά παραχώρηση -βλέποντάς τους-τούς αποκαλούσαν «Έλληνες» μιάς καί κατοικούν στον ελληνικό τόπο.
 από:
καρτποστάλ από Θεσσαλονίκη,αρχές 1900: