Σάββατο 11 Ιουλίου 2009

Νεγκοβάνη -Μπελκαμένη,γραφικό έθιμο γάμου

Γραφικο εθιμο στον παλιο παραδοσιακο γαμο στα χωρια Φλαμπουρο (Π.Ο.Νεγκοβανη)και Δροσοπηγη (Μπελκαμενη) Ν.Φλωρινας ειναι της Δευτερας,το μεσημερι μετα τη στεψη της Κυριακης.Τα δυο χωρια ηπειρωτικης προελευσης ειναι ομογλωσσα και ομοιοτροπα.
Γυναικες νεαρες απο το «σοι» της νυφης ετοιμαζει καθε μια την πιτα της.Πλαθουν πρωτα το ζυμαρι με τεχνη.Επειτα με το «πετσι» πλαστη κανουν στο παλιαρε λεπτα φυλλα.Τα ραντιζουν φυλλο-φυλλο με λυωμενο φρεσκο βουτηρο,σκορπουν στο φυλλο τριμμενο καλο τυρι φετα και αφου το σταυρωσουν,το τυλιγουν σε λουριδες και αρχιζουν απο το κεντρο του ταψιου και το γεμιζουν κυκλικα-κουλουριαστα μεχρι να γεμισει με τετοια φυλλα λουριδες ολο το ταψι.
Ειναι το λεγομενο ρεθανικι η στριφτοπιτα,που το ψηνουν σε σιγανη φωτια στη γαστρα (σατσι).
Τη ζεστη πιτα τη σκεπαζει με ωραιο κεντητο ασπρο υφασμα (σισεμεν).Γεμιζει και το λαγινι το παραδοσιακο απο γυαλιστερο πηλινο γανωμα με σπιτικο κρασι μπρουσκο.
Εχουν ντυθει καλα με τις τοπικες ενδυμασιες.Ξεκινουν ολες μαζι απο το σπιτι της νυφης και ωρα 12 μεσημερι φθανουν σε γραφικη πομπη κρατωντας στο δεξι χερι το ταψι και στ'αριστερο το λαγινι,στο σπιτι του γαμπρου.Ακολουθουν ελαχιστοι γεροι συγγενεις.Τις περιμενουν στην αυλη οι συγγενεις του και ο γαμβρος και η νυφη με περισσια χαρα που δεν εχει αλλαξει το νυφικο της.
Αναλογα με το «σοι» της νυφης μαζευονται 20-25 γυναικες επισκεπτριες.
Καθονται στο πατωμα του δωματιου που εχουν στρωσει μακρουλες μεσαλες.Τοποθετουν επανω τα ταψια.Αρχιζουν και τραβουν ολες απο το κεντρο,τις καρδιες της πιτας (μπουστουλα) και τις διοχετευουν προς αλλο δωματιο για το γαμβρο και νυφη.Τωρα τρωγουν απο τις διαφορες πιτες ολοι οι Συγγενεις του γαμβρου και οι ιδιες οι γυναικες απο τις πιτες-νοστιμες και απο τα πολλα λαγινια πινουν ολοι και ολες κρασι.
Μετα απο λιγη ωρα ερχεται στο δωματιο των γυναικων η νυφη κι ο γαμβρος.Ορθιο το ζευγαρι κι η νυφη «καμαρωνει» δηλ. προσκυνα με τα χερια στη μεση της κι ο γαμβρος χαιρεται.
Με την παρουσια της νυφης-φορει παντοτε εδω το νυφικο-και γαμβρου επισης με τη στολη της Κυριακης,τραγουδουν οι γυναικες το παρακατω τραγουδι,που τονιζει τις σωματικες και ψυχικες αρετες και χαρες της νυφης σε αρβανιτικη γλωσσα:

Κουρ μα σιελ καφεν

μηταν κοκeν νιαν
τυ σ' τe λeνe τeλιετ
τe τe σιοχ σουμαν

Με ντορeν ε χολ
ντανα γκα νιe μολ
Με ντορeν ε μπαρδ
ντανα γκα νιe νταρδ

Με ντορeν εζεσκ
ντανια γκα νιe πιεσκ.

Ελληνικη ελευθερη αποδοση
Οταν με σερβιρεις το καφε
γερνεις με χαρη το κεφαλι
σενα τα νυφοτελια σου
κρυβουν το προσωπο σου

Με το λιγνο σου χερι τ'αφρατο σαν φυλλο
μοιρασε μας νυφουλα απ'ενα μηλο.
Με τ' αλολασπρο σου χερι σαν μαγναδι (πεπλο)
μοιρασε μας απ'ενα αχλαδι.

Με το μελαχρινο σου χερι μοιρασε μας απο ενα ροδακινο.

Επισης στα χωρια μας τραγουδουν στην ιδια γαμηλια συγκεντρωση και το παρακατω τραγουδι,αφου τουλαχιστον οι παλιοι κατοικοι και γεροντοτεροι σημερα ηταν διγλωσσοι.

Τη νυφη που σας δωσαμε βρε συμπεθεροι
Μη μας την κακοπαιρνετε,βρε συμπεθεροι
οσο να μαθει τα χουγια σας βρε συμπεθεροι
τα χουγια σας μην ειναι βαρια βρε συμπεθεροι

Σ'αλλα μερη της Δ.Μακεδονιας πηγαινουν τη Δευτερα το μεσημερι με λαγγιτες και λεγονται λαγγιταδες

Χαραλαμπου Στυλιαδη
Συγγραφεα τ. Γυμνασιαρχη