«Παιδιόθεν καί εξ απαλών ονύχων,ού μην αλλά καί πατρόθεν καί από πάππου καί των άλλων προγόνων,την Αλβανίαν εμάθομεν να θεωρούμε επαρχία ελληνικήν...τούς δε Αλβανούς Έλληνας γνησιωτάτους καί ελληνικωτάτους»(Λουκάς Μπέλλος)
«Η διαίρεσις ημών Αλβανών καί Ελλήνων διευκολύνει το κράτος άλλων.Μίαν ημέραν εξυπνήσαντες,θα ίδωμεν αίφνης ότι απωλέσθημεν,νομίσαντες ότι αναγεννώμεθα»(εφημερίς «Νεολόγος» αριθ.φ.617,Κων/πολη 1870)
«Ελλάς άνευ Αλβανίας καί Αλβανία άνευ Ελλάδος ουδέν γενναίον δύνανται να επιτελέσωσιν εν τη Χερσονήσω τού Αίμου»(Νεοκλής Καζάζης)
«...Οί Έλληνες είνε Αλβανοί καί οί Αλβανοί είνε Έλληνες»(Βλάσης Γαβριηλίδης,ιδρυτής καί διευθυντής της εφημερίδος «Ακρόπολις»,1883)
«Όπου υπήρχον Αλβανοί άποικοι,έμειναν καί ζώσι σήμερον άθικτοι,αμόλυντοι,αδελφοί Έλληνες πάντες,υπερήφανοι διά τούτο..»(Αντώνιος Δ.Κεραμόπουλος)
«Ευγνωμοσύνης καθήκον,πολιτισμού υποχρέωσις ήτο,οί νεώτεροι Έλληνες ελευθερωθέντες τού τυρρανικού ζυγού καί ανεξάρτητον έθνος αποτελέσαντες να στρέψωσιν το βλέμμα των περί τα περί εαυτούς ομογενή φύλα καί τον εκπολιτισμόν τούτων,αν όχι την απελευθέρωσιν,μία των κυρίων ενασχολιών των να έχωσιν.Εκείνο δε, πέριξ τού οποίου πάσα μέριμνα Κυβερνητική καί ιδιωτική έπρεπε να περιστραφεί,είναι η Αλβανία,ο ιπποτικός εκείνος τόπος όστις διά των ανδρείων τέκνων του,τα μάλα συνετέλεσεν είς την απελευθέρωσιν τού τμήματος τούτου της Ελλάδος..»(Κων/νος Χ.Βάμβας)
«Επί των οροπεδίων της Αλβανίας απαντώνται πλείστοι νομάδες καί ποιμένες λαοί,παρ' οίς ανευρίσκονται Ομηρικά έθη καί ήθη καί έθιμα.Εν τη Αλβανία πολλαί σκηναί της Ιλιάδος καί της Οδυσσείας αλλά καί της Αινειάδος διαδραματίζονται πολλά ολίγον αυταίς παραλάσσουσαι»(ελληνική εφημερίς της Ρουμανίας «Δεκέβαλος» 1874,αρ.2 καί 7)

Παρασκευή 8 Μαΐου 2009

Ζενέλ Γκιόνι Λέκα(Γκιουλέκας)-Τσέλιο Πίτσαρη


Το 1846 στην περιφέρεια του Βερατίου και του Αργυροκάστρου εκδηλώνεται επαναστατικός οργασμός,ο οποίος ,κατά τους πρώτους μήνες του επόμενου χρόνου,εξελίσσεται προς κάποιαν ύφεση,φαινομενική όμως.Γιατί στην πραγματικότητα,ετοιμαζόταν μυστικά μιά μεγάλη επανάσταση,που θα απλωνόταν από τον Γενούσο έως την Τσαμουριά,στις νοτιοδυτικές παρυφές της Ηπείρου (Π.Αραβαντινός,Χρονογραφία της Ηπείρου,τομ.Α' σελ,408). Την γενική αρχηγεία θα είχε ο Ζενέλ μπεης Γκιώνη Λέκα η Γκιουλέκα,όπως επίσης τον γράφουν τα χρονικά της εποχής,και, για τις σχετικές δαπάνες,έγινε συνεισφορά από όσους είχαν να δώσουν. Στις αρχές Ιουνίου του 1847 αρχίζει ο Γκιών Λέκα την επανάσταση στο Κουρβελέσι,στην περιοχή δηλαδή που μεσολαβεί μεταξύ Δελβίνου και Αυλώνος,με 200 μωαμεθανούς Λιάπηδες και 100 Έλληνες. Εισβάλει στο Δέλβινο,καταλύει τις τουρκικές αρχές και παίρνει αυτός την διοίκηση της επαρχίας. Λίγες μέρες αργότερα επαναστατεί στην Μαλακάστρα,μεταξύ Αυλώνος και Μπερατίου ,ο οπλαρχηγός Ράπο Χαϊκάλη με 1000 μωαμεθανούς,κυριεύει το Μπεράτι και πολιορκεί στο κάστρο του ένα τάγμα τουρκικού στρατού που αποτελούσε την τοπική φρουρά.Συγχρόνως σχεδόν ,οί περιοχές Μουζακιάς,Αυλώνος,Τεπελενίου,Αργυροκάστρου,Πρεμετής,Φιλιατών,Παραμυθιάς και Μαργαριταρίου,από τον Γενούσο έως τον Αχέρωντα,επίσης ξεσηκώνονται κατά της τουρκικής εξουσίας.
Οί πρώτες επιτυχίες των επαναστατών πλημμυρίζουν χαρά τις καρδιές των Τόσκηδων και τού Ελληνικού πληθυσμού της Ηπείρου. Η αισιοδοξία εξόγκωνε την κάθε αλήθεια και της προσέθετε χίλιες δυό ασύστατες και αντιφατικές διαδόσεις. Ο Κωλέττης ,έλεγαν ,ήταν συνεννοημένος με τούς επαναστάτες,η δε Αγγλία ετοίμασε και την επιτροπή γιά να χαράξει τα νέα σύνορα της Ελλάδας. Οί αγαθοί πατριώτες της Ηπείρου ένα μόνον δεν ήξεραν,πόσον αντιπαθούσε τον Κωλέττη και την πολιτικήν του.Την χαρά τους εξάλλου ,εθέρμαινε ακόμη πιό πολύ ο θρύλος γιά την ανδρεία των επαναστατών και την ιπποτική συμπεριφορά τους .«Αυτοί πάντες,γράφει ο Ηπειρώτης Β. Ζώτος από διηγήσεις τού πατέρα του,άτακτος στρατός,εφέρθησαν ως ο ευγενέστερος στρατός της υφηλίου.Όλοι οί κάτοικοί τους προσφέρουν κάθε ευκολία και κάθε υλική βοήθεια,και η λαϊκή μούσα δεν παραλείπει να πλέξη τούς στίχους της ,γιά να τιμήση τον περίφημο αρχηγό τους. Μεταφέρουμε εδώ μερικούς από ένα απέραντο τραγούδι εκείνων των ημερών,από την «Άνοιξη του 1847 ».

Γκιών Λέκας ήρως,Σκεντέρμπεης άλλος,
των Μουσουλμάνων εχθρός μεγάλος,
(μουσουλμάνοι οί ίδιοι!) 
τέκνον γενναίον Νέας Ηπείρου,
συμπατριώτης Μάρκου και Πύρρου,
ελευθερίας σημαίαν θείαν,
είς τα βουνά μας,με τι ανδρείαν,
παντού υψώνει,κατατροπώνει,
βάρβαρα στίφη,λαούς λυτρώνει!
Ευλογημένος,εύγε , Γκιών Λέκα!
Τούρκους βαρβάρους καταπελέκα.


Εν τω μεταξύ ο σουλτάνος ,μαθαίνοντας ότι οί Τόσκηδες εσήκωσαν επανάσταση στην Ήπειρο,δίνει εντολή να ετοιμασθεί εκστρατεία γιά να τούς υποτάξει τελειωτικά. Ένα σώμα στρατού από την Καστοριά,εφοδιασμένο με πυροβολικό και ένα άλλο από τα Γρεβενά ,κινούν προς το Αργυρόκαστρο,το Γκινόκαστρο στην γλώσσα των Αλβανών. Ο Γκιολέκα τούς επετέθη και, αφού εδεκάτισε τον στρατό της Καστοριάς,επολιόρκησε τούς υπόλοιπους στο Αργυρόκαστρο. Οί επιτυχίες του αυτές εδραίωσαν την πεποίθηση και στούς άλλους αρχηγούς ,ότι η επανάσταση είχεν οριστικά επιβληθεί. Δεν είχαν πιά παρά άλλο να κάνουν,να προχωρήσουν στον τελικό σκοπό. Μαζεύονται λοιπόν στις 15 Αυγούστου,στο Κουρβελέσι όλοι οί μπέηδες και αγάδες Τσάμηδες και Λιάπηδες,οπλαρχηγοί και εκπρόσωποι των επαναστατημένων περιοχών,και γράφουν μιάν αναφορά προς τον Όθωνα,την Κυβέρνησή του και την Βουλή των Ελλήνων,με την οποίαν ικετεύουν τις ανώτατες πολιτειακές αρχές τού ελεύθερου κράτους να τούς δεχτούν ως υπηκόους-στην περίπτωση πού η επανάστασις θα είχε ως αποτέλεσμα την προσάρτηση της χώρας στο Ελληνικό Βασίλειο-με ειδικές συμφωνίες,πού θα απέβλεπαν ,φυσικά ,στην προστασία τού θρησκεύματός τους.
Εδόθηκε η αναφορά των μωαμεθανών Λιάπηδων και Τσάμηδων στην Ελληνική κυβέρνηση. Δυστυχώς όμως ,όταν έφθασε στην Αθήνα ο εκπρόσωπός τους Μούρτο Τσάλη,ο πρωθυπουργός Ιωάννης Κωλέττης,πού γιά ένα λόγο παραπάνω, ως Ηπειρώτης πού ήταν,θα έκανε το παν γιά να δικαιωθεί το αίτημά της,έφυγε από την ζωή. Την 1η Σεπτεμβρίου 1847 ο μεγάλος εκείνος πατριώτης είχε σβήσει,ακριβώς με τον καημό,ότι αφήνει την Ελλάδα στα στενά όρια ελεύθερη και την ιδιαιτερή του πατρίδα υπόδουλη. Άφησε γράφει η ιστορία ,την τελευταία του πνοή ψιθυρίζοντας ένα ηπειρωτικό κλέφτικο τραγούδι. Η είδηση τού θανάτου του εσκόρπισε βαθιά λύπη και απογοήτευση στούς Ηπειρώτες και στούς Τόσκηδες.Και ,ως να εσήμαινε η μεγάλη εκείνη ατυχία κακό προμήνυμα για την έκβαση τού αγώνος,από την στιγμήν εκείνη έγειρε η επανάστασις απότομα και ραγδαία προς την δύση της.
Μετά από καταστροφές και αποδεκατισμό των επαναστατών,λήγει και ο ηρωικός τούτος αγώνας.Ο γενικός αρχηγός Ζενέλ μπέης Γκιόν Λέκα,το πρωτοπαλίκαρό του ο Τζελήλ αγά Τσέλιο Πίτσαρη και άλλοι κατέφυγαν στην Ελλάδα.
Όταν ηρέμησαν τα πράγματα και έδωσε αμνηστεία ο σουλτάνος,παρουσιάσθηκε ο Γκιόν Λέκα ,τον Δεκέμβριο τού ίδιου χρόνου,στον τοπάρχη της θεσσαλίας και εδήλωσε υποταγή.Το 1852 δε , η τουρκική κυβέρνησις τον διώρισε τοπάρχη στο Μαυροβούνιο,όπου και εσκοτώθηκε σε κάποιαν εκστρατεία. Στην Ελλάδα όμως έμεινε αλησμόνητος γιά την παλληκαριά του και έως σήμερα
χρησιμοποιείται το ονομά του,στην παροιμιώδη έκφραση «μας κάνει τον Γκιουλέκα». Ο Τσέλιο Πίτσαρη δεν είναι γνωστό τι έγινε κατά τα πρώτα μετά την επανάσταση χρόνια.Πιθανώτερο όμως είναι ,ότι επωφελήθει και αυτός από την αμνηστεία και ξαναγύρισε στην Ήπειρο.
Πάντως ,τριάντα χρόνια αργότερα ,κατά την Θεσσαλικήν επανάσταση τού 1877,τον βρίσκουμε να μετέχει σ' αυτήν ως καπετάνιος ενός σώματος Αλβανών,με τούς οποίους και έλαβε μέρος στην μάχη της Μακρυνίτσας.Μετά το τέλος της επανάστασης εκείνης,μη μπορώντας να ξαναγυρίσουν στην Ήπειρο,αυτός και μερικές δεκάδες από τα παληκάρια του ήλθαν στην Αθήνα,φουστανελοφόροι όλοι και πάνοπλοι. Υπέκυψαν εδώ στην ανάγκη τού αφοπλισμού και
καθένας ακολούθησε την δική του τύχη. Ο ίδιος ο Τσέλιο Πίτσαρη πού το όνομά του οί Αθηναίοι μετέτρεψαν σε Τσελιοπίτσαρης,έζησε με την υποστήριξη τού δημάρχου Αθηναίων Δημητρίου Σούτσου,με τον οποίον είχε συμπολεμήσει στην Θεσσαλία.Δεν άφησε δε,ούτε όταν έφτασε σε πολύ προχωρημένη ηλικία,την αγωνιστική του ορμή και τα ενδιαφεροντά του γιά τα εθνικά ζητήματα.Έγινε οπαδός τού Δεληγιαννικού κόμματος,πού ήταν το φλογερώτερο,μετείχε σε όλες τις διαδηλώσεις του και εστόλιζε απαραιτήτως,με την γραφική του παρουσία,ημέρα και νύχτα,το λαϊκό θεωρείο της Βουλής των Ελλήνων(Ο γηραιός εκείνος γενειοφόρος με την φουστανέλα,στον περίφημο πίνακα τού Κ.Ορλόφ σε ελαιογραφία πού απεικονίζει τον Χαρίλαο Τρικούπη σε ομιλία του στην Βουλή των Ελλήνων).
«Αρβανίτες,οί Δωριείς τού Νεωτέρου Ελληνισμού» τού Κ.Μπίρη



                                    Το τραγούδι είναι γιά τον Τσέλιο Πίτσαρη η Πιτσάρη



Λεξικό Κ.Χριστοφορίδη
ε αμυδρά

στο ίδιο σελ.202
ε αμυδρά
Λέκας ο Αλέκος,ο Αλέξανδρος
Γκιώνης=Γιάννης
Βλέπε:Τσέλιος



Πιτσάρι(Ήπειρος):
σελ.271

-----
ΒΛΕΠΕ:Πιτσά
Οικογένειες Σούτσου καί Γκίκα
Ο Θεσσαλικός αγώνας τού 1878


livepedia.gr







ΑΡΒΑΝΙΤΕΣ

Η Αρβανιτιά στο Μοριά

Η Ερμιονίδα ανά τούς αιώνες

Η Ερμιονίδα ανά τούς αιώνες
http://openarchives.gr/view/412853

Τα αρβανίτικα τραγούδια της Ερμιονίδας

Τα αρβανίτικα τραγούδια της Ερμιονίδας
http://invenio.lib.auth.gr/record/1887

ΜΠΕΣΑ

ΜΠΕΣΑ
Βλέπε τεύχη από το περιοδικό «ΜΠΕΣΑ»

Άρβανον

Άρβανον
Βλέπε τεύχη από το περιοδικό «Άρβανον»

Β'Συμπόσιο Ιστορίας-Λαογραφίας

Β'Συμπόσιο Ιστορίας-Λαογραφίας
Β'Συμπόσιο Ιστορίας-Λαογραφίας Βόρειας-Δυτικής Αττικής(1992)

Arbërës-Arbanas

Μπεκτασήδες

Μπεκτασήδες
Βλέπε γιά Αλήπασα-Ρήγα Φεραίο

Αρβανίτες καί Αλβανοί μετανάστες

Αρβανίτες καί Αλβανοί μετανάστες
«Αρβανίτες καί Αλβανοί Μετανάστες:Διαπραγμάτευση της Συλλογικής Ταυτότητας σε μιά αγροτική κοινότητα τού Νομού Αργολίδας» της Αγγελικής Αθανασοπούλου.

Ήπειρος-Ιλλυρίς

Arnaoutes

Arnauten-Albanesen-Skipetaren-Arbanitai

Ομοσπονδία Ελλάδας καί Αλβανίας

Ομοσπονδία Ελλάδας καί Αλβανίας
Ιωάννης Μπαλάσκας:Ομοσπονδία Ελλάδας-Αλβανίας,σλαυική επιβουλή είς βάρος τού Ελληνισμού

Σούλι καί Σουλιώτες

Η ζωή των Αρβανιτών

Αρβανίτικο Μοιρολόϊ

Οί Αρβανίτες της Αττικής

Η συμβολή των Αρβανιτών

Μήτρος-Τρούκης

Αρβανίτικα θέματα

Arbanasi

Γάμος καί Γαμήλια Σύμβολα

Τhe Highland Lute

Τhe Highland Lute
The Albanian national epic

Αρβανίτες καί Έλληνες

Η Ελληνο-Αλβανική Συμμαχία τού 1821

Η Ελληνο-Αλβανική Συμμαχία τού 1821
Grec et Arnaute Ethnographique des peuples de la Russie 1862 (Pauli Gustav Theodore Hristianovich) , http://skif-tag.livejournal.com/682663.html , http://fotki.yandex.ru/users/humus777/album/284616 , http://old.rgo.ru/2011/01/drugogo-roda-lyudi-arnauty/

«Η εικόνα της Αλβανίας καί των Αλβανών στην Ελλάδα τού 19ου αιώνα» τού Ν.Γκίκα

Η μάχη στη Σελλασία

Η μάχη στη Σελλασία
Funerary mask with helmet Gold funerary mask with bronze 'Illyrian' helmet from the cemetery of Sindos, circa 520 BC, Thessaloniki, Archaeological Museum,http://www.macedonian-heritage.gr/HellenicMacedonia/en/img_B1217a.html

Δελτίον της ιστορικής και εθνολογικής εταιρείας της Ελλάδος| Τόμος 5

Δελτίον της ιστορικής και εθνολογικής εταιρείας της Ελλάδος| Τόμος 5
Κορυτσά,Πελασγοί καί Ιλλυριοί,Γκέγκες καί Δωριείς,Μακεδονία καί Ιλλυρο-Πελασγοί, Πελασγικές Θεότητες κτλπ.

Αλβανοί,αποσπάσματα από «Ιστορία τού Ελληνικού Έθνους»

Έλληνες καί Αλβανοί της Κάτω Ιταλίας

ΑΡΒΑΝΙΤΕΣ

ΑΡΒΑΝΙΤΕΣ
ΑΡΒΑΝΙΤΕΣ-ΑΡΒΑΝΟΝ

ΕΛΛΗΝΕΣ ΚΑΙ ΑΛΒΑΝΟΙ

Αρβανίτες μουσουλμάνοι

Θεσσαλονίκη-Salonika

Албанец. 1829

The Spartan touch:albanian women who help their fighting men

Albanian Guard

Albanian Duel

Albania

Gegëria

Gegëria

Royal Albanian Gendarmerie

Αυλώνας-Vlorë(Λιαπουριά-Labëria)

Albanian wedding rejoicings

Gegëria

An old Albanian warrior(Greece)

Albanians firing at Turks in Istib

Albanians firing at Turks in Istib
Mάλλον θα εννοεί το γνωστό Ιστίμπεη.Albanians firing at Turks in Istib, in the Balkans. Illustration from French newspaper Le Petit Parisien. April 28, 1901

King Zog of Albania

King Zog of Albania
http://www.ebay.com/itm/King-Zog-of-Albania-w-sisters-in-traditional-native-costomes-1938-vintage-photo-/121387128131?pt=Art_Photo_Images&hash=item1c433c9543 , http://ellines-albanoi.blogspot.gr/2012/06/blog-post_9784.html

grecian and albanian costumes

The New King and Queen of Albania

Pogradec

A Prayer for Revenge

Albanians

A Rebel Chief from Albania

A Rebel Chief from Albania
THE SUN(1906)

Albanese mercenaries in a coffeeshop

Albanese mercenaries in a coffeeshop
A painting by Albert Franke

Tomb of Skanderbeg at Alessio(Lezhë)

Alessio-Lezhë (Gegëria)

Albanians at the tomb of Scanderbeg(Lezhë)

Tosks with Ghegs

Tosks with Ghegs
Oldest and Quaintest of Balkan Peoples By M. Edith Durham

Albania

Albania
1939

A Game of Chess(Gegëria)

A Game of Chess(Gegëria)
ALBERT JOSEPH FRANKE (German,1860-1924) , https://www.artrenewal.org/pages/artwork.php?artworkid=38058&size=large , http://www.liveauctioneers.com/item/11365716_attributed-to-albert-joseph-franke-german-1860 , http://www.masterart.com/Albert-Joseph-Franke-1860-1924-Board-Players-PortalDefault.aspx?tabid=53&dealerID=279&objectID=601523

Albanians

Albanians
The photo collection of Paul Siebertz,Albania in 1909

Albanier

Albanier
1815,Fremde Länder und Völker,Wilmsen, Friedrich Philipp.

Albanians-Gegëria

Study of Three Albanian Arnavuts and a Woman in Albanian Costume

En Albanie

Albania,The Love-Letter

Southern Albania

Αλβανία-Aπoλλωνία(1848)

Αλβανία-Aπoλλωνία(1848)
Edward Lear. http://oasis.lib.harvard.edu/oasis/deliver/~hou01475

Greek highland troops

Greece

Greece
Peoples Of All Nations Hammerton, J.A. Published by Educational Book Co., London, 1920 , http://www.abebooks.com/Peoples-Nations-Hammerton-J.A-Educational-Book/954598915/bd

Modern Greek Peasants

Greek funeral at Levadeia (Attica)

Greek funeral at Levadeia (Attica)
1894

Έλληνες ποιμένες-Greek sheperds

Chicago(1949)

Albanians(Australia)