Ο Τσιαμικος,ειναι ο αντιπροσωπευτικοτερος χορος της Αρβανιτικης φυλης.Ειναι ο χορος που αντικαθρεφτιζει την Αρβανιτικη ψυχη.Καθως λεει και η λεξη προηλθε απο την Αρβανιτικη φυλη των Τσιαμηδων.Αν αναλυσουμε τον Τσιαμικο θα μας δωσει αναγλυφο τον χαρακτηρα του δημιουργου Λαου(1).
Η αναλυση των Λαικων χορων δυσκολα γινεται σωστα απο αλλογενεις,μα και η διδασκαλια του σε τετοιες περιπτωσεις θα ειναι εσφαλμενη.Οσο και να αγαπας για παραδειγμα τον ωραιο Πεντοζαλη-την στιγμη που δεν εισαι Κρητικος-κινδυνευεις να τον παραποιησεις αν προσπαθησεις να τον αναλυσεις και περισσοτερο να τον διδαξεις.
Δυστυχως ο μοναδικος και ανεπαναλυπτος Τσιαμικος εχει πεσει «εις χειρας ανομων» και σερβιρεται αγνωριστος απο τον Κινηματογραφο,τα κεντρα και την Τηλεοραση.Οι ανθρωποι που εχουν κατα καιρους αναλαβει να παρουσιασουν τον Τσιαμικο,προφανως ουτε Αρβανιτες ειναι,ουτε εχουν ιδεα για το τι ειδους χορος ειναι ο Τσιαμικος και απο ποιον Λαο δημιουργηθηκε.
Ετσι μας παρουσιαζουν ενα ειδος Τσιαμικου που,τον βλεπουν οι Αρβανιτες και γελανε.
Τον λενε «Σχολικο»,επειδη οι ξενοφερτοι στα Αρβανιτοχωρια Δασκαλοι κομιζοντας «Γλαυκας εις Αθηνας» προσπαθουσαν να ...μαθουν Τσιαμικο στον Λαο που δημιουργησε τον Τσιαμικο και το αποτελεσμα ηταν ελαφρως κωμικο.
Οι περι τους Εθνικους χορους ασχολουμενοι,δεν πρεπει να δουλευουν με την φαντασια τους προκειμενου να αναπαραστησουν χορους,γιατι εδω η φαντασια παραδοξως βλαπτει.Εδω χρειαζεται γνωση συγκεκριμενη και μελετη,πρωτα και κυρια του λαου που δημιουργησε τον χορο που προκειται να αναπαραστησουμε.Η γνωση και η μελετη δεν φτανουν αν οι αντιληψεις μας,τα πιστευω μας ερχονται σε αντιθεση μ'αυτα του συγκεκριμενου λαου που μελεταμε.Ετσι βλεπουμε Τσιαμικο που μονο Τσιαμικο δεν θυμιζουν και καλο θα ειναι οι ενδιαφερομενοι να παρουν...τις καμερες και να πανε στ'Αρβανιτοχωρια,στους γαμους και στα πανηγυρια για να μιλησουν και να συζητησουν τον Τσιαμικο στους τοπους που χορευεται.Πολλοι νομιζουν πως ο Τσιαμικος ειναι Βλαχικος χορος και πως καπου εκει πρεπει να τον αναζητησουν.Δεν εχουν καμμια σχεση οι Βλαχοι με τον Τσιαμικο,οπως αλλωστε δεν εχουν με την Φουστανελλα.Αλλα αυτη η εσφαλμενη αντιληψη,αναπαραγεται,γιατι οι Αθηναιοι και οι Μικρασιατες ολους τους μη Αθηναιους τους ελεγαν και λενε Βλαχους.Ετσι και σημερα ακομα υπαρχουν Αρβανιτες που λενε τα δημοτικα τραγουδια Βλαχικα και τις παλιες πατροπαραδοτες φορεσιες Βλαχικες,και ολα αυτα βεβαια σαν υποτιμητικοι προσδιορισμοι.Οι Βλαχοι ειναι αμοιροι αυτης της διαδικασιας και δεν φταινε σε τιποτα οι καημενοι.
Το ποση αγνοια υπαρχει και τι διαστρεβλωση εχει γινει απο μελετητες (και Αρβανιτες ακομα) σ'αυτα τα θεματα δεν λεγεται.Ο Γ.Κατσιμπαρδης στη μελετη του «Βλαχοι και Βακχοι στη Θηβα» περα απο τα τοσα ενδιαφεροντα που παραθετει, φαινεται να αγνοει σημαντικα στοιχεια για τους Αρβανιτες,αυτος ενας Αρβανιτης.Ο Βλαχικος γαμος εντασσομενος στις γιορτες των Λοιδοριων ειναι καταλοιπο διονυσιακων εορτων οπωσδηποτε,μα οι Βλαχοι ειναι ασχετοι με τη δημιουργια της γιορτης και με Διονυσιακα καταλοιπα.Ειναι απλως η αφορμη μιας σατυρας που προηλθε απο τους Θηβαιους και τους Αρβανιτες βασικα των Θηβων.που κατα την διαρκεια των αποκρηων,που οι ιδιοι τις αποκαλουν Λοιδουρα,ακριβως οπως οι Αρχαιοι τις ελεγαν γιορτες των Λοιδοριων,βρηκαν σαν βασικο θεμα διακωμωδησης και σατυρας τα γαμηλια εθιμα των Βλαχων,που καποια εποχη (2) ηλθαν και εγκατασταθηκαν στα Ανατολικα των Θηβων και συγκεκριμενα μετα τον Αη Θοδωρο στα λεγομενα Βλαχικα Κονακια.Ουτε διονυσιακα καταλοιπα εχουν οι Βλαχοι,σαν Φυλη, ουτε βεβαια ηταν νοητο να διακωμωδουν τους εαυτους τους.Απεναντιας οι Αρβανιτες διεσωσαν πληθος αρχαιων παραδοσεων και πολλες φορες με την ιδια τους την ονομασια,οπως στην προκειμενη περιπτωση,την γιορτη των Λοιδουρα=Λοιδοριων.Αλλωστε ολοι οι παλιοι «Συμπεθεροι» των Βλαχικων γαμων,ειναι Αρβανιτες.Τα Καγκελια που χορευονται ειναι Αρβανιτικα.Το νταουλι και η πιπιζα η καραμουτζα που ειναι τα βασικα οργανα,ειναι Αρβανιτικα κλπ.Οι Πανουσηδες και οι Λιαπηδες του Βλαχικου γαμου δεν ειναι εκεινοι που νομιζουν οι μεχρι τωρα μελετητες του.Ο Πανουσης,ειναι ο υπηρετης,το κοπελι,( κοπιλλ) και δεν σημαινει αυτα που υπαινισσονται για δηθεν συμβολικη αντιστροφη των...Τουρκαλβανων,που απο αφεντες εγιναν δουλοι και κατι τετοια ανεκδοτα και ειναι κριμα που τα αναπαραγει ενας Αρβανιτης σαν τον Κατσιμπαρδη.
Οι Λιαπηδες δεν ειναι «λεξη που στα ορεινα χωρια της Πινδου σημαινει Επαναστατες»,ειναι ολοκληρη φυλη Αρβανιτικη και η φορεσια των Λιαπηδων,η Φουστανελλα δεν ειναι «η επισημη γιορτινη στολη καθε Βλαχου».Αυτα ειναι εντελως ανιστορητα.
Μα ειναι πολυ απλο πραγμα να καταλαβουμε πως μια σατυρικη σκοπτικη διονυσιακη γιορτη,διακωμωδησης προσωπων,ηθων και εθιμων,οπως ειναι ο Βλαχικος γαμος,μονον απο Βλαχους δεν εχει προελθει,οπως δεν προερχεται απο γυφτους,ο λεγομενος «Γυφτικος γαμος»,που γινεται σε μερικα μερη της Ελλαδας.Και εδω εχουμε διακωμωδηση των γαμηλιων Εθιμων των Γυφτων,που βεβαια δεν γινεται απο τους ιδιους τους γυφτους,αλλα απο εκεινους που βρισκουν θεμα σατυρας και διακωμωδησης στα γυφτικα εθιμα.
Μα ειναι πολυ απλο πραγμα να καταλαβουμε πως μια σατυρικη σκοπτικη διονυσιακη γιορτη,διακωμωδησης προσωπων,ηθων και εθιμων,οπως ειναι ο Βλαχικος γαμος,μονον απο Βλαχους δεν εχει προελθει,οπως δεν προερχεται απο γυφτους,ο λεγομενος «Γυφτικος γαμος»,που γινεται σε μερικα μερη της Ελλαδας.Και εδω εχουμε διακωμωδηση των γαμηλιων Εθιμων των Γυφτων,που βεβαια δεν γινεται απο τους ιδιους τους γυφτους,αλλα απο εκεινους που βρισκουν θεμα σατυρας και διακωμωδησης στα γυφτικα εθιμα.
Αλλ'ας επανελθουμε στον Τσιαμικο.
Καθως ειπαμε η αναλυση του χορου θα μας δωσει αναγλυφα το προσωπο της Αρβανιτιας.Ο Τσιαμικος εχει Λεβεντια,υπερηφανεια,ομορφια στις κινησεις που υπογραμιζουν τις πιο πανω αρετες.Δεν ειναι ερωτικος χορος.Μα δεν ειναι και πολεμικος χορος ουτε αισθησιακος.Ο Τσιαμικος ειναι Θριαμβικος χορος.Κατι που αμφιβαλλουμε αν εχει σημερα το ομοιο του στον κοσμο.
Ο Τσιαμικος χορος υπογραμμιζει με τις κινησεις,την ομορφια,την Λεβεντια,την ανδρεια και την υπερηφανεια του Πρωτοχορευτη.Γιατι πρεπει εδω να τονιστει πως στο Τσιαμικο δεν χορευουν ολοι,αλλα μονον ο Πρωτοχορευτης.Ο δευτερος τον κραταει «καλα» και ειναι πραγματικα πολυ δυσκολο να «κρατησεις σωστα» και καλα τον επιδεξιο Πρωτοχορευτη με τις ανεπαναληπτες φιγουρες και τα πηδηματα, και υπολοιποι ακολουθουν και παρακολουθουν,συμμετεχοντας νοητα και ψυχικα,καμαρωνοντας και επικυρωνοντας αυτο που θελει να υπογραμμισει με τις κινησεις και τις φιγουρες του ο Πρωτοχορευτης.Καθως ειπαμε ειναι θριαμβικος χορος και συνηθως χορευεται απο αντρες,μα ειναι πραγματικα θαυμασιο να δει κανεις Τσιαμικο να χορευεται απο γυναικα Αρβανιτισσα.
Ο Τσιαμικος λοιπον ειναι θριαμβικος Επινικιος χορος.Χορευονταν μετα την μαχη αλλα και πριν η στην αναπαυλα και μας ειναι γνωστος αυτος ο πινακας του Εςς που παρουσιαζει τα παλλικαρια του Κολοκοτρωνη να χορευουν τον Τσιαμικο και σε πρωτο πλανο ο Γερος του Μωρηα στοχαστικος και σκεφτικος να οραματιζεται απελευθερωτικα στρατηγηματα.
Ισως ειναι ο μονος μη ερωτικος χορος,αν και η ερωτικη υπογραμμιση περναει μεσα απο την επιδειξη της Λεβεντιας,της ομορφιας και της επιδεξιοτητας του Πρωτοχορευτη.
Ο Τσιαμικος χορος υπογραμμιζει με τις κινησεις,την ομορφια,την Λεβεντια,την ανδρεια και την υπερηφανεια του Πρωτοχορευτη.Γιατι πρεπει εδω να τονιστει πως στο Τσιαμικο δεν χορευουν ολοι,αλλα μονον ο Πρωτοχορευτης.Ο δευτερος τον κραταει «καλα» και ειναι πραγματικα πολυ δυσκολο να «κρατησεις σωστα» και καλα τον επιδεξιο Πρωτοχορευτη με τις ανεπαναληπτες φιγουρες και τα πηδηματα, και υπολοιποι ακολουθουν και παρακολουθουν,συμμετεχοντας νοητα και ψυχικα,καμαρωνοντας και επικυρωνοντας αυτο που θελει να υπογραμμισει με τις κινησεις και τις φιγουρες του ο Πρωτοχορευτης.Καθως ειπαμε ειναι θριαμβικος χορος και συνηθως χορευεται απο αντρες,μα ειναι πραγματικα θαυμασιο να δει κανεις Τσιαμικο να χορευεται απο γυναικα Αρβανιτισσα.
Ο Τσιαμικος λοιπον ειναι θριαμβικος Επινικιος χορος.Χορευονταν μετα την μαχη αλλα και πριν η στην αναπαυλα και μας ειναι γνωστος αυτος ο πινακας του Εςς που παρουσιαζει τα παλλικαρια του Κολοκοτρωνη να χορευουν τον Τσιαμικο και σε πρωτο πλανο ο Γερος του Μωρηα στοχαστικος και σκεφτικος να οραματιζεται απελευθερωτικα στρατηγηματα.
Ισως ειναι ο μονος μη ερωτικος χορος,αν και η ερωτικη υπογραμμιση περναει μεσα απο την επιδειξη της Λεβεντιας,της ομορφιας και της επιδεξιοτητας του Πρωτοχορευτη.
1) Σε μερικα χωρια της Πελοποννησου τον Τσιαμικο τον λενε «Αρβανιτικο».
2) Το 1854,βλπ. Α.Βασιλειου «Η ΘΗΒΑ» 1981 σελ. 96.
Από εδώ
--BΛΕΠΕ:Τσάμηδες
