Καποιες «βεβηλες»σκεψεις
Συμφωνα με τον Γουδα,«Μετα την καταστροφην του Σκεντερμπεη,αποσπασμα ορθοδοξων Αλβανων εκ 200 περιπου μαχιμων συγκειμενον,διεσωθη εν Ηπειρω και απεφασισε να εγκατασταθει εν αυτη.Οι προισταμενοι του αποσπασματος,Μποτσαρης και Τζαβελλας εξελεξαντο τα απροσιτα ορη του Σουλιου,ινα διατηρησωσι εν αυτοις το τε μαχιμον ηθος και την θρησκειαν» (1).
Την παραδοση αυτη επιβεβαιωνει μεσω μαρτυριων Σουλιωτων και ο Λεοντιος Λεοντιου («Το Αλβανικον ζητημα»,1897 σελ. 122 επ.).
Βεβαια απορει κανεις επειδη δεν υπηρξε ιστορικα κανενος ειδους «Καταστροφη του Σκεντερμπεη» και ενδεχομενως να αμφιβαλλει για την ορθοτητα της Σουλιωτικης παραδοσης,αλλα ερευνωντας το θεμα βλεπουμε οτι αυτοι οι ανθρωποι ειχαν δικιο με την διαφορα οτι λεγοντας «καταστροφη του Σκεντερμπεη» δεν εννοουσαν φυσικα τον μεγαλο και γνωστο Γεωργιο Καστριωτη που πεθανε στις 17-1-1468,χωρις να νικηθει ουτε μια φορα απο τους Τουρκους,αλλα του εγγονου του,που ειχε ακριβως το ονομα του μεγαλου παππου του:Γεωργιος Καστριωτης Σκεντερμπεης.
Ο Σκεντερμπεης αυτος,συμφωνα με τον χρονικογραφο Μαρινο Σανουτο,διεμενε στο βασιλειο της Νεαπολης,οπου ηλθε μια Αλβανικη αντιπροσωπεια και τον προσκαλεσε να ηγηθει μιας επαναστασης κατα των Τουρκων.Οι επαναστατημενοι τον περιμεναν σαν Μεσσια,σαν ενσαρκωση του μεγαλου Σκεντερμπεη.Η Βενετικη Δημοκρατια ομως ανησυχησε απο αυτη τη συμμαχια Νεαπολης-Αλβανιας και προδοτικα συνελαβε και φυλακισε τον Σκεντερμπεη τον Νεωτερο,τον οποιο ομως αποφυλακισε μετα απο την εξεγερση του λαου και τον Μαρτιο του 1501 ο Σκεντερμπεης ο Νεωτερος αποβιβαζεται στα παραλια της Αλβανιας.
Τα αντικρουομενα συμφεροντα των διαφορων Ιταλικων Δημοκρατιων και Πριγκηπατων στην Αλβανια,οδηγησαν τελικα σε αποτυχια αυτην την εξεγερση που κρατησε μεχρι το 1506,δηλ. 5 χρονια.Μετα απο την συντριβη αυτης της επαναστασης ολη η Αλβανια,περιεχεται στην κατοχη των Τουρκων και το ονομα των απογονων του Σκεντερμπεη δεν ξανακουγεται πια (2).
Εχω λοιπον την γνωμη οτι σ'αυτην την «καταστροφη του Σκεντερμπεη» αναφερονται οι θρυλοι των Σουλιωτων και επομενως η εγκατασταση τους στα Σουλιωτικα βουνα θα πρεπει να χρονολογηθει στο 1506 και οχι στο 1468.
Τι ηταν εκεινο που εξασφαλιζε την απολυτη ελευθερια των Σουλιωτων;Οπωσδηποτε η γενναιοτητα τους,αλλα δεν αρκει αυτο και μονο.Σπουδαιοτατος παραγοντας ηταν ο τοπος.Κοιταζοντας πανοραμικα το γενικωτερο τοπιο,διαπιστωνεις οτι το Σουλι ειναι χτισμενο στη ριζα ενος βουνου,το οποιο βουνο, περικλειεται γυρω-γυρω,απο αλλα ψηλοτερα βουνα.Ειναι δηλ.εντελως αθεατο και δινει την δυνατοτητα αποτελεσματικης πολλαπλης αμυνας.
Οι Σουλιωτικοι λοιπον θρυλοι και ολοι οι συγγραφεις συμφωνουν οτι οι Σουλιωτες ηλθαν σ'αυτα τα βουνα απο αλλου.
Για τον συγκεκριμενο χωρο προελευσης υπαρχει διαφωνια μεταξυ των συγγραφεων.Ο Περραιβος(2α) λεει οτι συμφωνα με πληροφοριες Σουλιωτων,πριν απο ογδοντα χρονια υπηρχαν μολις 300 μαχιμοι που μετωκησαν απο τα γυρω χωρια του Σουλιου και απο τα ονοματα των οικογενειων συναγει το συμπερασμα οτι οι Ζερβαιοι ηλθαν απο το χωριο Ζερβο της Αρτας.Τρια αδελφια εφυγαν απο εκει και το ενα τουρκεψε,το αλλο πηγε στο Σουλι και το τριτο στην Κερκυρα,οπου μεχρι την εποχη του υπηρχε το επωνυμο Ζερβας η μαλλον Ζερβαται.Οι Μποτσαραιοι,συνεχιζει ο Περραιβος καταγονται απο το χωριο Δραγανη της Παραμυθιας.Οι Δρακαιοι (Δρακαται) απο το χωριο Μαρτανι της επαρχιας Λαμαρη κλπ. και αγνωστη παραμενει η προελευση των Τζαβελλαιων (Τζαβελλατ) και Πασαιων (Πασσατ),που στην εποχη του δεν υπαρχουν πια.Αυτες τις φαρες θεωρει και τις αρχαιοτερες ο Περραιβος και κανει την εκτιμηση οτι η ιστορια του Σουλιου δεν υπερβαινει τα 250 χρονια.
Για την προελευση των Σουλιωτων,περα απο την ειδικη αυτη αναφορα του Περραιβου.που δειχνει περισσοτερο εκτιμηση δικη του παρα λογικη Σουλιωτικη παραδοση,εχουν αποφανθει και αλλοι συγγραφεις.Ο Πουκεβιλ και ο Ληκ τους θεωρουν Τσαμηδες,κατι που αποτελει γενικοτερη εκδοχη των αποψεων του Περραιβου.Κλαδο των Τσαμηδων τους θεωρει και ο Φινλευ (3).
Αλλοι τους θεωρουν προερχομενους απο την Χειμαρρα και ο Αραβαντινος υποστηριζει οτι οι Σουλιωτες «οι πλειστοι των εις το Σουλιον προκατοικησαντων υπηρχον Αλβανικης φυλης,καταγομενοι οι εκ της Γαρδικης κωμης της Παραμυθιας» (4).
Η αποψη αυτη καθως φαινεται ειναι η κρατουσα μεταξυ των αναφερομενων στο Σουλι ιστορικων συγγραφεων,το θεμα δε θα ηταν ανευ σημασιας ουσιαστικης αν δεν μεσολαβουσαν τα κατοπινα γεγονοτα,δηλ. η δημιουργια Αλβανικου κρατους η εν συνεχεια αποστασια και εκδιωξη των μουσουλμανων Τσαμηδων,γεγονοτα που προσεδωσαν αλλη διασταση στο θεμα.
Στα προεπαναστατικα χρονια υπηρχε ενα αλλο θεμα που φαινοταν-αλλα δεν ηταν-ακανθωδες: Το θεμα της Γλωσσας των Σουλιωτων.Ηταν ενα θεμα που δεν ειχε ερευνηθει και οι Ελληνες λογιοι προσπαθουσαν να το αντιπαρελθουν με διαφορους τροπους,αφου εβλεπαν οτι δεν μπορουν να πεισουν τους Ευρωπαιους οτι οι Αλβανοι και Ελληνες αποτελουν ενα εθνος.
Ετσι ο Κοραης λ.χ.αποδεχεται οτι οι Σουλιωτες αποτελουν εθνολογικο μιγμα,αλλα...«Εστω οτι οι Σουλιωται καταγονται απο τοιουτον μιγμα νικητων και νικηθεντων,μη,δια τουτο ηναι ολιγωτερον Ελληνες απο τους Κωνσταντινουπολιτας...»(5).
Γι'αυτο αλλωστε σε επιστολη του προς την Σουλιωτικη Γερουσια των Δωδεκα(Πλεκεσια) συμβουλευει «...να φερετε εις την πατριδα σας κανενα δασκαλον να διδασκει τα φιλτατα τεκνα σας την Ελληνικην γλωσσαν...».
Ο Παπαρρηγοπουλος τους θεωρει ιδανικο Ελληνοαλβανικο μιγμα (6) και ο Κορδατος δεν τους θεωρει ουτε Ελληνες ουτε αξιους ιστορικης μνημονευσης,αλλα ληστοσυμμοριτες (7).Καθενας εχει τη δικη του αποψη περι του ποιος ειναι Ελληνας και ποιος οχι και επομενο ειναι να εχουν δημιουργηθει κωμικοτραγικες καταστασεις με τους δυσμοιρους Σουλιωτες και οχι μονο.Με ολα τα δεδομενα των ιστορικων που μας διεσωσαν Σουλιωτικες παραδοσεις,μπορουμε να βγαλουμε το εξης συμπερασμα:
1.Η εγκατασταση των Σουλιωτων,αρχιζει μετα την αποτυχια του επαναστατικου κινηματος του Σκεντερμπεη του Νεωτερου (1506) και την καταληψη ολης της Αλβανιας και Ηπειρου απο τους Τουρκους.
2.Ολες οι παραδοσεις που μας διεσωσαν οι συγγραφεις,ειναι αληθινες και μας δειχνουν την ιστορικη πραγματικοτητα.Οι παραδοσεις αυτες ερχονται σε αντιθεση,οχι επειδη δεν ειναι αληθινες,η ψευδονται οι συγγραφεις,αλλα επειδη στην αποψη καθε συγγραφεως δεν περιεχονται ολες οι Σουλιωτικες παραδοσεις,παρα μονον εκεινες που συγκεκριμενα ο καθενας απο αυτους συνελλεξε.Επιπροσθετο συμπερασμα που βγαινει,ειναι ακριβως η εκ πολλων διαφορετικων περιοχων καταγωγη των Σουλιωτων.Επομενως ταξινομωντας ολες αυτες τις παραδοσεις,λεμε οτι μετα το 1506,εγκαθιστανται στα βουνα αυτα οι πρωτοι Σουλιωτες,επαναστατες του Σκεντερμπεη του Νεωτερου,προερχομενοι απο βορεινες περιοχες.
Στην ελευθερη και ανεξαρτητη αυτη ορεινη κοινωνια με την παροδο του χρονου εντασσονται και αλλες δυναμικες φαρες απο τα πλησιοχωρα χωρια,που ειναι χωρια Τσαμικα,αλλα και απο πλεον απομακρυσμενες περιοχες ερχονται τα πιο δυναμικα,ατιθασα και τυχοδιωκτικα στοιχεια,οχι για να βρουν καλλιτερες συνθηκες ζωης,αλλα για αλλους λογους (Βεντετα,εκδικηση,φονικα,κλεψια κλπ.).Το Σουλι δηλ. ειναι μια εστια οπου βρισκουν ασυλο ολοι αυτοι οι ανθρωποι,που δεν χωρουν στην Οθωμανικη νομιμοτητα.
Το ιδιο ακριβως συμβαινει στα Μπαρδουνοχωρια της Λακωνιας,οπου κατοικουν μουσουλμανοι Αλβανοι,δημιουργωντας μια αυτονομη κοινωνια ολων των επαναστατικων και αναρχικων στοιχειων της Πελοποννησου.
Δηλ. το κοινωνικο φαινομενο του Σουλιου και της Μπαρδουνιας εχει κοινες αφετηριες.
Οι κατοικοι αυτων των περιοχων δεν ζουν απο την εργασια τους αλλα απο το οπλο τους και τη δυναμη τους.Ετσι αρπαζουν την σοδεια τους με το «αστου ντουα» ειτε πουλανε «προστασια» στους πλουσιους η φτωχους νοικοκυρηδες του καμπου.
Η παραδοση της «προστασιας» απο τη Σικελικη Μαφια και τη Καλαβρεζικη Καμορρα,πιστευω ακραδαντα οτι εχει τις ριζες της στην περιοχη της Ηπειρου και Αλβανιας.
(1) Βλπ. «Παραλληλοι βιοι» τομ.Η σελ. 46.
(2) Βλπ.«Ιστορια της Αλβανιας» των S.Pollo-A.Puto σελ.121.
(2α) Βλπ. Χρ.Περραιβου:«Ιστορια Παργας και Σουλιου».
(3) Βλπ.Βλπ. την Ελλην.μεταφραση του εργου του «ιστορια της Ελληνικης Επαναστασεως»,σε μεταφραση Αλ. Κοτζια σελ. 39.
(4)Τ.Β.σελ. 156,δηλ. Τσαμηδες τους κατονομαζει και αυτος.
(5)Βλπ.αποσπασμα της επιστολης του,στην «Χρονογραφια της Ηπειρου» του Αραβαντινου,τ.β σελ. 156.
(6)Βλπ.«Ιστορια του Ελληνικου Εθνους» Τ. 8ος κεφ. ΣΤ.
(7)Βλπ. «Ιστορια της Νεωτερης Ελλαδας»,Τ.Α' σελ. 405,407,409.
---
Στην Β.Αλβανία στην περιοχή της Σκόντρα χρησιμοποιείται η φράση «καμόρα ρούγεν»,πήρα τον δρόμο.Πρόκειται στην ουσία γιά δύο λέξεις όμως προφέρεται ως μία.
ΒΛΕΠΕ:Γκεκαριά
ΒΛΕΠΕ:(2)http://ellines-albanoi.blogspot.com/2009/07/2.html
