Ο ευφάνταστος ζωγραφικός κόσμος του καλλιτέχνη παρουσιάζεται διαδοχικά σε τρεις εκθέσεις, στην Αθήνα, στα Χανιά και στη Λευκωσία
Ο Τέτσης και το ελληνικό φως
συνέντευξη
Ο Νικόλαος Λύτρας και ο Μιχαήλ Οικονόμου είναι οι σημαντικοί ζωγράφοι τους οποίους θαυμάζει βαθιά και ανυπόκριτα ο Παναγιώτης Τέτσης. Ο μεν πρώτος θεωρείται ένας από τους σημαντικότερους εξπρεσιονιστές υπαιθριστές, ο οποίος συνέβαλε στην ανατροπή του ακαδημαϊκού ρεαλισμού του 19ου αιώνα, ενώ ο δεύτερος εκφραστής μιας ιδιότυπης πρωτόφαντης τοπιογραφίας. Ο Τέτσης χάραξε και ακολούθησε τον δικό του δρόμο παραμένοντας πιστός στην εικονιστική τέχνη μέσα από τη ζωγραφική και τη χαρακτική, στην εμβάθυνση των μυστικών του αμείλικτου ελληνικού φωτός και των χρωμάτων, στην ολοκλήρωση της καθαρά προσωπικής του έκφρασης. Στοχαστικός παρατηρητής της φύσης και του τοπίου (Αθήνα, Υδρα, Σίφνος) καταφέρνει να συλλαμβάνει τη χρωματική υφή του περιβάλλοντος με μια μοναδική αυθεντικότητα και παράλληλα όταν στρέφει το βλέμμα του στην ανθρώπινη μορφή να αποδίδει, με μοναδική ευκολία, τη γνησιότητα της έκφρασης. Η Μαρίνα Λαμπράκη - Πλάκα, μελετήτρια του πολυεπίπεδου έργου του, εύστοχα παρατηρεί: «Ο Τέτσης επιμένει να βρει το δικό του χρωματικό ιδεόγραμμα του ελληνικού φωτός. Σε αυτό το πείσμα, το "αρβανίτικο", οφείλουμε την αποκάλυψη μιας άλλης Ελλάδας. Της Ελλάδας του Τέτση που δεν άργησε να γίνει και δική μας». Αυτή την Ελλάδα θα παρουσιάσει με αντιπροσωπευτικά του έργα από τις ενότητες «Υδρα», «Σίφνος», «Λαϊκές αγορές» και «Πορτρέτα» στις δύο μεγάλες του εκθέσεις: τον Απρίλιο στα Νεώρια Δήμου Χανίων και τον Μάιο στο Δημοτικό Κέντρο Τεχνών Λευκωσίας σε συνεργασία με το Ιδρυμα Πιερίδη. Ενώ, αυτές τις ημέρες στην Αθήνα, η γκαλερί «Νέες Μορφές» (Βαλαωρίτου 9) φιλοξενεί μια εντυπωσιακή σειρά υδατογραφιών και παστέλ με «νεκρές φύσεις». Γι' αυτή τη νέα του δουλειά μας μίλησε ο δημιουργός τους: «Πιστεύω ότι πρόκειται για ένα βήμα στη δουλειά μου μέσα στη γενική αντίληψη που έχω διαμορφώσει όλα αυτά τα χρόνια. Δεν πρόκειται για μια επανάληψη. Ασχολήθηκα με τις ακουαρέλες, με τις οποίες ασχολούμαι τα τελευταία πέντε - έξι χρόνια. Ενα υλικό που ούτε ήξερα ούτε είχα μεταχειριστεί και που ούτε ξέρω ακόμη. Γιατί ο τρόπος που κάνω τις ακουαρέλες είναι τελείως ανορθόδοξος, δεν είναι αυτός που ξέρουμε. Βγαίνουν με ταλαιπωρίες, με τριψίματα, με επαναλήψεις. Να φανταστείτε ότι το 95% είναι ξαναδουλεμένες...».
Κύριε Τέτση, πόσο συχνά καταστρέφετε έργα σας;
«Αντί να καταστρέφω ένα έργο μου, λέω "αυτό πρέπει να γίνει" και συνεχίζω να δουλεύω έστω και αν θεματικά βγει κάτι διαφορετικό. Σπάνια καταστρέφω έργα μου. Στην ιδιοσυγκρασία μου είναι να επιμένω στο να κερδίσω κάτι και όχι στο να χάνω. Ετσι επιμένω να δουλεύω ένα έργο μου έστω και αν χάσει ορισμένα σημεία από τη δροσιά της πρώτης χειρονομίας, γιατί τελικά κερδίζει σε σταθερότητα και πλαστική πυκνότητα».
Από ποια νέα πλαστικά στοιχεία εμφορείται η τωρινή σας δουλειά;
«Οταν κάποιος αναζητεί την καλυτέρευση της πλαστικής του γλώσσας, δεν βρίσκει νέα στοιχεία αλλά προχωρεί αυτά που έχει. Η πεποίθησή μου είναι ότι δεν κάνω πηδήματα, κάνω βήματα».
Η ζωγραφική σημάδεψε τη ζωή σας. Ποιες ήταν και εξακολουθούν να είναι οι πηγές της έμπνευσής σας;
«Πηγές είναι τα βιώματά μου. Δεν μπορώ να ζωγραφίσω ξαφνικά. Πρέπει να ζήσω κάτι. Για παράδειγμα σας αναφέρω τη λαϊκή αγορά την οποία έβλεπα επί 30 χρόνια. Μετά ωρίμασε και βγήκε. Το τοπίο της Υδρας με απασχόλησε μια ολόκληρη ζωή, μην ξεχνάτε ότι είμαι Υδραίος».
Και όσον αφορά την τελευταία σας δουλειά με τις «νεκρές φύσεις»;
«Αυτή η φρουτιέρα επαναλαμβάνεται συνέχεια. Δεν έχει σημασία τι αντικείμενα ζωγραφίζεις αλλά το πώς τα ζωγραφίζεις. Γι' αυτό παλεύοντας με αυτή τη φρουτιέρα το έκανα με τόση όρεξη σαν να ήταν για πρώτη φορά».
Το θέμα δεν κάνει τη ζωγραφική αλλά η ζωγραφική το θέμα και εσείς εδώ και περίπου πέντε δεκαετίες αγωνίζεστε για τη δημιουργία μιας νέας εικόνας. Τι είναι τελικά η τέχνη;
«Ποτέ δεν έχω πει "θα καθήσω ένα μήνα να κάνω διακοπές χωρίς να κάνω τίποτε". Αντιλαμβάνεστε ότι αισθάνομαι μια ενοχή όταν δεν δουλεύω».
Σας έχουν αποκαλέσει «ηδονιστή του χρώματος», θα θέλατε να μας μιλήσετε για τη σχέση σας με το χρώμα και το φως;
«Ας μην το απομονώσουμε. Μη λέμε ότι ένας ζωγράφος είναι χρωματιστής. Νομίζω ότι το χρώμα και το σχέδιο συμπορεύονται. Επειδή βάζω μερικά έντονα χρώματα σημαίνει ότι είμαι χρωματιστής; Οτι είμαι ζωγράφος του χρώματος; Πιστεύω ότι ο πιο μεγάλος άθλος είναι το να μην έχεις έντονα χρώματα και να είσαι χρωματιστής. Μπορεί να είσαι ζωγράφος του χρώματος και να χρησιμοποιείς δύο ή τρία χρώματα».
Στα Χανιά και στην Κύπρο θα παρουσιάσετε και τα τελευταία πορτρέτα που φιλοτεχνήσατε. Αισθάνεστε ευχάριστα ή στενόχωρα όταν σας ζητούν να ζωγραφίσετε ένα πορτρέτο;
«Οταν πρόκειται για ιδρύματα δεν θέλω να τους αρνηθώ και από τη στιγμή που ο εικονιζόμενος απουσιάζει αισθάνομαι πιο άνετα. Διότι με τους άλλους αρχίζουν να μου λένε "δεν μοιάζει, δεν κάνει...". Κάνω πορτρέτα για την ευχαρίστησή μου και ποτέ δεν επιθυμώ να εμπλακώ σε περιπέτειες εξαιτίας του πορτρέτου κάποιας κυρίας ή δεσποινίδας».
Υστερα από τόσα χρόνια θητείας σας στην ΑΣΚΤ πιστεύετε ότι η αισθητική διδάσκεται;
«Ολα ξεκινάνε από την αντίληψη. Διαμορφώνεις την αισθητική σου με το να βλέπεις. Οταν μάθεις να βλέπεις χρειάζεται μετά και η παιδεία. Η τέχνη λειτουργεί με την πρώτη επαφή».
Αλήθεια, πώς κρίνετε τη σύγχρονη ελληνική τέχνη;
«Η αλήθεια είναι ότι εμείς δεν παράγουμε καινούργια πράγματα. Δεν χαράζουμε καινούργιους δρόμους στην τέχνη. Επομένως, όπως συνέβαινε πάντα, φέρνουμε αυτό που γίνεται αλλού. Κόβουμε τα λουλούδια από έναν κήπο και τα βάζουμε σε ένα βάζο. Η Ελλάδα κατά κάποιον τρόπο είναι το ανθοδοχείο. Δεν πιστεύω ότι παράγονται νέες απόψεις και αντιλήψεις».
Ποιους ομοτέχνους σας θαυμάζετε;
«Θαυμάζω τον Νικόλαο Λύτρα και τον Μιχάλη Οικονόμου. Επίσης τον Μπουζιάννη, τον Γιάννη Τσαρούχη, τον Γιάννη Μόραλη. Θα προτιμούσα βέβαια να σας μιλήσω περισσότερο για το ποιες ήταν οι καλύτερες εκθέσεις που είδα φέτος. Και η έκθεση του Νίκου Χουλιαρά ήταν πολύ ωραία».
http://www.tovima.gr/default.asp?pid=2&ct=80&artid=96528&dt=22/02/1998
