ΥΔΡΑ

Απο τον μεγαλο διανοητη Ε.Π.Παπανουτσο.Δημοσιευθηκε στο περιοδικο
«Φυση και Ζωη» τ.86/92.



Οταν αντικριζεις ξαφνικα το γραφικο λιμανι τουτου του απιθανου νησιου,σαστιζεις και αν τυχει να μην εχεις ψυχικα πρετοιμασθει,αναρωτιεσαι:Εγινε λοιπον το θαυμα και ταξιδεψες πισω στο χρονο,στα περασμενα τα τοσο μακρινα για το αισθημα του πεζου καιρου μας;Ολα εδω εχουν την αερινη ελαφροτητα που χαρακτηριζει τον ευκολο μυθο του ονειρου.Η παρασταση θυμιζει παλια ξυλογραφια που την αγγιξε η μπαγκετα ενος καλογνωμου μαγου κ'εγινε μια πραγματικη νησιωτικη πολιτεια με τα καστρα και τις νταπιες της,με την προκυμαια και τα ανηφορικα δρομακια της,με τα σπιτια της τ'αρχοντικα,σοβαρα και στεριοχτισμενα,και τ'αλλα,τα λαικα,παστρικα κι'αναλαφρα,χαμογελαστα.Παραξενευεσαι μονο που βλεπεις ανθρωπους αληθινους στα μαγαζια να μπαινοβγαινουν και να κουβεντιαζουν.Και τουτο λοιπον το καταφερε ο φοβερος μαγος; Δεν ειμαστε εδω μονοι και τοσο γεματοι απο τον εαυτο μας,οπως στα περιστατικα του ονειρου,τοτε που ολα τα αλλα προσωπα ειναι δικα μας ομοιωματα κ'εμεις μιλουμε με τη γλωσσα τους,αλλα υπαρχουν και οντα πραγματικα στην εικονα...
Ο ηλιος του μεσημεριου με το καλοκαιριατικο μενος του καιει και φωτιζει διχως ελεος το μουραγιο και τα βραχια του γυμνου νησιου.Το πλοιο που μας εφερε αποχαιρεταει τωρα σφυριζοντας και παει να σεργιανισει κι'αλλου την περηφανια του.Σε μια στιγμη περναει συρριζα κατω απο τη σειρα των μικρων ειδυλλιακων κανονιων που εχουν αραδιαστει δεξια κι'αριστερα στην εισοδο του λιμανιου.Αλλα εκεινα δεν βροντουν.Ειναι πλασματα κι'αυτα του ονειρου.Ψευτικα.Τα πιο συμπαθητικα κανονια του κοσμου.Εντελως διακοσμητικα...
Η ιστορια λεει-και τι δεν εχει να πει η ιστορια-για το επος τουτου του νησιου! Η ιστορια λοιπον,λεει οτι τις χαρες,τους καημους και τα πλουτη της θαλασσας τα πρωτοδιδαξε στους παλαιους Υδραιους,ξενοφερμενους στο καταπρασινο τοτε απο δαση νησι (η ναυπηγικη το αποψιλωσε),ενας αλαφροισκιωτος συχωριανος τους,που ξαφνικα του πηρε τον υπνο μια θεοτρελη ιδεα.
Ενα πρωι αρχισε να πελεκαει κατι αγρια δοκαρια και σιγα-σιγα εφτιαξε μια πελωρια,κακομουτσουνη σκαφη.Με αυτην ελεγε πως θα γινοτανε καραβοκυρης και θα ταξιδευε.Ο κοσμος τον εβλεπε να ιδροκοπαει και κοροιδευε.Και οταν αποφασισε να ριξει στη θαλασσα τουτο το κασονι,μαζευτηκε στην παραλια για να γελασει με την αποκοτια του.
Εκεινος ομως το εσυρε στο νερο,μπηκε μεσα μ'ενα -δυο θεοπαλαβους συντροφους,ανοιξε κ'ενα αστειο πανι που το ειχε φτιαξει οπως -οπως και (Θεε μου!πως ηταν δυνατον;) δεν εβουλιαξε,αλλα ανοιχτηκε στο πελαγος και χαθηκε.Υστερα απο καμποσο καιρο γυρισε,με τη σκαφη του παλι,αλλα και με λουσια και φλουρια,και τι δεν ανιστορουσε!Ειχε φτασει ως τη Σμυρνη και το ταξιδι πηγε καλα...
Αυτο ητανε.Απο την ωρα και απο την τρελα εκεινη αρχιζει η μεγαλη ναυτικη ιστορια του νησιου.Δεν επερασαν απο τοτε παρα πολλα χρονια και τα υδραιικα καραβια,με σκαρια που ολο και περισσοτερο μεγαλωναν κι ομορφαιναν,οργωναν απ'ακρη σ'ακρη τη Μεσογειο και οι καπεταναιοι,καθως και τα τσουρμα τους,που αφοβα τα 'βαζαν με τις θυελλες και με τους κουρσαρους,γυριζοντας στο νησι δεν εφερναν πισω μονο ταλληρα,αλλα κ'ενα τονο ζωης που σιγα-σιγα μεταμορφωσε τουτο το φτωχο αρβανιτικο χωριο σε μια δυνατη,πλουσια και πολιτισμενη πολιτεια...
Τον πλουτο και τον πολιτισμο της εποχης εκεινης τον αισθανεσαι σημερα και τον αναπνεεις μεσα στα επιβλητικα μεγαρα που διασωθηκαν και συντηρουνται με τα χερια και το γουστο ευλαβικων απογονων.Ειναι εκπληκτικη η ευρυθμια,η στερεοτητα,η σοφη διαμορφωση του χωρου,η λιτη και αρμονικη γραμμη,η ανεση και η αρχοντια αυτων των λαμπρων κτισματων.
Οταν ερχεσαι απο την συγχρονη μεγαλη πολη,οπου η κτιριακη ασχημια επαναλαμβανεται ατελειωτα σε πολλαπλες ομοιομορφες εκδοσεις,και ζησεις για λιγες ημερες τους καλοκομμενους χωρους των υδραιικων σπιτιων,εσωτερικους και εξωτερικους,καταλαβαινεις τι εχει αλλαξει μεσα στην ψυχη του σημερινου ανθρωπου των πολεων και για τουτο επιτρεπει στο χαλασμενο γουστο του να χτιζει αυτα τα πολυτελη τερατουργηματα που δειχνουν τη μικρονοια και τη ματαιοτητα του.Μεσα του εχει ανεπανορθωτα φθαρει μια παναρχαια δοξα του ανθρωπου:το αισθημα του σπιτιου.
Αλλοτε το σπιτι ηταν ενας ερρυθμος χωρος που αγκαλιαζε και στεγαζε ολες τις μεγαλες υποθεσεις της ζωης:Το 'χτιζε η οικογενεια για να γεννησει εκει μεσα τα παιδιατης,να τα μεγαλωσει και να τα παντρεψει,για να γεροκομησει τους γονιους της,να τους ψυχαγωγησει και υστερα με τιμες να τους κηδεψει,για να προφυλαξει και να δειξει το εχει της σε φιλους και εχθρους,για ν'αναπνεει απο τους μοχθους της ζωης και να διασκεδαζει και να χαιρεται τις χαρες,να λυπαται και τις λυπες της.Γι'αυτο εβαζε τα δυνατα του ο τεχνιτης να το πλασει οπως το ηθελαν οι αναγκες και τα αισθηματα εκεινων των σπιτικων ανθρωπων που λατρευαν την κατοικια τους.
Σημερα χασαμε και τουτο το αισθημα μαζι με τοσα αλλα.Και κατασκευαζουμε τα διαμερισματα μας σαν τα μηχανικα στρωματα των κρεββατιων που ειναι και ξυπνητηρια,κουρντιζονται και την ωρισμενη ωρα σου δινουν μια κλωτσια,για να σηκωθεις και να βγεις εξω.Για να χαθεις μεσα στους απροσωπους χωρους της σημερινης μεγαλουπολης:στο εργοστασιο,στο γραφειο,στον κινηματογραφο,στο νοσοκομειο,στο νυχτερινο κεντρο,στο αθλητικο γηπεδο.Αυτων των χωρων η αρχιτεκτονικη ενδιαφερει την εποχη μας περισσοτερο απο τη μορφη της προσωπικης κατοικιας...
Στη μεγαλη και κρισιμη ωρα του Εθνους η Υδρα,δισταχτικη στην αρχη,επειτα ομως αρχοντικα γαινναιοψυχη,τα εδωσε ολα στον Αγωνα:πλοια και στερνες γεματες χρυσαφι,οπλα και γνωμες,ναυτες και ναυαρχους.Τα εδωσε οπως το αρσενικο εντομο αποθυσαυριζει καιρο την αλκη του και επειτα προσφερει τη ζωη του ολοκληρη μεσα σε μια και μονη στιγμη,τη στιγμη του υμεναιου.Με την ιδια ενστιγματικη απλοχερια εδωσε τους θησαυρους της και η Υδρα την ωρα της αναποτρεπτης θυσιας,και ορθωθηκε τοτε στα ποδια της η Πατριδα,αλλα το νησι αρχισε σιγα-σιγα να καταρρεει.Εως οτου εγινε ο,τι ειναι τωρα:μια δοξασμενη σελιδα της ιστοριας και μια συγκινητικη αναμνηση ενος για παντα χαμενου ολβου.
Δουλευει ταχα η ιστορικη Μοιρα οπως η Ζωη,δηλαδη με τα ενστικτα;Εκεινη προετοιμασε τα υλικα και ανθρωπινα πλουτη του νησιου,για να τα καταδαπανησει διχως οικτο την ωρα που τα χρειαστηκε για τους σκοπους της,οπως ακριβως κανει η Φυση με τις δυναμεις των πλασματων της;
-Δεν αποκλειεται.Ομως φρονιμοτερο ειναι ν'αναζητουμε τη σκοπιμοτητα,οχι πριν,αλλα υστερ' απο τα αποτελεσματα.Ας χρωσταμε χαρη στο πεισματαρικο αρβανιτικο κεφαλι,που βαλθηκε να καταχτησει τη θαλασσα.Ας ευλογουμε την παληκαρια του θαλασσοδερμενου ναυτικου,που εμαθε να χειριζεται τα σκοινια τοσο καλα οσο και το τσεκουρι.Ας ευγνωμονουμε ακομη το εμπορικο πνευμα του αρχοντα που ηξερε να κρυψει τα ταλληρα του,για να'χει αργοτερα η καρδια να τα σκορπισει την ωρα του παθους.
Χωρις αυτες τις λαμπρες συμπτωσεις της ιστορικης σκοπιμοτητας με την ιστορικην αιτιολογια (που φυσικα δεν ειναι οι μονες) η σκλαβια θα πλακωνε ακομα τα χωματα και τα κοκκαλα μας.