Το χωριό ΚΑΡΤΕΡΙ (παλιά ονομασία Καρτέρεζα) ιδρύθηκε κατά το έτος 1500 μ.Χ. από τους κατοίκους μετοικίσαντες μετά τον εξισλαμισμό των μέχρι τότε χριστιανικών χωριών, Μαζαρακιά - Παγκράτες - Λαδο- χωρίιου - και χωριά Φιλιατών, οι οποίοι δεν αποδέχτηκαν τον εξισλαμισμό.
Στην τοποθεσία όπου κατοίκησαν οι πρώτοι κάτοικοι ανομάζετο «Μπρέκου Λιοφάτα» είναι λόφος ευρισκόμενος στο σταυροδρόμι των γύρω χωριών της περιοχής και λόγω γεωγραφικής θέσης έλαβε και το όνομα «ΚΑΡΤΕΡΕΖΑ».
Οι πρώτοι κάτοικοι του - ακόμα και σήμερα οι μεγάλοι τουλάχιστον - μιλούσαν εκτός της ελληνικής γλώσσας και την αρβανίτικη.
Για τούτο και η πρώτη ονομασία είναι λέξη αρβανίτικη.
Η αλλαγή της ονομασίας από ΚΑΡΤΕΡΕΖΑ σε ΚΑΡΤΕΡΙ φαίνεται στο ΦΕΚ184/1919, έκτου αρχείου περί συστάσεως των Δήμων και Κοινοτήτων 1836-1939 και της Διοικητικής Διαιρέσεως του Κράτους.
Η περιοχή του χωριού είναι ημιορεινή και οι κάτοικοι του από τότε μέχρι και σήμερα ασχολούνται με την γεωργοκτηνοτροφία σε οικογενειακή μορφή.
Λόγω όμως της μικρής απόδοσης του πολυτεμαχισμένου μικρού κλήρου και της μη συμπαράστασης των εκάστοτε πολιτειών οι κάτοικοι του αναγκάστηκαν να μεταναστεύσουν (ακόμα και σήμερα) σε ξένες ευρωπαϊκές χώρες για εξεύρεση εργασίας και εξοικονόμηση των προς το ζειν.
Από την ίδρυση του μέχρι την περίοδο 41-44 το χωριό μας που ήταν μαζί με το Ελευθέρι και τους Σπαθαραίους- τα μόνα χριστιανικά χωριά της περιοχής Μαργαριτίου- ενώ στα υπόλοιπα κατοικούσαν Αλβανοτουρκοτσάμηδες γνωστοί για την δράση τους σε βάρος του χριστιανικού πληθησμού.
Κατώρθωσε να επιβιώσει και να διασώσει τα πολύτιμα για κάθε άνθρωπο αγαθά - την θρησκεία του την γλώσσα του, τα ήθη και έθιμα του, την ελευθερία του. Από το έτος 1908 με την θέσπιση του Τουρκικού Συντάγματος (Χουριέτ) οπότε δόθηκαν προνόμια παιδείας και θρησκείας στους χριστιανούς λειτούργησε για πρώτη φορά Δημοτικό Σχολείο το οποίο ήταν τριθέσιο.
Παλαιότερα η μόρφωση γινόταν σε κρυφό Σχολείο.
Η προσήλωση των πρώτων κατοίκων στην θρησκεία φαίνεται από την ύπαρξη και τη διάσωση των εκκλησιών με παλιότερη τον «Άγιο Νικόλαο» η οποία κτίστηκε όπως φαίνεται σε επιγραφή το έτος 1795.
Προ του 1913 το ΚΑΡΤΕΡΙ αποτελούσε κοινότητα με αιρετό κοινοτικό συμβούλιο το οποίο εκλεγόταν δια βοής από τους κατοίκους του.
Η ενδυμασία των κατοίκων - όπως φαίνεται και στις διάφορες φωτογραφίες που διασώθηκαν - ήταν :
Για τους άνδρες : Η μπουραζάνα (σημερινό παντελόνι), η πουκαμίσα και τα τσαρούχια.
Για τις γυναίκες : Φόρεμα μακριού μήκους ως τον αστράγαλο, η ποδιά και το γιλέκο.
Φορούσαν διάφορα στολίδια και κεντήματα στο στήθος και στην μέση τα λεγόμενα «Σπαλέτα».
Στη μέση φορούσαν ζώνη με διάφορα ασημένια κεντίδια τους λεγόμενους «τοκάδες».
Την περίοδο 41- 44 το χωριό μας - εκτός της ολοκληρωτικής πυρπόλησης του από τους Αλβανοτουρκοτσάμηδες δορυφόρους που συνεργάζονταν με τον Ιταλογερμανό κατακτητή και τον διωγμό των κατοίκων του σε διάφορες περιοχές είχε στον βωμό της αντίστασης και ανθρώπινα θύματα.
http://www.e-margariti.gr/el/d_karteri.htm
Στην τοποθεσία όπου κατοίκησαν οι πρώτοι κάτοικοι ανομάζετο «Μπρέκου Λιοφάτα» είναι λόφος ευρισκόμενος στο σταυροδρόμι των γύρω χωριών της περιοχής και λόγω γεωγραφικής θέσης έλαβε και το όνομα «ΚΑΡΤΕΡΕΖΑ».
Οι πρώτοι κάτοικοι του - ακόμα και σήμερα οι μεγάλοι τουλάχιστον - μιλούσαν εκτός της ελληνικής γλώσσας και την αρβανίτικη.
Για τούτο και η πρώτη ονομασία είναι λέξη αρβανίτικη.
Η αλλαγή της ονομασίας από ΚΑΡΤΕΡΕΖΑ σε ΚΑΡΤΕΡΙ φαίνεται στο ΦΕΚ184/1919, έκτου αρχείου περί συστάσεως των Δήμων και Κοινοτήτων 1836-1939 και της Διοικητικής Διαιρέσεως του Κράτους.
Η περιοχή του χωριού είναι ημιορεινή και οι κάτοικοι του από τότε μέχρι και σήμερα ασχολούνται με την γεωργοκτηνοτροφία σε οικογενειακή μορφή.
Λόγω όμως της μικρής απόδοσης του πολυτεμαχισμένου μικρού κλήρου και της μη συμπαράστασης των εκάστοτε πολιτειών οι κάτοικοι του αναγκάστηκαν να μεταναστεύσουν (ακόμα και σήμερα) σε ξένες ευρωπαϊκές χώρες για εξεύρεση εργασίας και εξοικονόμηση των προς το ζειν.
Από την ίδρυση του μέχρι την περίοδο 41-44 το χωριό μας που ήταν μαζί με το Ελευθέρι και τους Σπαθαραίους- τα μόνα χριστιανικά χωριά της περιοχής Μαργαριτίου- ενώ στα υπόλοιπα κατοικούσαν Αλβανοτουρκοτσάμηδες γνωστοί για την δράση τους σε βάρος του χριστιανικού πληθησμού.
Κατώρθωσε να επιβιώσει και να διασώσει τα πολύτιμα για κάθε άνθρωπο αγαθά - την θρησκεία του την γλώσσα του, τα ήθη και έθιμα του, την ελευθερία του. Από το έτος 1908 με την θέσπιση του Τουρκικού Συντάγματος (Χουριέτ) οπότε δόθηκαν προνόμια παιδείας και θρησκείας στους χριστιανούς λειτούργησε για πρώτη φορά Δημοτικό Σχολείο το οποίο ήταν τριθέσιο.
Παλαιότερα η μόρφωση γινόταν σε κρυφό Σχολείο.
Η προσήλωση των πρώτων κατοίκων στην θρησκεία φαίνεται από την ύπαρξη και τη διάσωση των εκκλησιών με παλιότερη τον «Άγιο Νικόλαο» η οποία κτίστηκε όπως φαίνεται σε επιγραφή το έτος 1795.
Προ του 1913 το ΚΑΡΤΕΡΙ αποτελούσε κοινότητα με αιρετό κοινοτικό συμβούλιο το οποίο εκλεγόταν δια βοής από τους κατοίκους του.
Η ενδυμασία των κατοίκων - όπως φαίνεται και στις διάφορες φωτογραφίες που διασώθηκαν - ήταν :
Για τους άνδρες : Η μπουραζάνα (σημερινό παντελόνι), η πουκαμίσα και τα τσαρούχια.
Για τις γυναίκες : Φόρεμα μακριού μήκους ως τον αστράγαλο, η ποδιά και το γιλέκο.
Φορούσαν διάφορα στολίδια και κεντήματα στο στήθος και στην μέση τα λεγόμενα «Σπαλέτα».
Στη μέση φορούσαν ζώνη με διάφορα ασημένια κεντίδια τους λεγόμενους «τοκάδες».
Την περίοδο 41- 44 το χωριό μας - εκτός της ολοκληρωτικής πυρπόλησης του από τους Αλβανοτουρκοτσάμηδες δορυφόρους που συνεργάζονταν με τον Ιταλογερμανό κατακτητή και τον διωγμό των κατοίκων του σε διάφορες περιοχές είχε στον βωμό της αντίστασης και ανθρώπινα θύματα.
http://www.e-margariti.gr/el/d_karteri.htm
