ENA IΣΤΟΡΙΚΟ ΕΓΓΡΑΦΟ ΤΟΥ 1567

Εγγραφο,εκδοθεν το πρωτον εν τη Ταχιρι οσμανη εντζουμενη τ.Δ' σ.1450'

Ο Τounefort,που περιηγηθηκε την Ανδρο το 1700,οπως προαναφεραμε,γραφει,οτι οι Ανδριοι απεχθανονταν τους Φραγκους,μαλιστα τον τελευταιο δυναστη Ιωαννη Φραγκισκο Σομμαριπα αποπειραθηκαν να τον δολοφονησουν,οποτε αυτος αναγκαστηκε να φυγει κι εκεινοι αποφασισαν να δωσουν το νησι τους οικειοθελως στους Τουρκους.Για να απαλλαγουν μια για παντα απο τους Φραγκους κατακτητες.
Μολις λοιπον,εμαθαν για τον καταπλου του Πιαλη Καπουδαν Πασα (1566) στο Αιγαιο,εστειλαν πρεσβεια στο σαντζαμπεη της Ευβοιας.Απο Ελληνες κι Αρβανιτες,η οποια ανηγγειλε στον μπεη,οτι στην Ανδρο,οι Ελληνες και οι Αρβανιτες ειναι χιλια οκτακοσια σπιτια,ενω οι Φραγκοι μονο πενηντα-εξηντα οικογενειες,οτι δωδεκα Φραγκοι παιρνουν τις προσοδους του Νησιου(πραγμα,που φανερωνει,οτι η Ανδρος ηταν διηρεμενη σε δωδεκα τιμαρια),οτι οι Φραγκοι βιαζουν τις γυναικες και σκοτωνουν αυτους,προσφερουν τροφες σε πειρατικα πλοια και γενικα προξενουν ταραχες και ζημιες.Δηλωσαν δε, οτι προσφερουν σ'αυτους,επιπλεον φορο απο εκεινον που καταβαλλουν για να απαλλαγουν οριστικα απο τη φραγκικη δυναστεια.Ας δουμε,ομως το εγγραφο,που δημοσιευθηκε απο το Σαλιχ Σαβφετ βεη,ανδρα λογιο,πλοιαρχο του τουρκικου πολεμικου ναυτικου,καθηγητη στην τουρκικη ναυτικη σχολη δοκιμων.

Διαταγη προς τον μπεηλερμπεγην των νησων:
«Εγραψεν ο νυν μπεγης της Εγριπος (Ευβοια) Μεχμετ,διατητηθειη η δοξα αυτου,και ο καδης,αυξηθειη η αρετη αυτου,οτι προσηλθον δεκα τζιμ-μη (φορολογουμενοι) εκ των προκριτων κιαφερ (απιστοι) Ελληνων και Αρβανιτων εν τη νησω Ανδρω λεγοντες,οτι ενω αι των Ελληνων και των Αρβανιτων οικιαι εινε χιλιαι οκτακοσιαι,των δε Φραγκων πεντηκοντα εως εξηκοντα,δωδεκα Φραγκοι λαμβανουσι τα προιοντα της νησου,βιαζουσι τας γυναικας των νησιωτων,φονευουσι τινας,παρεχουσι τροφιμα εις πολεμικα και πειρατικα πλοια και προξενουσι ταραχας,ων ουκ εστι τελος.Διο ουτοι προαποτιουσι φορον πλειονα εξ χιλιαδας του διδομενου υπο του Φραντζεσκου Σουμμαριπα,ινα απαλλαγωσιν αυτου.Περι τουτου εξεδοθη φιρμανιον,δι' ου διατασσω,επειδη οι ρηθεντες Ελληνες και Αρβανιται κιαφερ ανελαβον να αποτιωσι κατ'ετος δοσιμον πεντηκοντα εξ χιλιαδας ακτζε (ασπρα-νομισμα) να μεταφερητε εκειθεν τας φραγκικας οικογενειας εις κενον τοπον,εαν υπαρχη εις Εγριπον και εγκαταστησητε,εαν δε εις Εγριπον δεν υπαρχη χωρος,αποστειλατε εις την νησον Ροδον και εκει εγκαταστησετε.
Εναντιον δε της διαταγης μηδενι πραγματα παρασχητε,προφυλαχθητε δε να μη γινει κατα την μετοικεσιαν αυτων και εγκαταστασιν ταραχην η βιαιοτης εις τας γυναικας,τα παιδια,τα κτηνη,τα πραγματα και ενδυματα αυτων.
Τη ενδεκατη του μηνος ρεμπιουλ εβελ του ετους 972 (24 Νοεμβριου 1567).

Δεν γνωριζουμε αν εγινε μερικη η γενικη απελαση των Φραγκων απο την Ανδρο,διοτι αργοτερα,πολλοι Φραγκοι διεμεναν σ'αυτη,εκτος κι αν υποθεσουμε,οτι απελαθησαν τοτε,αλλα επεστρεψαν.Σημασια εχει, οτι υπαρχει ακομη ενα στοιχειο,που επιβεβαιωνει την υπαρξη Αρβανιτων στην Ανδρο και πριν το 1566.
Αποσπασμα αρθρου«Αφιερωμα στην Ανδρο» της Αγγελικης Αρβανιτακη στο περιοδικο «Μπεσα» Ιανουαριος-Φεβρουαριος 1994 τευχος 31.