Η ραγδαία διαδικασία κατάρρευσης της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας κατά το δεύτερο ήμισυ του 19ου αιώνα αύξησε το ενδιαφέρον και τον ανταγωνισμό των μεγάλων ευρωπαϊκών δυνάμεων της εποχής, να αποκομίσουν γεωπολιτικά πλεονεκτήματα και να αυξήσουν την επιρροή τους μέσα στην Οθωμανική Αυτοκρατορία. Η αυτοκρατορική Ρωσία υπήρξε από την αρχή ένας από τους μεγάλους πρωταγωνιστές σε αυτόν τον ανταγωνισμό.
Μία από τις σημαντικές διόδους που εξασφάλιζε αύξηση της ρωσικής επιρροής μέσα στην οθωμανική κυριαρχία ήταν η πολιτική της Ρωσίας, τόσο να προστατεύσει τους ορθοδόξους λαούς της αυτοκρατορίας στην περιοχή των Βαλκανίων, όσο και να καταστεί ο μοναδικός προστάτης των Αγίων Τόπων στη Μέση Ανατολή. Η δεύτερη ρωσική επιδίωξη, δηλαδή η προστασία των Αγίων Τόπων, οδήγησε στην αντιπαράθεση με τη Γαλλία, με αποτέλεσμα την έκρηξη του Κριμαϊκού πολέμου (1854-56).
Η χρήση της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας για πολιτικούς λόγους από την αυτοκρατορική Ρωσία υπήρξε η εξέλιξη των αλλαγών που δημιούργησε κατά τον δέκατο ένατο αιώνα ο Τσάρος Μέγας Πέτρος. Οι αλλαγές που επέβαλε, εγκαινίασαν ουσιαστικά ένα νέο σύστημα εκκλησιαστικής διακυβέρνησης που συνεχίστηκε μέχρι το 1917. Ήταν η εποχή όπου η Ρωσική Ορθόδοξος εκκλησία υποτάχθηκε στο κράτος και συνεπώς οποιαδήποτε σημαντική εκκλησιαστική ενέργεια, ιδιαίτερα στο εξωτερικό, θα πρέπει να εκλαμβάνεται ως εργαλείο άσκησης της εξωτερικής πολιτικής της αυτοκρατορικής Ρωσίας.
Κατά τον 19ο αιώνα, ένα σημαντικό χαρακτηριστικό της Ορθόδοξης Παλαιστίνης υπήρξε η ετήσια εισροή των Ρώσων προσκυνητών στην Ιερουσαλήμ και τη Βηθλεέμ. Κατά καιρούς αυτοί που έμεναν στους Αγίους Τόπους ταυτόχρονα ξεπερνούσαν τους δέκα χιλιάδες. Το μεγαλύτερο μέρος αποτελείτο από ηλικιωμένους χωρικούς, για τους οποίους το προσκύνημα ήταν το σημαντικότερο γεγονός της ζωής τους: μετά από ένα περπάτημα χιλιάδων μιλίων στη Ρωσία, έπαιρναν το πλοίο από την Κριμαία και, αφού υπέμεναν καρτερικά ένα πολύ δύσκολο ταξίδι έφθαναν στους Αγίους Τόπους. Αυτό οδήγησε τους Ρώσους να οργανώσουν από το 1841, υπό την ηγεσία του Αρχιμανδρίτη Πορφύρι Ουσπένσκι, τη Ρωσική Πνευματική Αποστολή στην Παλαιστίνη, προκειμένου να φροντίζει το μεγάλο αριθμό των Ρώσων προσκυνητών.
Από την αρχή, η Ρωσική Πνευματική Αποστολή έγινε όργανο των ρωσικών φιλοδοξιών στην Παλαιστίνη.Το βασικό της εμπόδιο, όμως, αποτελούσε το γεγονός ότι δεν είχε δικαιώματα πάνω στους ιερούς χώρους της χριστιανοσύνης, αφού αυτά τα μονοπωλούσε το Πατριαρχείο των Ιεροσολύμων, που βρισκόταν στον έλεγχο των Ελλήνων. Έτσι αρχίζει μία μακρά ανταγωνιστική σχέση μεταξύ Ελλήνων και Ρώσων για τον έλεγχο των Αγίων Τόπων, που τερματίστηκε αρχικά το 1917 με την επανάσταση των Μπολσεβίκων και επανεμφανίστηκε αμέσως μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης και την αύξηση των Ρώσων προσκυνητών.
Κομβικής σημασίας για την επίτευξη των ρωσικών στόχων ήταν ο προσεταιρισμός του Αραβικού ποιμνίου, το οποίο εξέφραζε δυσφορία για τη διαφθορά του ελληνικού κλήρου και την έλλειψη ισχυρού κοινωνικού δικτύου από μέρους του Πατριαρχείου Ιεροσολύμων. Οι Ρωσική Πνευματική Αποστολή, θέλοντας να καλύψει αυτό το κενό, άρχισε να επεκτείνει τις δραστηριότητες, και στους Άραβες χριστιανούς της Ιερουσαλήμ και της Βηθλεέμ, με το χτίσιμο σχολείων, νοσοκομείων και εκκλησιών. Η πολιτική αυτή ενισχύθηκε ακόμη περισσότερο με την ίδρυση από το Ρωσικό υπουργείο εξωτερικών της «Αυτοκρατορικής Ορθοδόξου Εταιρείας της Παλαιστίνης» το Μάιο του 1882, στην Αγία Πετρούπολη. Η Εταιρεία είχε σαν σκοπό να προωθήσει τα ρωσικά αυτοκρατορικά συμφέροντα στους Αγίους Τόπους, με το να καταστεί ο κύριος προστάτης του Αραβικού ποιμνίου και να το στρέψει εναντίον της ελληνικής κυριαρχικής παρουσίας. Παρά την ισχυρή επίδραση που είχε η Εταιρεία, οι Ρώσοι δεν μπόρεσαν να εκτοπίσουν τους Έλληνες από το Πατριαρχείο των Ιεροσολύμων, λόγω της άρνησης των Οθωμανικών αρχών, που κατείχαν τότε την περιοχή της Παλαιστίνης, να δεχθούν αλλαγή του καθεστώτος του πατριαρχείου και να επιτρέψουν στους Ρώσους να υποκάψουν την ήδη παρακμάζουσα Οθωμανική Αυτοκρατορία ακόμη περισσότερο.
Η επανάσταση των Μπολσεβίκων το 1917 σηματοδότησε και το τέλος της Εταιρείας, αφού οι κομμουνιστές δεν ήσαν πλέον πρόθυμοι να χρησιμοποιήσουν τον Χριστιανισμό, για να προωθήσουν τις επιδιώξεις της εξωτερικής τους πολιτικής στην περιοχή. Το προηγούμενο όμως που συσσώρευσε η υποκίνηση του Αραβικού ποιμνίου εναντίον του ελληνικού κλήρου, άνοιξε ένα νέο συγκρουσιακό κεφάλαιο, σχετικά με τον έλεγχο των Αγίων Τόπων.
25/04/2005
http://www.politis-news.com/cgibin/hweb?-A=791&-V=fakeloiarticles
Οι ρωσικές διεκδικήσεις στους Αγίους Τόπους - ΠΟΛΙΤΗΣ ONLINE-Προσωρινά αποθηκευμένη
