Μύρτος
Χωριό ΝΔ της Κ. Αχαΐας το οποίο αποτελείται από τους οικισμούς Μύρτος, Πουρνάρι και Γιουλέικα. Ο Μύρτος με την παλαιά του ονομασία (Μέρτεζα) αναφέρεται από το 1700 στα βενετικά αρχεία με 32 κατοίκους. Η ονομασία έχει αλβανική ρίζα. Το 1713 αποτελούσε μία ενορία με τα χωριά Πουρνάρι και Μπούκουρα.
Μετά την Επανάσταση νέα χωριά δημιουργήθηκαν στην πεδιάδα. Πολλοί από τους κατοίκους των Σαγεΐκων και των Καρεΐκων είχαν καταγραφεί αρχικά στα μητρώα αρρένων της Μέρτεζας. Αλλά και ο πληθυσμός της Μέρτεζας αυξήθηκε με την κάθοδο οικογενειών από τα ορεινά. Από τη Ζουμπάτα, ανάμεσα Φράγκα και Κρήνη, προέρχεται ένα μεγάλο μέρος των νέων κατοίκων. Εκεί πήγαιναν και τα πρόβατά τους το καλοκαίρι. Άλλοι ήρθαν από το Βραχνί, το Καρούσι, την Κούτελη, την Κέρτεζη και το Πετροχώρι (στα πεδινά). Παλαιές οικογένειες είναι οι: Ψηλοπαναγιώτης, Βασιλόπουλος, Διαμαντόπουλος, Νικολακόπουλος, Τζελέπης, Βερρόπουλος (ή Καρουσιώτης), Ράθωσης, Σταυρόπουλος κ.άλ. Το 1905 οι μισοί κάτοικοι μιλούσαν αρβανίτικα. Το χωριό διακρινόταν σε δύο γειτονιές: τους Αρβανίτες και τους Σκλήρηδες. Τις γειτονιές χώριζε αρδευτικό αυλάκι. Το 1889 είχε 187 κατοίκους και το 1940 είχε 301 κατοίκους. Η κοινότητα Μέρτεζας ιδρύθηκε το 1912 και το 1928 μετονομάστηκε σε κοινότητα Μύρτου. Το 1991 είχε 457 κατοίκους.
Το Πουρνάρι αναφέρεται επίσης από το 1700 με 38 κατοίκους. Την ίδια χρονιά οι Βενετοί εγκατέστησαν εκεί σλαβικό πληθυσμό. Το 1713 αποτελούσε μία ενορία με τη Μέρτεζα και το Μπούκουρα. Το 1813 ο Αλή Τσελεπής, που είχε ελαιόδενδρα στην περιοχή, τα πούλησε στη μονή Φιλοκάλη. Το 1816 είχε 22 οικογένειες. Το 1822 οι Τούρκοι της Πάτρας που έκαναν επίθεση έφθασαν ως εδώ. Το 1824 αναφέρεται ότι είχε στρατοπεδεύσει εδώ ο Νενέκος με Πατρινούς. Το 1831 ο κάτοικος Χ. Καρακίας υπογράφει υπόμνημα υπέρ του Καποδίστρια. Μετά την Επανάσταση εγκαταστάθηκαν εδώ νέες οικογένειες από τα Καλάβρυτα (Δεμέστιχα κλπ.). Το 1851 είχε 14 οικογένειες και το 1889 είχε 102 κατοίκους. Παλαιοί κάτοικοι είναι οι: Χριστόπουλος, Ζαφειρόπουλος, Κόρακας, Τσάμης κλπ.
Στα Γιουλέικα κατοικούν οικογένειες με το επώνυμο Γιούλης, που πιθανόν έλκουν την καταγωγή τους από τη Ζουμπάτα (Φράγκα).
www.movri.gr/?section=646Καρέικα - Δήμος Μόβρης
