«Παιδιόθεν καί εξ απαλών ονύχων,ού μην αλλά καί πατρόθεν καί από πάππου καί των άλλων προγόνων,την Αλβανίαν εμάθομεν να θεωρούμε επαρχία ελληνικήν...τούς δε Αλβανούς Έλληνας γνησιωτάτους καί ελληνικωτάτους»(Λουκάς Μπέλλος)
«Η διαίρεσις ημών Αλβανών καί Ελλήνων διευκολύνει το κράτος άλλων.Μίαν ημέραν εξυπνήσαντες,θα ίδωμεν αίφνης ότι απωλέσθημεν,νομίσαντες ότι αναγεννώμεθα»(εφημερίς «Νεολόγος» αριθ.φ.617,Κων/πολη 1870)
«Ελλάς άνευ Αλβανίας καί Αλβανία άνευ Ελλάδος ουδέν γενναίον δύνανται να επιτελέσωσιν εν τη Χερσονήσω τού Αίμου»(Νεοκλής Καζάζης)
«...Οί Έλληνες είνε Αλβανοί καί οί Αλβανοί είνε Έλληνες»(Βλάσης Γαβριηλίδης,ιδρυτής καί διευθυντής της εφημερίδος «Ακρόπολις»,1883)
«Όπου υπήρχον Αλβανοί άποικοι,έμειναν καί ζώσι σήμερον άθικτοι,αμόλυντοι,αδελφοί Έλληνες πάντες,υπερήφανοι διά τούτο..»(Αντώνιος Δ.Κεραμόπουλος)
«Ευγνωμοσύνης καθήκον,πολιτισμού υποχρέωσις ήτο,οί νεώτεροι Έλληνες ελευθερωθέντες τού τυρρανικού ζυγού καί ανεξάρτητον έθνος αποτελέσαντες να στρέψωσιν το βλέμμα των περί τα περί εαυτούς ομογενή φύλα καί τον εκπολιτισμόν τούτων,αν όχι την απελευθέρωσιν,μία των κυρίων ενασχολιών των να έχωσιν.Εκείνο δε, πέριξ τού οποίου πάσα μέριμνα Κυβερνητική καί ιδιωτική έπρεπε να περιστραφεί,είναι η Αλβανία,ο ιπποτικός εκείνος τόπος όστις διά των ανδρείων τέκνων του,τα μάλα συνετέλεσεν είς την απελευθέρωσιν τού τμήματος τούτου της Ελλάδος..»(Κων/νος Χ.Βάμβας)
«Επί των οροπεδίων της Αλβανίας απαντώνται πλείστοι νομάδες καί ποιμένες λαοί,παρ' οίς ανευρίσκονται Ομηρικά έθη καί ήθη καί έθιμα.Εν τη Αλβανία πολλαί σκηναί της Ιλιάδος καί της Οδυσσείας αλλά καί της Αινειάδος διαδραματίζονται πολλά ολίγον αυταίς παραλάσσουσαι»(ελληνική εφημερίς της Ρουμανίας «Δεκέβαλος» 1874,αρ.2 καί 7)

Κυριακή 6 Δεκεμβρίου 2009

Αφήγηση και μύθος(Φλαμούρ Πίσλι)



H μετανάστευση ως αφήγηση και μύθος

ΠΗΝΕΛΟΠΗ ΠΑΠΑΗΛΙΑ

H χαρά των αλβανών φιλάθλων μετά τη νίκη της Αλβανίας στον προκριματικό ποδοσφαιρικό αγώνα του Μουντιάλ ήταν η χαρά των «μικρών». Το σοκ που προκάλεσε στην ελληνική πλευρά αντανακλούσε ίσως, όχι μόνο την απότομη προσγείωση της «ομαδάρας», αλλά και την απότομη ανατροπή των σχέσεων που κυριαρχούσαν την περίοδο του Euro και της Ολυμπιάδας, όπου οι Ελληνες κατείχαν τη θέση του αουτσάιντερ που δοκιμάζεται, άνισα και ηρωικά, στις αρένες των «Δυτικών».
Το παιχνίδι με την Αλβανία όμως ήρθε να υπενθυμίσει ότι, ενώ στον ευρύτερο ευρωπαϊκό ή παγκόσμιο χάρτη οι Ελληνες αντιπροσωπεύουν το στερεότυπο του μαθητευόμενου Ευρωπαίου, στα μετα-κομμουνιστικά Βαλκάνια οι Ελληνες είναι πια οι «προνάρ γκρεκ», τα αφεντικά, φτασμένοι και δυνατοί.
* Εμείς και οι άλλοι
H εικόνα των μεταναστών σε μια χώρα, όπως άλλωστε και των φτωχών, των εγκληματιών, αλλά και των «εξωτικών» λαών, διαμορφώνεται συνήθως από τους εκπροσώπους της ηγεμονικής κουλτούρας: δημοσιογράφους, αστυνομικούς, δικηγόρους, πολιτικούς, κοινωνιολόγους ή εθνολόγους. Πώς όμως βλέπουν «εμάς» αυτοί οι «άλλοι» της ελληνικής κοινωνίας;
Το ερώτημα αυτό συνήθως δεν τίθεται καν. Ετσι στην Ελλάδα, όπως και σε άλλες χώρες, οι ντόπιοι θεωρούν ότι οι μετανάστες δεν είναι σε θέση να αντιστρέψουν το διεισδυτικό βλέμμα της ηγεμονικής κουλτούρας για να παράγουν τις δικές τους αναπαραστάσεις της εμπειρίας τους, αφού δεν έχουν τα μέσα, τον χρόνο ή τη γνώση για να περιγράψουν τη ζωή τους. Στην πραγματικότητα όμως, παίρνοντας το παράδειγμα του πρόσφατου ρεύματος της αλβανικής μετανάστευσης, μπορεί κανείς να βρει μια πληθώρα από πολιτισμικά προϊόντα «υψηλής» και «λαϊκής» κουλτούρας (αλβανικά τηλεοπτικά σίριαλ, μυθιστορήματα, ραπ μουσική, σινεφίλ ταινίες και δημοτικά τραγούδια), τα οποία, ακόμη και αν δεν παράγονται ευθέως από τους ίδιους τους μετανάστες ή τους ανθρώπους που έχουν μείνει «πίσω», αντλούν όμως από τις δικές τους αφηγήσεις. Αυτή η διαδικασία εξιστόρησης του συλλογικού βιώματος της μετανάστευσης από την αλβανική πλευρά δεν είναι παρά ένας τρόπος διαχείρισης των τραυματικών όψεων της εμπειρίας αυτής, μιας εμπειρίας που σημάδεψε και μεταμόρφωσε την αλβανική κοινωνία τη δεκαετία του 1990.
* Επικίνδυνος ή ήρωας
Ας πάρουμε το παράδειγμα μιας από τις πιο συγκλονιστικές αλβανικές αφηγήσεις της πρώτης δεκαετίας της μετανάστευσης στην Ελλάδα. H αφήγηση αυτή έχει οργανωθεί γύρω από τη μορφή του Φλαμούρ Πίσλι, του εικοσιτετράχρονου αλβανού μετανάστη που κατέλαβε ένα υπεραστικό λεωφορείο στα περίχωρα της Θεσσαλονίκης το 1999. Το τέλος της τραγικής ιστορίας είναι γνωστό: ύστερα από ένα εικοσάωρο διασυνοριακό κυνηγητό, αλβανοί κομάντος, ύστερα από μια χαοτική επέμβαση, δολοφόνησαν τον δράστη και έναν έλληνα όμηρο, τον Γιώργο Κουλούρη.
Στην Αλβανία ο Πίσλι γρήγορα αναδείχθηκε σε μυθική φιγούρα. Αποθεώθηκε σαν ένας «ήρωας της ξενιτιάς» (heroi kurbetit), όπως αποκαλείται σε ένα επιτάφιο τραγούδι που σύνθεσε ο λαϊκός ραψωδός Ded Gjinaj ύστερα από πρόσκληση του ίδιου του πατέρα του δράστη, και που αργότερα κυκλοφόρησε σε πειρατική κασέτα στο Κοσσυφοπέδιο, στις αλβανόφωνες περιοχές της Πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας και, βέβαια, στην Ελλάδα. Για πολλούς Αλβανούς που έχουν δουλέψει στην Ελλάδα, αλλά ιδιαίτερα για τους νεαρούς άνδρες από τη Βόρεια Αλβανία απ' όπου προερχόταν ο δράστης, η ιστορία της ζωής του Πίσλι έδωσε ένα αφηγηματικό σχήμα μέσα από το οποίο μπορούσαν και οι ίδιοι να εξιστορήσουν τις δικές τους μεταναστευτικές εμπειρίες.
Σύμφωνα με την άποψη πολλών Αλβανών σήμερα, ο Πίσλι δεν ήταν σύμβολο της βίας που ασκούν οι αλβανοί μετανάστες, αλλά της βίας που έχουν υποστεί από διάφορους φορείς εξουσίας - τόσο από ελληνικής όσο και από αλβανικής πλευράς. Οι ισχυρισμοί του Πίσλι σχετικά με τα κίνητρα της πράξης του - η καταστροφή των χαρτιών του, η φυλάκιση, ο ξυλοδαρμός του και η σεξουαλική κακοποίηση στη φυλακή - συγκλίνουν με τις αφηγήσεις άλλων αλβανών εργατών για την οικονομική εκμετάλλευσή τους από τα αφεντικά τους στην Ελλάδα, καθώς και τη βιαιότητα της Ελληνικής Αστυνομίας απέναντι στους ξένους. H δολοφονία του Πίσλι από τις αλβανικές αρχές στο Ελμπασάν κρυστάλλωνε, εξάλλου, την κυνική και εγκληματική αδιαφορία του αλβανικού κράτους για τους απλούς πολίτες του.
Θα ήταν βέβαια εξαιρετικά παραπλανητικό να υποστηρίξει κανείς ότι ο Πίσλι έγινε ήρωας για κάποιους Αλβανούς επειδή υπήρξε εγκληματίας στα μάτια των Ελλήνων. Για τους αλβανούς μετανάστες στην Ελλάδα, αυτό που κατέστησε συμβολικά και αφηγηματικά μοναδική την ιστορία του Πίσλι, ξεχωρίζοντάς την από τις υπόλοιπες μεταναστευτικές αφηγήσεις, ήταν η αποκάλυψη και δημόσια μαρτυρία μιας συνήθως ατιμώρητης και, πάνω από όλα, αόρατης βίας απέναντι στους Αλβανούς. Μάλιστα στο επιτάφιο τραγούδι ο Πίσλι απεικονίζεται όχι να απειλεί τους ομήρους αλλά να απευθύνεται στο ελληνικό τηλεοπτικό κοινό: «Κοίτα τις πληγές μου πώς τρέχουν. Τον ιδρώτα μου ζητάω». Το ότιαυτή η εκδοχή της ιστορίας δεν κατάφερε να ακουστεί μέσα στον καταιγισμό των στερεότυπων εικόνων που συνέθεσαν την ελληνοκεντρική τηλεοπτική «κάλυψη» είναι ένδειξη του πόσο η ανάγνωση του «γεγονότος» καθορίζεται από τους άνισους όρους της αναπαράστασης.
Τελικά η μορφή του Πίσλι, μια μορφή που συμπύκνωνε συμβολικά όχι μόνο τη διάσταση της εθνικής αντίστασης στους προνάρ γκρεκ αλλά και αυτή της έμφυλης - ανδρικής ηρωικής υπερηφάνειας, «επιστρατεύτηκε» αναλόγως τόσο από την ελληνική πλευρά για να σηματοδοτήσει την εικόνα του απειλητικού ξένου, όσο και από την αλβανική για να σηματοδοτήσει την εικόνα του άνδρα πολεμιστή.
* «Σήκωσέ το...»
Αν η μετατροπή της μετανάστευσης σε θέμα «εξωτερικής» πολιτικής και εθνικής άμυνας μας αναγκάζει να στρέψουμε την προσοχή μας στις σχέσεις εξουσίας μεταξύ εθνοτήτων, μας «επιτρέπει» ταυτόχρονα να αγνοήσουμε άλλες μορφές ρατσισμού. Στην κάλυψη της απαγωγής, όπως στο πρόσφατο ματς με την Αλβανία, «εμείς» καλούμαστε να παρακολουθούμε μια μάχη μεταξύ μιας «καλής», «ευρωπαϊκής» αρρενωπότητας και μιας «κακής», «πρωτόγονης» πατριαρχίας. Ωστόσο στη μορφή του «λεωφορειοπειρατή» που πολεμά για τη χαμένη «μπέσα» του, και την εικόνα του αλβανού φίλαθλου που γιουχάρισε τον εθνικό ύμνο της Ελλάδας, απλώς μεταθέτουμε τις πιο απαξιωμένες και στιγματισμένες όψεις του δικού μας εθνικού ανδρισμού στους «άλλους». Εν τω μεταξύ, σε αυτές τις «μάχες» οι γυναίκες του έθνους απουσιάζουν παντελώς.
H ηρωοποίηση, η έκφραση της εθνικής και έμφυλης περηφάνιας και οι βίαιες εκδηλώσεις της συλλογικής αλαζονείας αναδύονται παράλληλα τόσο στην Ελλάδα όσο και στην Αλβανία, μέσα από διαδικασίες ωστόσο που καθορίζονται από τις ανισότητες της ξενιτιάς. Μεταξύ της εικόνας του οπλισμένου παλικαριού και των πολεμικών ιαχών στα γήπεδα, στα «πεδία μάχης» της μετανάστευσης και της ποδοσφαιρικής αναμέτρησης, εθνικά και έμφυλα ιδιώματα από τις δύο πλευρές των συνόρων συγκλίνουν και αλληλοενισχύονται. Μετά το Euro, την Ολυμπιάδα και τα πρόσφατα ματς της προκριματικής περιόδου του Μουντιάλ, ίσως ήρθε η ώρα να ξεπλύνουμε τα τατουάζ με τα εθνικά σύμβολα, να διπλώσουμε στον πάτο του συρταριού τη σημαία-«ρούχο» και να κοιτάξουμε προσεκτικότερα την εικόνα που έχουν οι «άλλοι» της ελληνικής κοινωνίας για «εμάς».
Κυριακή 19 Σεπτεμβρίου 2004
H κυρία Πηνελόπη Παπαηλία είναι λέκτωρ Κοινωνικής Ανθρωπολογίας στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας.
H μετανάστευση ως αφήγηση και μύθος - TO BHMA
http://www.tovima.gr/opinions/article/?aid=161243
 

ΑΡΒΑΝΙΤΕΣ

Η Αρβανιτιά στο Μοριά

Η Ερμιονίδα ανά τούς αιώνες

Η Ερμιονίδα ανά τούς αιώνες
http://openarchives.gr/view/412853

Τα αρβανίτικα τραγούδια της Ερμιονίδας

Τα αρβανίτικα τραγούδια της Ερμιονίδας
http://invenio.lib.auth.gr/record/1887

ΜΠΕΣΑ

ΜΠΕΣΑ
Βλέπε τεύχη από το περιοδικό «ΜΠΕΣΑ»

Άρβανον

Άρβανον
Βλέπε τεύχη από το περιοδικό «Άρβανον»

Β'Συμπόσιο Ιστορίας-Λαογραφίας

Β'Συμπόσιο Ιστορίας-Λαογραφίας
Β'Συμπόσιο Ιστορίας-Λαογραφίας Βόρειας-Δυτικής Αττικής(1992)

Arbërës-Arbanas

Μπεκτασήδες

Μπεκτασήδες
Βλέπε γιά Αλήπασα-Ρήγα Φεραίο

Αρβανίτες καί Αλβανοί μετανάστες

Αρβανίτες καί Αλβανοί μετανάστες
«Αρβανίτες καί Αλβανοί Μετανάστες:Διαπραγμάτευση της Συλλογικής Ταυτότητας σε μιά αγροτική κοινότητα τού Νομού Αργολίδας» της Αγγελικής Αθανασοπούλου.

Ήπειρος-Ιλλυρίς

Arnaoutes

Arnauten-Albanesen-Skipetaren-Arbanitai

Ομοσπονδία Ελλάδας καί Αλβανίας

Ομοσπονδία Ελλάδας καί Αλβανίας
Ιωάννης Μπαλάσκας:Ομοσπονδία Ελλάδας-Αλβανίας,σλαυική επιβουλή είς βάρος τού Ελληνισμού

Σούλι καί Σουλιώτες

Η ζωή των Αρβανιτών

Αρβανίτικο Μοιρολόϊ

Οί Αρβανίτες της Αττικής

Η συμβολή των Αρβανιτών

Μήτρος-Τρούκης

Αρβανίτικα θέματα

Arbanasi

Γάμος καί Γαμήλια Σύμβολα

Τhe Highland Lute

Τhe Highland Lute
The Albanian national epic

Αρβανίτες καί Έλληνες

Η Ελληνο-Αλβανική Συμμαχία τού 1821

Η Ελληνο-Αλβανική Συμμαχία τού 1821
Grec et Arnaute Ethnographique des peuples de la Russie 1862 (Pauli Gustav Theodore Hristianovich) , http://skif-tag.livejournal.com/682663.html , http://fotki.yandex.ru/users/humus777/album/284616 , http://old.rgo.ru/2011/01/drugogo-roda-lyudi-arnauty/

«Η εικόνα της Αλβανίας καί των Αλβανών στην Ελλάδα τού 19ου αιώνα» τού Ν.Γκίκα

Η μάχη στη Σελλασία

Η μάχη στη Σελλασία
Funerary mask with helmet Gold funerary mask with bronze 'Illyrian' helmet from the cemetery of Sindos, circa 520 BC, Thessaloniki, Archaeological Museum,http://www.macedonian-heritage.gr/HellenicMacedonia/en/img_B1217a.html

Δελτίον της ιστορικής και εθνολογικής εταιρείας της Ελλάδος| Τόμος 5

Δελτίον της ιστορικής και εθνολογικής εταιρείας της Ελλάδος| Τόμος 5
Κορυτσά,Πελασγοί καί Ιλλυριοί,Γκέγκες καί Δωριείς,Μακεδονία καί Ιλλυρο-Πελασγοί, Πελασγικές Θεότητες κτλπ.

Αλβανοί,αποσπάσματα από «Ιστορία τού Ελληνικού Έθνους»

Έλληνες καί Αλβανοί της Κάτω Ιταλίας

ΑΡΒΑΝΙΤΕΣ

ΑΡΒΑΝΙΤΕΣ
ΑΡΒΑΝΙΤΕΣ-ΑΡΒΑΝΟΝ

ΕΛΛΗΝΕΣ ΚΑΙ ΑΛΒΑΝΟΙ

Αρβανίτες μουσουλμάνοι

Θεσσαλονίκη-Salonika

Албанец. 1829

The Spartan touch:albanian women who help their fighting men

Albanian Guard

Albanian Duel

Albania

Gegëria

Gegëria

Royal Albanian Gendarmerie

Αυλώνας-Vlorë(Λιαπουριά-Labëria)

Albanian wedding rejoicings

Gegëria

An old Albanian warrior(Greece)

Albanians firing at Turks in Istib

Albanians firing at Turks in Istib
Mάλλον θα εννοεί το γνωστό Ιστίμπεη.Albanians firing at Turks in Istib, in the Balkans. Illustration from French newspaper Le Petit Parisien. April 28, 1901

King Zog of Albania

King Zog of Albania
http://www.ebay.com/itm/King-Zog-of-Albania-w-sisters-in-traditional-native-costomes-1938-vintage-photo-/121387128131?pt=Art_Photo_Images&hash=item1c433c9543 , http://ellines-albanoi.blogspot.gr/2012/06/blog-post_9784.html

grecian and albanian costumes

The New King and Queen of Albania

Pogradec

A Prayer for Revenge

Albanians

A Rebel Chief from Albania

A Rebel Chief from Albania
THE SUN(1906)

Albanese mercenaries in a coffeeshop

Albanese mercenaries in a coffeeshop
A painting by Albert Franke

Tomb of Skanderbeg at Alessio(Lezhë)

Alessio-Lezhë (Gegëria)

Albanians at the tomb of Scanderbeg(Lezhë)

Tosks with Ghegs

Tosks with Ghegs
Oldest and Quaintest of Balkan Peoples By M. Edith Durham

Albania

Albania
1939

A Game of Chess(Gegëria)

A Game of Chess(Gegëria)
ALBERT JOSEPH FRANKE (German,1860-1924) , https://www.artrenewal.org/pages/artwork.php?artworkid=38058&size=large , http://www.liveauctioneers.com/item/11365716_attributed-to-albert-joseph-franke-german-1860 , http://www.masterart.com/Albert-Joseph-Franke-1860-1924-Board-Players-PortalDefault.aspx?tabid=53&dealerID=279&objectID=601523

Albanians

Albanians
The photo collection of Paul Siebertz,Albania in 1909

Albanier

Albanier
1815,Fremde Länder und Völker,Wilmsen, Friedrich Philipp.

Albanians-Gegëria

Study of Three Albanian Arnavuts and a Woman in Albanian Costume

En Albanie

Albania,The Love-Letter

Southern Albania

Αλβανία-Aπoλλωνία(1848)

Αλβανία-Aπoλλωνία(1848)
Edward Lear. http://oasis.lib.harvard.edu/oasis/deliver/~hou01475

Greek highland troops

Greece

Greece
Peoples Of All Nations Hammerton, J.A. Published by Educational Book Co., London, 1920 , http://www.abebooks.com/Peoples-Nations-Hammerton-J.A-Educational-Book/954598915/bd

Modern Greek Peasants

Greek funeral at Levadeia (Attica)

Greek funeral at Levadeia (Attica)
1894

Έλληνες ποιμένες-Greek sheperds

Chicago(1949)

Albanians(Australia)