«Παιδιόθεν καί εξ απαλών ονύχων,ού μην αλλά καί πατρόθεν καί από πάππου καί των άλλων προγόνων,την Αλβανίαν εμάθομεν να θεωρούμε επαρχία ελληνικήν...τούς δε Αλβανούς Έλληνας γνησιωτάτους καί ελληνικωτάτους»(Λουκάς Μπέλλος)
«Η διαίρεσις ημών Αλβανών καί Ελλήνων διευκολύνει το κράτος άλλων.Μίαν ημέραν εξυπνήσαντες,θα ίδωμεν αίφνης ότι απωλέσθημεν,νομίσαντες ότι αναγεννώμεθα»(εφημερίς «Νεολόγος» αριθ.φ.617,Κων/πολη 1870)
«Ελλάς άνευ Αλβανίας καί Αλβανία άνευ Ελλάδος ουδέν γενναίον δύνανται να επιτελέσωσιν εν τη Χερσονήσω τού Αίμου»(Νεοκλής Καζάζης)
«...Οί Έλληνες είνε Αλβανοί καί οί Αλβανοί είνε Έλληνες»(Βλάσης Γαβριηλίδης,ιδρυτής καί διευθυντής της εφημερίδος «Ακρόπολις»,1883)
«Όπου υπήρχον Αλβανοί άποικοι,έμειναν καί ζώσι σήμερον άθικτοι,αμόλυντοι,αδελφοί Έλληνες πάντες,υπερήφανοι διά τούτο..»(Αντώνιος Δ.Κεραμόπουλος)
«Ευγνωμοσύνης καθήκον,πολιτισμού υποχρέωσις ήτο,οί νεώτεροι Έλληνες ελευθερωθέντες τού τυρρανικού ζυγού καί ανεξάρτητον έθνος αποτελέσαντες να στρέψωσιν το βλέμμα των περί τα περί εαυτούς ομογενή φύλα καί τον εκπολιτισμόν τούτων,αν όχι την απελευθέρωσιν,μία των κυρίων ενασχολιών των να έχωσιν.Εκείνο δε, πέριξ τού οποίου πάσα μέριμνα Κυβερνητική καί ιδιωτική έπρεπε να περιστραφεί,είναι η Αλβανία,ο ιπποτικός εκείνος τόπος όστις διά των ανδρείων τέκνων του,τα μάλα συνετέλεσεν είς την απελευθέρωσιν τού τμήματος τούτου της Ελλάδος..»(Κων/νος Χ.Βάμβας)
«Επί των οροπεδίων της Αλβανίας απαντώνται πλείστοι νομάδες καί ποιμένες λαοί,παρ' οίς ανευρίσκονται Ομηρικά έθη καί ήθη καί έθιμα.Εν τη Αλβανία πολλαί σκηναί της Ιλιάδος καί της Οδυσσείας αλλά καί της Αινειάδος διαδραματίζονται πολλά ολίγον αυταίς παραλάσσουσαι»(ελληνική εφημερίς της Ρουμανίας «Δεκέβαλος» 1874,αρ.2 καί 7)

Τετάρτη 19 Αυγούστου 2009

ΟΙ «ΣΚΥΘΕΣ» ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΤΟΥ ΣΤΡΥΜΟΝΑ

«ΣΛΑΒΙΚΕΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ»
Νεκταριος Δαπεργολας
καθ.Α.Π.Θ.


Οι μαρτυριες του Κωνσταντινου Πορφυρογεννητου
Η μαρτυρια για τους «Σκυθες» της περιοχης του Στρυμονα

«Στο εργο του «Περι Θεματων» ο Κωνσταντινος Πορφυρογεννητος αναφερεται μεταξυ αλλων και στο θεμα Στρυμονος,επισημαινοντας τα εξης: «Το θεμα του Στρυμονος τη Μακεδονια,συντετακται και ουδαμου τουτου λογος εστι περι θεματος,αλλ' εις κλεισουρας ταξιν,λελογισται και Σκυθαι αυτο αντι Μακεδονων διανεμονται,Ιστουνιανου του Ρινοτμητου εν τοις ορεσι του Στρυμονος και ταις διαβαθραις των κλεισουρων τουτους εγκατοικισαντος»(1).
Απο την παραπανω μαρτυρια πληροφορουμαστε οτι ο Ιουστινιανος Β',ο οποιος ιδρυσε περι το 688 την κλεισουρα του Στρυμονα,εγκατεστησε στην περιοχη Σκυθες με στοχο τη φρουρηση των ορεινων εισοδων προς την κοιλαδα του ποταμου(2).Οι Σκυθες αυτοι ηταν προφανως Σλαβοι και προερχονταν απο τους πληθυσμους εκεινους που ειχαν αιχμαλωτισθει απο τον Ιουστινιανο Β' η ειχαν δηλωσει υποταγη κατα την εκστρατεια του 688,στην οποια εχουμε αναφερθει σε αλλο κεφαλαιο(3). Συμφωνα με τον Θεοφανη,ο Ιουστινιανος Β' μετεφερε αυτους τους πληθυσμους στη Μ.Ασια και τους χρησιμοποιησε για τον σχηματισμο ειδικου στρατιωτικου σωματος (4).Απο τη μαρτυρια του Πορφυρογεννητου ομως προκυπτει το συμπερασμα οτι ενα μερος αυτων των πληθυσμων παρεμεινε τελικα στην περιοχη και,αφου ενταχθηκε στις στρατιωτικες δυναμεις του βυζαντινου κρατους,επιφορτισθηκε με το εργο της φυλαξης της απο τις επιδρομες των Βουλγαρων και των ανυποτακτων Σλαβων της Β.Α. Βαλκανικης.

Δεν μπορουμε παντως να εκτιμησουμε με ασφαλεια για ποσο χρονικο διαστημα συνεχιστηκε αυτη η κατασταση.Βεβαια το εργο «Περι Θεματων» ειναι γραμμενο τον 10ον αιωνα και καταγραφει πιθανως και καποια συγχρονα προς την εποχη του Πορφυρογεννητου δεδομενα,ειναι ομως γνωστο οτι ως επι το πλειστον αποτελει συμπιλημα πολυ παλαιοτερων κειμενων(5).Το πιο πιθανο ειναι λοιπον,οπως φαινεται αλλωστε να προκυπτει και απο τον ιδιο τον τροπο της διατυπωσης της ,οτι η συγκεκριμενη μαρτυρια αναφερεται κυριως στην προ του 9ου αιωνα περιοδο,οσο δηλαδη υπηρχε ακομη η κλεισουρα του Στρυμονα,που υπαγοταν στο θεμα Μακεδονιας,και πριν υψωθει και η ιδια σε ταξη θεματος(6).
Αυτο βεβαια δεν σημαινει κατ'αναγκην πως οι Σκυθες δεν παρεμειναν στην περιοχη της κλεισουρας και στη συνεχεια.Μετα την ιδρυση ομως του Θεματος του Στρυμονα,το οποιο καλυπτε γεωγραφικα ολοκληρη την Ανατολικη Μακεδονια,και τον σχηματισμο του θεματικου στρατου,ο ρολος τους,οσον αφορουσε τη φρουρηση της περιοχης απο τις σλαβοβουλγαρικες επιδρομες,προφανως υποβαθμιστηκε.

Ειναι προφανες ακομη οτι δεν ειμαστε σε θεση να εκτιμησουμε με ασφαλεια ουτε απο ποια ακριβως περιοχη προερχονταν αυτοι οι Σλαβοι,που ο Ιουστινιανος Β' εγκατεστησε στην κλεισουρα του Στρυμονα.Παλαιοτερες αποψεις παντως που τους ταυτιζουν με τους Σμολεανους Σλαβους (7),δεν μπορουν να γινουν αποδεκτες,γιατι ειναι πλεον γνωστο οτι οι Σμολεανοι ηταν σταθερα εγκαταστημενοι στην περιοχη της Ροδοπης,μεταξυ του Ανω Νεστου και του Ανω Αρδα (8).Απο εκει και περα δεν μπορουμε να αποκλεισουμε βεβαια οι Σκυθες αυτοι του Πορφυρογεννητου να προερχονταν απο καποια αλλη βορειοανατολικοτερη περιοχη,απο την οποια περασε ο Ιουστινιανος Β',πριν εισελθει στην κοιλαδα του Στρυμονα.Οπωσδηποτε ομως το πιο πιθανο με βαση τη λογικη ειναι οτι προερχονταν απο τους πληθυσμους που κατοικουσαν ηδη ως το 688 στην περιοχη του Στρυμονα,δηλαδη τους Στρυμονιτες Σλαβους,τους οποιους γνωριζουμε απο τα «Θαυματα του Αγιου Δημητριου».Δεδομενης αυτης της σλαβικης εγκαταστασης ηδη απο το μισο του 7ου αιωνα, δεν βρισκουμε τον λογο για τον οποιο ο Ιουστινιανος Β' θα εφερνε και αλλους Σλαβους στην περιοχη του Στρυμονα απο τις βορειοτερες περιοχες,ειδικα μαλιστα απο τη στιγμη που οι Στρυμονιτες ηταν απο καιρο υπηκοοι της Αυτοκρατοριας και -μετα την επιθεση τους κατα της Θεσσαλονικης κατα τη διετια 676-677-ειχαν πλεον υποταχθει στη βυζαντινη εξουσια (κυριως χαρη στην εκστρατεια του Κωνσταντινου Δ' περι το 678),οποτε θεωρητικα παρειχαν περισσοτερα εχεγγυα απο τους αλλους για την ομαλη στρατιωτικη συνεργασια τους με το βυζαντινο κρατος(9).Ολα αυτα δειχνουν οτι η παραπανω μαρτυρια του Πορφυρογεννητου δεν μας παρεχει στην πραγματικοτητα καμια αποδειξη και νεας σλαβικης εγκαταστασης στην περιοχη του Στρυμονα,εκτος απο την αρχικη των Στρυμονιτων Σλαβων κατα το α' μισο του 7ου αιωνα.Οσον αφορα δε την ευρυτερη σημασια της, αυτη εγκειται στο οτι,σε συνδυασμο και με τις μαρτυριες του Θεοφανη,αποδεικνυει πως η στελεχωση των στρατιωτικων της δυναμεων με Σλαβους που κατοικουσαν στα εδαφη της,αποτελουσε δεδομενη πρακτικη για την Αυτοκρατορια ηδη απο τον 7ον αιωνα.Οπως μαλιστα σημειωνει η Α.Σταυριδου-Ζαφρακα,οι μαρτυριες αυτες δειχνουν ακομη οτι η ενταξη των Σλαβων στο βυζαντινο στρατευμα δεν προυπεθετε τον εξελληνισμο τους,αλλα ηταν αντιθετα ενα απο τα γεγονοτα που συνετελεσαν βαθμιαια προς αυτην την κατευθυνση»(10).(σελ.98)


1)Κων.Πορφ.,De them 88.1 κεξ.-Βλ. P.Lemerle,Philippes 124-125.-Βλ.επισης Γ.Θεοχαριδης,Ιστορια 190,214.-J.Karayannopoulos,Les Slaves 15 κεξ.-Του ιδιου,Επικοινωνια 215.-Α.Σταυριδου-Ζαφρακα,Θεμα Στρυμονος 314-315.
2)Οπως επισημαινει η Α.Σταυριδου-Ζαφρακα,Θεμα Στρυμονος 314-315,η εγκατασταση εγινε «στα ορη του Στρυμονα και στα περασματα των στενων,πιθανοτατα απο το Ρουπελ ως την κοιλαδα του Ανω Στρυμονα,για να ελεγχονται αποτελεματικα οι δρομοι απο Βορρα προς Νοτο,ο ενας δια της κοιλαδας του Στρυμονα και οι αλλοι απο την κοιλαδα του ποταμου Στρουμιτσα η απο τις κοιλαδες και τις στενωπους της Ροδοπης.Δεν πρεπει να εννοησουμε στατικη την εγκατασταση αυτη σ'ενα μονο σημειο των στενων αλλα στην κατεξοχην κλεισουρα και σε πολλα επικινδυνα ορεινα περασματα,που διευκολυναν την επικοινωνια αλλα και τις επιδρομες».-Πρβλ. Ι.Καραγιαννοπουλος,Επικοινωνια 215.-Του ιδιου,Les Slaves 15 κεξ.
3)Βλ. ανωτ. σ.79 κεξ.
4)Θεοφανης 364.13-15,365.30 κεξ.-Βλ. Ι.Καραγιαννοπουλος,Ιστορια II.99.-Α.Σταυριδου-Ζαφρακα,Θεμα Στρυμονος 312.
5)Βλ. Α.Σταυριδου-Ζαφρακα,Θεμα Θεσσαλονικης 158,η οποια παραπεμπει και στη μελετη του Th.Pratsch,Untersuchungen zu De thematibus Kaiser Konstantins VII.Porphyrogennetos,Ποικιλα Βυζαντινα 13, Varia V,Bonn 1994,σ.13-145.
6)Για το γεγονος,βλ. Α.Σταυριδου-Ζαφρακα,Θεμα Στρυμονος 311 κεξ.
7)Βλ.P.Lemerle,Philippes 134 κεξ.-Βλ. επισης Γ.Θεοχαριδης,Ιστορια 191,214.
8)Βλ.Ι.Καραγιαννοπουλος,Επιγραφη 250 κεξ.-Ε.Κωνσταντινου η Τεγου-Στεργιαδου,Σμολιανοι 35 κεξ.-Α.Σταυριδου-Ζαφρακα,Θεμα Στρυμονος 310.
9)Αυτο βεβαια δεν σημαινει οτι οι Σλαβοι που μεταφερθηκαν στη Μ.Ασια και καταταχθηκαν αργοτερα στον βυζαντινο στρατο δεν προερχονταν κυριως απο τους ανυποτακτους ως το 688 σλαβικους πληθυσμους της Β.Ανατολικης Βαλκανικης.Οσον αφορα αυτους ομως,δεν στερειται προφανως σημασιας η επιλογη να μεταφερθουν σε μια τοσο μακρινη περιοχη,γεγονος που τους απεκοπτε τελειως απο τον υπολοιπο σλαβικο κοσμο και εθετε τις βασεις για τον αποτελεσματικοτερο ελεγχο τους απο το κρατος και για την ταχυτερη τους αφομοιωση.Το οτι παντως αυτοι οι πληθυσμοι δεν πληρουσαν ακομη στην πραγματικοτητα τις προυποθεσεις για να τους εμπιστευθει η Αυτοκρατορια,αποδειχθηκε πολυ γρηγορα με τη σταση που κρατησαν στη μαχη της Σεβαστουπολεως (βλπ. Ι.Καραγιαννοπουλος,Ιστορια II.99).Για τους Σλαβους αντιθετα που εγκατεστησε ο Ιουστινιανος Β' στην κλεισουρα του Στρυμονα,δεν υπαρχει καμμια ενδειξη για το οτι,παρα την κοντινη τους αποσταση απο τις βορειοτερες και ακομη ανυποτακτες σλαβοκατοικημενες περιοχες της Βαλκανικης,δεν ασκησαν ευσυνειδητα τα στρατιωτικα καθηκοντα που τους ειχαν ανατεθει.
10)Βλ. Α.Σταυριδου-Ζαφρακα,Θεμα Στρυμονος 312.

ΑΡΒΑΝΙΤΕΣ

Η Αρβανιτιά στο Μοριά

Η Ερμιονίδα ανά τούς αιώνες

Η Ερμιονίδα ανά τούς αιώνες
http://openarchives.gr/view/412853

Τα αρβανίτικα τραγούδια της Ερμιονίδας

Τα αρβανίτικα τραγούδια της Ερμιονίδας
http://invenio.lib.auth.gr/record/1887

ΜΠΕΣΑ

ΜΠΕΣΑ
Βλέπε τεύχη από το περιοδικό «ΜΠΕΣΑ»

Άρβανον

Άρβανον
Βλέπε τεύχη από το περιοδικό «Άρβανον»

Β'Συμπόσιο Ιστορίας-Λαογραφίας

Β'Συμπόσιο Ιστορίας-Λαογραφίας
Β'Συμπόσιο Ιστορίας-Λαογραφίας Βόρειας-Δυτικής Αττικής(1992)

Arbërës-Arbanas

Μπεκτασήδες

Μπεκτασήδες
Βλέπε γιά Αλήπασα-Ρήγα Φεραίο

Αρβανίτες καί Αλβανοί μετανάστες

Αρβανίτες καί Αλβανοί μετανάστες
«Αρβανίτες καί Αλβανοί Μετανάστες:Διαπραγμάτευση της Συλλογικής Ταυτότητας σε μιά αγροτική κοινότητα τού Νομού Αργολίδας» της Αγγελικής Αθανασοπούλου.

Ήπειρος-Ιλλυρίς

Arnaoutes

Arnauten-Albanesen-Skipetaren-Arbanitai

Ομοσπονδία Ελλάδας καί Αλβανίας

Ομοσπονδία Ελλάδας καί Αλβανίας
Ιωάννης Μπαλάσκας:Ομοσπονδία Ελλάδας-Αλβανίας,σλαυική επιβουλή είς βάρος τού Ελληνισμού

Σούλι καί Σουλιώτες

Η ζωή των Αρβανιτών

Αρβανίτικο Μοιρολόϊ

Οί Αρβανίτες της Αττικής

Η συμβολή των Αρβανιτών

Μήτρος-Τρούκης

Αρβανίτικα θέματα

Arbanasi

Γάμος καί Γαμήλια Σύμβολα

Τhe Highland Lute

Τhe Highland Lute
The Albanian national epic

Αρβανίτες καί Έλληνες

Η Ελληνο-Αλβανική Συμμαχία τού 1821

Η Ελληνο-Αλβανική Συμμαχία τού 1821
Grec et Arnaute Ethnographique des peuples de la Russie 1862 (Pauli Gustav Theodore Hristianovich) , http://skif-tag.livejournal.com/682663.html , http://fotki.yandex.ru/users/humus777/album/284616 , http://old.rgo.ru/2011/01/drugogo-roda-lyudi-arnauty/

«Η εικόνα της Αλβανίας καί των Αλβανών στην Ελλάδα τού 19ου αιώνα» τού Ν.Γκίκα

Η μάχη στη Σελλασία

Η μάχη στη Σελλασία
Funerary mask with helmet Gold funerary mask with bronze 'Illyrian' helmet from the cemetery of Sindos, circa 520 BC, Thessaloniki, Archaeological Museum,http://www.macedonian-heritage.gr/HellenicMacedonia/en/img_B1217a.html

Δελτίον της ιστορικής και εθνολογικής εταιρείας της Ελλάδος| Τόμος 5

Δελτίον της ιστορικής και εθνολογικής εταιρείας της Ελλάδος| Τόμος 5
Κορυτσά,Πελασγοί καί Ιλλυριοί,Γκέγκες καί Δωριείς,Μακεδονία καί Ιλλυρο-Πελασγοί, Πελασγικές Θεότητες κτλπ.

Αλβανοί,αποσπάσματα από «Ιστορία τού Ελληνικού Έθνους»

Έλληνες καί Αλβανοί της Κάτω Ιταλίας

ΑΡΒΑΝΙΤΕΣ

ΑΡΒΑΝΙΤΕΣ
ΑΡΒΑΝΙΤΕΣ-ΑΡΒΑΝΟΝ

ΕΛΛΗΝΕΣ ΚΑΙ ΑΛΒΑΝΟΙ

Αρβανίτες μουσουλμάνοι

Θεσσαλονίκη-Salonika

Албанец. 1829

The Spartan touch:albanian women who help their fighting men

Albanian Guard

Albanian Duel

Albania

Gegëria

Gegëria

Royal Albanian Gendarmerie

Αυλώνας-Vlorë(Λιαπουριά-Labëria)

Albanian wedding rejoicings

Gegëria

An old Albanian warrior(Greece)

Albanians firing at Turks in Istib

Albanians firing at Turks in Istib
Mάλλον θα εννοεί το γνωστό Ιστίμπεη.Albanians firing at Turks in Istib, in the Balkans. Illustration from French newspaper Le Petit Parisien. April 28, 1901

King Zog of Albania

King Zog of Albania
http://www.ebay.com/itm/King-Zog-of-Albania-w-sisters-in-traditional-native-costomes-1938-vintage-photo-/121387128131?pt=Art_Photo_Images&hash=item1c433c9543 , http://ellines-albanoi.blogspot.gr/2012/06/blog-post_9784.html

grecian and albanian costumes

The New King and Queen of Albania

Pogradec

A Prayer for Revenge

Albanians

A Rebel Chief from Albania

A Rebel Chief from Albania
THE SUN(1906)

Albanese mercenaries in a coffeeshop

Albanese mercenaries in a coffeeshop
A painting by Albert Franke

Tomb of Skanderbeg at Alessio(Lezhë)

Alessio-Lezhë (Gegëria)

Albanians at the tomb of Scanderbeg(Lezhë)

Tosks with Ghegs

Tosks with Ghegs
Oldest and Quaintest of Balkan Peoples By M. Edith Durham

Albania

Albania
1939

A Game of Chess(Gegëria)

A Game of Chess(Gegëria)
ALBERT JOSEPH FRANKE (German,1860-1924) , https://www.artrenewal.org/pages/artwork.php?artworkid=38058&size=large , http://www.liveauctioneers.com/item/11365716_attributed-to-albert-joseph-franke-german-1860 , http://www.masterart.com/Albert-Joseph-Franke-1860-1924-Board-Players-PortalDefault.aspx?tabid=53&dealerID=279&objectID=601523

Albanians

Albanians
The photo collection of Paul Siebertz,Albania in 1909

Albanier

Albanier
1815,Fremde Länder und Völker,Wilmsen, Friedrich Philipp.

Albanians-Gegëria

Study of Three Albanian Arnavuts and a Woman in Albanian Costume

En Albanie

Albania,The Love-Letter

Southern Albania

Αλβανία-Aπoλλωνία(1848)

Αλβανία-Aπoλλωνία(1848)
Edward Lear. http://oasis.lib.harvard.edu/oasis/deliver/~hou01475

Greek highland troops

Greece

Greece
Peoples Of All Nations Hammerton, J.A. Published by Educational Book Co., London, 1920 , http://www.abebooks.com/Peoples-Nations-Hammerton-J.A-Educational-Book/954598915/bd

Modern Greek Peasants

Greek funeral at Levadeia (Attica)

Greek funeral at Levadeia (Attica)
1894

Έλληνες ποιμένες-Greek sheperds

Chicago(1949)

Albanians(Australia)